ΑΡΜΟΣ cretan folk

Το συγκρότημα Αρμός είναι σχετικώς νέο, έρχεται από την Κρήτη και υποστηρίζει με το δικό του τρόπο, πώς είναι δυνατόν να υπάρξει ένα σύγχρονο τραγούδι, που να μην αρνείται τη μουσική παράδοση (της νήσου εν προκειμένω), αλλά, ταυτοχρόνως, να μην ποδηγετείται από το φολκλόρ και τη γραφικότητα. Φυσικά, οι Αρμός δεν μένουν μόνο στις προθέσεις – εννοώ πως οι προθέσεις δεν μπορεί να είναι αρκετές, αν το συνολικό έργο υπολείπεται –, αφού ενδιαφέρονται, κυρίως, για την προσωπική κατάθεση· να υπηρετήσουν δηλαδή ένα είδος τραγουδιού, που να μπορεί να στέκεται από μόνο του, άνευ παρελκομένων, βασισμένο σε παλαιά, δοκιμασμένα υλικά. Μουσικές που να γράφουν, λόγια που να μιλούν, ενορχηστρώσεις που, με σύνεση, να τολμούν, φωνές νέες, άφθαρτες, να υπηρετούν.Κατ’ αρχάς, αναφερόμαστε σ’ ένα τετραμελές συγκρότημα (Γιάννης Κιαγαδάκης μπάσο, Απόστολος Ξυριτάκης πιάνο, Μάνος Σμαργιανάκης κιθάρες, Λευτέρης Μουρτζάκης φωνή), που γράφει το ίδιο τα τραγούδια του. Υπάρχουν βεβαίως και συμμετοχές – μία σύνθεση είναι του Γιάννη Ζουγανέλη, μία άλλη του Γιάννη Νικολάου..., όμως η γενική εντύπωση δεν αλλάζει· κι αυτή έχει να κάνει με τις δυνάμεις συνοχής που εμφανίζουν τα κομμάτια (δικά τους ή μη), κάτι που δεν είναι άμοιρο, εννοείται, της παραγωγής. Οι μουσικές είναι εκείνο που, με γενικούς όρους, θα περιέγραφα ως folk. Όπως folk ήταν οι Pentangle και οι Steeleye Span κάποτε, ή οι Espers και οι Vetiver σήμερα. Ένα folk όμως που υπερσκελίζει τις εκάστοτε παραδόσεις, φέρνοντάς τες σ’ επαφή με «άλλα» ρεύματα, τα οποία συνάδουν όμως με τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Οι Αρμός δηλαδή δεν είναι ένα folk-rock γκρουπ με αγγλοσαξωνικές αναφορές, αλλά ένα cretan-folk σχήμα που έχει σκύψει πάνω από τα άνθη του τόπου του κυρίως, τον Μουντάκη, τον Σκορδαλό, τον Φουσταλιέρη (υποθέτω), τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη (σίγουρα), έχει αφουγκραστεί το λυγμό του Ξυλούρη, το trance του Ψαραντώνη, μεταφέροντας στο φως κάτι δικό του. Οι ενορχηστρώσεις (κόρνο, βιολί, τσέλο, κλαρινέτο, αλλά και μπουζούκι, σάζι, βεβαίως λύρα, λαούτο, αλλά και ηλεκτρική κιθάρα και πιάνο και keyboards και, και...) επίσης δείχνουν. Κι εδώ είναι η αξία. Ότι ο ήχος των Αρμός στο «Αμόνι και Νερό» [Legend, 2007] είναι «ένα πράγμα», μία συμπαγής φωνή, που μπαίνει κάτω από τ’ όνομά τους και όχι δίπλα ή πάνω απ’ αυτό. Αν και οι «άγνωστοι» τραγουδιστές είναι επαρκέστατοι (Σμαργιανάκης, Μουρτζάκης), είναι ο Μανώλης Λιδάκης εκείνος που κάνει τη διαφορά στις ερμηνείες, θέτοντας εαυτόν στην υπηρεσία του γκρουπ, ποζάροντας όχι τύποις, αλλά στην ουσία, ως πέμπτο μέλος. Το «Σκοτάδι γυμνός» είναι σπουδαίο τραγούδι και δεν είναι το μόνο. Και ο «Αρχάγγελος» και το «Ήλιος ήσουν και φεγγάρι» και το «Αμόνι και νερό» και το «Καρδιά έχω άδεια» και το «Ασυνόδευτο τραγούδι» και το «Μ’ έμαθες μάτια να διαβάζω», συγκινούν με την απλότητά τους, τη διάθεσή τους να εκφράσουν κάτι (έστω κάτι...) που να μην έχει ειπωθεί, που να είναι ή να φαντάζει αυθόρμητο, γηγενές και υπερήφανο. Κυρίως, υπερήφανο... Περίπου τα ίδια θα ισχυριστώ και για το πιο πρόσφατο CD του συγκροτήματος, που έχει τίτλο «Άνεμοι και Παλίρροιες» [Legend, 2009], ένα επίσης ελληνικότατο άλμπουμ, το οποίο ναι μεν μπορεί ν’ ανήκει στη λεγόμενη «έντεχνη παραγωγή», όμως, απέχει παρασάγγας από την «κλαψο-κατάσταση» του χώρου. Οι Αρμός εξακολουθούν να είναι τέσσερις (Κιαγιαδάκης, Μουρτζάκης, Ξυριτάκης, Σμαργιανάκης). Οι συνθέσεις ανήκουν σε όλους, ενώ λόγια γράφει ο Σμαργιανάκης, καθώς και 3-4 ακόμη. Εκείνο που φαίνεται κι εδώ, αμέσως σχεδόν, είναι, πρώτον, οι πηγαίες μελωδίες, και δεύτερον οι λίγο «στραβές» ενορχηστρώσεις – δεν αρνούνται τα ηλεκτρικά όργανα π.χ. –, οι οποίες, σε κάθε περίπτωση, δεν εμπίπτουν στην ευκολία του fusion. Διακρίνεται δηλαδή μία σαφής αισθητική γραμμή, την οποία δίδουν τα βιολιά, τα λαούτα, το μπουζούκι, τα κρουστά, οι λύρες, όλα «τοποθετημένα» με τρόπους που τ’ αναδεικνύουν (τα όργανα)· καθότι, σε ορισμένα θέματα υπάρχει μία «έντεχνη» κατάχρηση. Το «Θάλασσα και γυναίκα» σε στίχους Γιώργου Λεκάκη, με τη φωνή του Μπάμπη Στόκα (θυμίζει ένα τραγούδι από τα Φεστιβάλ της Κέρκυρας του Μάνου Χατζιδάκι, το 1981-82 – μάλλον περισσότερα από ένα...) είναι ωραίο, αλλά ακόμη ωραιώτερο είναι το «κρητικής» διάθεσης, με κάποια ψήγματα ενετικής καντάδας, «Τ’ ανθρώπου η έχθρα». Γενικώς, οι χαμηλοί λυρικοί τόνοι και το ενορχηστρωτικό φινίρισμα είναι το «πεδίο ασκήσεων» των Αρμός, ενός... folk κρητικού συγκροτήματος με δική του φωνή και ήχο.