ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ υπήρξε ποιητής της… αμφισβήτησης;

Όλοι γνωρίζετε τον πρώην εκδότη της εφημερίδας Ελεύθερη Ώρα Γρηγόρη Μιχαλόπουλο (1938-2013). Το να χρησιμοποιήσει κάποιος τον προσδιορισμό «αμφιλεγόμενος» για τον μακαρίτη δημοσιογράφο και ακροδεξιό παράγοντα (όπως γράφτηκε σε διάφορα sites τις ημέρες που ακολούθησαν τον θάνατό του, τον προηγούμενο Φεβρουάριο) δεν ανταποκρίνεται, ασφαλώς, σε καμμία πολιτική ορθότητα, καθότι ο Μιχαλόπουλος είχε δικαστεί και καταδικαστεί το 2005, πρωτοδίκως και με ποινή καθείρξεως 18 ετών, για εκβιασμούς που ενεργούσε σε επιχειρηματίες, προκειμένου να μεσολαβούσε ίνα σβήνονταν τα ονόματά τους από τα δολοφονικά τεφτέρια τής 17 Νοέμβρη! (Κάτι τέτοια μόνο στην Ελλάδα! «Αρκούδες» πούλαγε ο μακαρίτης και κάποιοι τσίμπαγαν!).

Εγκλωβισμένος (όχι παρά τη θέλησή του εννοείται) σ’ ένα παροξυσμικό σύμπαν, το οποίο συναποτελούσαν παράγοντες της εγχώριας αστικής τάξης και βεβαίως χουντόφρονες, «εχθροί της Ελλάδος», «παγκόσμιοι συνωμοσιολόγοι», νεοφασίστες, ψευτοάγιοι και ψευτοπροφήτες, τινές εκκλησιαστικοί, δωδεκαθεϊστές, εβραιοφάγοι, βασιλικοί, πράκτορες «ξένων δυνάμεων», παγανιστές και άλλα τινά λέλουδα του μονίμως ψεκασμένου κίτρινου μπαξέ, ο Μιχαλόπουλος λοιδορήθηκε εν ζωή, μα ακόμη και μετά θάνατον, συχνά με σπαραξικάρδιο τρόπο. «Ψόφησε ο Γρηγόρης Μιχαλόπουλος» έγραψε το… troMPAxtiko την ημέρα του θανάτου του κι αυτό τα λέει όλα. Και όμως δεν ήταν πάντα έτσι… Ή, τουλάχιστον, δεν ήταν εμφανώς έτσι.

Στη δεκαετία του ’60 και στις αρχές εκείνης του ’70 ο Μιχαλόπουλος ήταν από τα ανερχόμενα δημοσιογραφικά «αστέρια» με πλατύ έργο δοκιμιακό, λογοτεχνικό και ποιητικό, που έχαιρε πανθομολογημένης εκτίμησης. «Μια απέραντη μόνωσι καίει τους στίχους σας» είχε γράψει για ’κείνον ο Γιώργος Σεφέρης(!), ενώ ο πάπας των ελλήνων κριτικών της εποχής Βάσος Βαρίκας ανέφερε: «το γράψιμο του Γρηγόρη Μιχαλόπουλου έχει το σωστό αρραβώνα με την ερημιά και το ψυχικό μαρτύριο, των πολλών, με την πραγματικότητα». Ως ένας λογοτέχνης που εξέφραζε τη νεολαία και το… πνεύμα της αμφισβήτησης, ο Μιχαλόπουλος έλαβε καλά λόγια και από τον Γιώργο Θεοτοκά («θραύει τα απλά πιστεύω που έχουν οι περισσότεροι νέοι»), μα ακόμη και από τον Γιάννη Κάτρη, τον σημαίνοντα δημοκράτη και αντιφασίστα δημοσιογράφο («Ανάμεσα σ’ αυτούς διαλεχτός νέος ποιητής είναι ο Γρηγόρης Μιχαλόπουλος. Νέος στην ηλικία, αλλά ώριμος στη σκέψη και μ’ ένα όγκο ποιητικής και δημοσιογραφικής δημιουργίας που θα τον ζήλευαν πολλοί ‘φτασμένοι’»).

Πριν κανα χρόνο έπεσε στα χέρια μου μία ποιητική συλλογή του Γρηγόρη Μιχαλόπουλου, μία από τις δέκα(!) που είχε εκδώσει μέχρι το 1973, και η οποία είχε τίτλο Το Ποτάμι [Σπουδή, Αθήνα 1973]. Αντιγράφω τρία ποιήματα…

Αναλλοίωτες σκέψεις...

Εδώ κάποτε

ήσαν περιστέρια

Σήμερα,

μαύρο αδιέξοδο, απελπισία.

Τα αγάλματα

έγιναν γύψινα,

οι αξίες και οι ιδέες

απλά πλαίσια

και οι γενναίοι έγιναν

Σιωπή.

Τα όνειρα στέκονται

στα παράθυρα

και κυττάνε την ερημιά.

Η Αναβολή χαμογελά

και η Νοσταλγία κυττά τον Ήλιο

στα μάτια.

Το Σάλπισμα

που έρχεται από τα έγκατα

αργεί.

Και η νύχτα παραμένει

νύχτα.

Ας μην κλαίμε τους Νεκρούς

Έχει περάσει η εποχή τους.

Το στίγμα του Κάιν

ας μην το αναζητήσουμε.

Εκείνοι πέθαναν για το Θάνατο.

Οι καμπύλες της ζωής τους

είναι κλειστά παράθυρα.

Μια Αντίστασι θέλει Αγώνα.

