VAGIF MUSTAFA-ZADE jazz compositions

Δεν ξέρω γιατί, αλλά ακούγοντας τον όρο ευρωπαϊκή jazz το μυαλό μου πάει κατ’ ευθείαν σε 2-3 μουσικούς (ίσως και σε μερικούς ακόμη). Ο Krzysztof Komeda είναι o ένας, ο Vagif Mustafa-Zade είναι ένας δεύτερος... Δεν είμαι απολύτως βέβαιος γιατί συμβαίνει αυτό. Πιθανώς – αν αναφερόμαστε στους συγκεκριμένους καλλιτέχνες – να παρακινούμαι από το γεγονός πως ηχογραφούσαν στις «άλλες» χώρες, στα sixties και τα seventies. Πως πέθαναν νέοι (ο Komeda στα 38 του, το 1969, ο Mustafa-Zade, στα 39 του, δέκα χρόνια αργότερα), πως άφησαν ένα προσωπικό, όσο και πρωτότυπο έργο, το οποίο θ’ ανακαλύπτεται διαρκώς. Στην περίπτωση του Mustafa-Zade λειτουργεί και κάτι άλλο. Παρότι η κόρη του, η Aziza Mustafa Zadeh, μεταφέρει με τη δική της παρουσία τη μνήμη του στο σήμερα, οι ηχογραφήσεις του ιδίου, που είναι σχετικώς λιγοστές, δεν βρίσκονται κάθε μέρα.
Γεννημένος στο Baku, την πρωτεύουσα του Azerbaijan, το 1940, ο Vagif Mustafa-Zade υπήρξε μία από τις ηγετικές μορφές της σύγχρονης σοβιετικής jazz, αφού ήδη από τα χρόνια του ’60 με το τρίο Caucasus επιχειρεί να ενσωματώσει στις υπερατλαντικές jazz δομές, την παραδοσιακή μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας του (mugham ή mugam), δημιουργώντας ένα νέο είδος modal jazz, στο οποίο κυριαρχούσαν οι λυρικοί τόνοι κι ένας κάποιος ακουστικός… πεσιμισμός, που αντανακλούσε προφανώς το αζέρικο φυσικό τοπίο. Η μουσική του, παρότι υπήρξε αναγνωρισμένη και βραβευμένη σε ποικίλα φεστιβάλ, κυρίως εντός της Σοβιετίας (Tallinn, Donetsk), αλλά και εκτός (Monaco) δεν ηχογραφήθηκε όπως θα της άρμοζε, αφού τα έξι(;) μόλις LP που έγραψε εν ζωή, δεν διαθέτουν και τα καλύτερα ποιοτικά στάνταρντ. (Στα CD, σίγουρα, έχει γίνει καλύτερη επεξεργασία).To παρόν LP, υπό τον τίτλο “Jazz Compositions” [Melodiya 33C 04593-94(a)], άνευ ενδείξεων στο μπροστινό μέρος του cover – στο οπισθόφυλλο υπάρχει το track list, κι ένα κείμενο, στη ρωσική και την αγγλική, του Leonid Gerchikov –, προέρχεται από το 1974 και όπως με είχε ενημερώσει ο ρωσοκαναδός dealer που μου το είχε πουλήσει πρόκειται για το τρίτο(;) άλμπουμ στην καριέρα τού αζέρου συνθέτη. Ο Vagif Mustafa-Zade (έτσι αναγράφεται στο παρόν οπισθόφυλλο, και όχι ως Zadeh) πάντα σε τρίο ή, μάλλον, συνήθως με τρίο – εδώ με τους David Koifman κοντραμπάσο και Arkady Dadashyan ντραμς – απλώνει μία σειρά συνθέσεων και αυτοσχεδιασμών που έλκουν την έμπνευσή τους από trad σκοπούς mugam ή tesnif (τραγούδια σε αργό τέμπο – κάπως σαν μπαλάντες), προσφέροντας ένα απολύτως ανεπανάληπτο ακρόαμα. Συνθέσεις όπως οι “Aziza” (αφιερωμένη στην κόρη του προφανώς) και “Caucasus” λυγίζουν και σίδερα με την αρμονική τους γοητεία.