Γιατί, αλλοίμονο,

η Θαλάσσια Αράχνη

ξέρει περίφημα τη δουλειά της.

Της ΓΙΟΛΑΣ

της Πιστής Λεπτομέρειας

που στα μάτια της τούτες οι γραμμές είδαν

το πρώτο φως και την πρώτη ψυχική χειραψία

Αφήνω τα δύο πρώτα… αντιδικτατορικά ποιήματα και μένω στο τρίτο. Ποια είναι αυτή η ΓΙΟΛΑ; (Tα κεφαλαία είναι του Μιχαλόπουλου, δεν τα έγραψα εγώ). Μήπως είναι η ίδια Γιόλα, την οποίαν αναφέρει και ο Κώστας Τουρνάς στην ιστορία των Poll; («Θυμάμαι την Γιόλα, μια κοπέλα που ερχόταν πάρα πολύ συχνά στο Ελατήριο με τον Σπύρο Αγγέλου, που αργότερα έγινε συνέταιρος στη ‘Μαϊμού…’ και ήταν από τους πιο συχνούς ακροατές μας, που κυριολεκτικά λάτρευαν το ‘Αετοί’»). Ποιος ξέρει; Γεγονός είναι, πάντως, πως ο Μιχαλόπουλος, όντας μέσα στο πνεύμα της εποχής, καταρτίζει διδακτορική διατριβή(!) υπό τον τίτλο… Ο ΛΟΡΔΟΣ ΜΠΑΫΡΟΝ ήταν ΧΙΠΠΙΣ;(!!), την οποίαν και θα εξέδιδε τον «άλλο μήνα» – πληροφορία δημοσιευμένη στην εργογραφία του, που παρατίθεται στο Ποτάμι (ποιητική συλλογή που τυπώθηκε το 1973 υπενθυμίζω). Το βιβλίο αυτό, την… διατριβή τέλος πάντων, δεν την έχω διαβάσει, δεν την έχω δει ποτέ σε βιβλιοθήκη, ούτε βεβαίως να πωλείται. Και φυσικά δεν ξέρω αν, τελικώς, τυπώθηκε (αν ναι, δίνω ό,τι κι ό,τι έστω και για μια φωτοτυπία της!). Ούτε στο internet βρέθηκε κάποια αναφορά. Περαιτέρω δε, και μ’ ένα πρώτο ψάξιμο, δεν εντόπισα ούτε ένα link σχετικό με το ποιητικό έργο τού Μιχαλόπουλου. Παράξενο ή όχι, να πω πως ακόμη και από την Εθνική Βιβλιοθήκη απουσιάζουν τα ποιητικά βιβλία του. 'Εστω.
Μπορεί να μην γνωρίζω τι απάντηση δίνεται τελικώς στη μελέτη –πιθανώς ότι… ναι, ο Λόρδος Βύρων ήταν… χίππις, αλλιώς δεν θα είχε και νόημα η ερώτηση– εκείνο όμως που γνωρίζω είναι πως αυτά τα… σουρεαλιστικά άλματα, με τους ροκάδες της αρχαιότητας, τους underground ρομαντικούς του 19ου αιώνα, τους ψυχεδελικούς του… ’40 και τους… punks του ’50 είναι κατά βάση ένα περιφερειακό φαινόμενο και ουχί μητροπολιτικό. Εννοώ, πως οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί δεν λένε, ούτε γράφουν τέτοιες βλακείες. Ή, εν πάση περιπτώσει, δεν το χοντραίνουν έτσι το παιγνίδι. Δεν ξέρω αν ο Ισπανός Luis Racionero ήταν επηρεασμένος από την… διατριβή του Γρηγόρη Μιχαλόπουλου καθώς έγραφε το δικό του Filosofías del underground το 1977 –το είδαμε και στη γλώσσα μας ως Οι Φιλοσοφίες του Underground από τις εκδόσεις Οδυσσέας το 1980 και το 1983– είναι όμως αλήθεια πως σ’ ένα βιβλίο που θέλει να αφορά στο underground (στο ισπανικό αναφέρομαι) υπάρχουν 15 σελίδες που έχουν να κάνουν με τον Λόρδο Βύρωνα! Φυσικά, όση σχέση με τον χιπισμό ή το underground είχε ο Λόρδος Βύρων, άλλη τόση σχέση (με το underground) είχε και η Σωτηρία Μπέλλου ή ο (ζωγράφος) Θεόφιλος (τούτα έγραφε ο Τάσος Φαληρέας στο δεύτερο τεύχος της Μουσικής Γενιάς, τον Φεβρουάριο του ’72). Θες από τον Φαληρέα, θες από τον… Γρηγόρη Μιχαλόπουλο (που μπορεί μέσα σ’ ένα φλας ποιητικο-ελληνικότητας να είπαν, πρώτοι εκείνοι, μια κουβέντα παραπάνω – ο Φαληρέας είπε πολλές ανάλογες, βεβαίως, στην πορεία), η αλήθεια είναι πως όλα τα μετέπειτα χρόνια (έως και σήμερα) ο κάθε αστοιχείωτος θα γράφει και από μια τέτοια χοντράδα (ή… έστω περισσότερες), νομίζοντας ότι είναι καρδινάλιος, πουλώντας μούρη στους… ενεούς αναγνώστες του· μέχρι και η Ρίτα Σακελλαρίου αποκλήθηκε… μπλουζγούμαν (και μάλιστα του Σικάγου και ουχί του... Δέλτα!). Κούνια που τους κούναγε. Ευτυχώς, όμως, αντιληφθήκαμε νωρίς (και δεν αναφέρομαι στον Φαληρέα) με τι… τενεκέδες είχαμε να κάνουμε.