ΜΙΚΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ FACEBOOK 520

13/7/2023
Τέταρτο και τελευταίο ποστ για τον Κούντερα – πλάκα-πλάκα, αν τα μάζευα και τα ανέπτυσσα λίγο θα έβγαινε και κανονικό κείμενο.
Ο Κούντερα δρα και μέσα στην εποχή του ροκ, αλλά τα μουσικά ενδιαφέροντά του ήταν κυρίως η «κλασική» και η τζαζ (ήταν πιανίστας) και όχι τόσο το ροκ, καθώς το 1969, ας πούμε, ήταν 40άρης.

Για κλασική και τζαζ ο Κούντερα έχει άπειρες αναφορές στο έργο του, ξεκινώντας από «Το Αστείο», και προχωρώντας στις «Προδομένες Διαθήκες», στην «Τέχνη του Μυθιστορήματος» κ.ά. Γράφει κάπου στο τελευταίο βιβλίο αυτό το πολύ σοβαρό:

«Για να συλλάβεις την πολυπλοκότητα της ύπαρξης στον σύγχρονο κόσμο, απαιτείται, μου φαίνεται, μια τεχνική της έλλειψης, της συμπύκνωσης. Αλλιώς πέφτει κανείς στην παγίδα της μακρηγορίας δίχως τελειωμό... (σ.σ. όπως συμβαίνει συχνά με τις φιλολογικές αναλύσεις). Η τέχνη της έλλειψης μου φαίνεται λοιπόν μια αναγκαιότητα. Απαιτεί να πηγαίνεις πάντα κατευθείαν στην καρδιά των πραγμάτων. Μ’ αυτή την έννοια, σκέφτομαι τον συνθέτη που θαυμάζω με πάθος από τα παιδικά μου χρόνια: τον Λεός Γιάνατσεκ. Είναι ένας από τους πιο μεγάλους στο χώρο της σύγχρονης μουσικής. Την εποχή όπου ο Σένμπεργκ και ο Στραβίνσκι γράφουν ακόμα συνθέσεις για μεγάλη ορχήστρα, αυτός αντιλαμβάνεται ήδη πως μια παρτιτούρα για ορχήστρα λυγίζει, αν την φορτώσεις με άχρηστες νότες (σ.σ. διάβαζε και... άχρηστες πληροφορίες στα κείμενα). Απ’ αυτήν ακριβώς την επιθυμία απογύμνωσης άρχισε την επανάστασή του... Σήμερα μπορούμε να παράγουμε μουσική με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αλλά ο υπολογιστής υπήρχε ανέκαθεν μέσα στο κεφάλι των συνθετών: μπορούσαν, σε οριακές περιπτώσεις, να φτιάξουν μια σονάτα δίχως ούτε μια πρωτότυπη ιδέα, αναπτύσσοντας απλώς με τρόπο “κυβερνητικό” τους κανόνες της σύνθεσης. Η επιταγή του Γιάνατσεκ ήταν: να καταστραφεί ο “υπολογιστής”! Στη θέση των μεταβατικών μοτίβων, μια απότομη αντιπαράθεση... Μόνο η νότα που λέει κάτι ουσιαστικό έχει δικαίωμα να υπάρχει (σ.σ. θα μπορούσες να πεις πως σε ανύποπτο χρόνο ο Κούντερα τα χώνει και στην τεχνητή νοημοσύνη). Με το μυθιστόρημα το πράγμα είναι περίπου το ίδιο: και το μυθιστόρημα είναι παραφορτωμένο από την “τεχνική”, από τις συμβάσεις που δουλεύουν αντί για τον συγγραφέα... Η δική μου επιταγή είναι “γιανατσεϊκή”: να απαλλάξω το μυθιστόρημα από τον αυτοματισμό της μυθιστορηματικής τεχνικής, του μυθιστορηματικού βερμπαλισμού, να το πυκνώσω».

13/7/2023
Συνεχίζω με ένα τρίτο ποστ σχετικό με τον Κούντερα.
O Μίλαν Κούντερα με ενδιαφέρει επειδή ένα κομμάτι του έργου του συμπίπτει με την εποχή του ροκ (1963-1973) και με γεγονότα που έπαιξαν ρόλο στην εποχή του ροκ και σ’ ένα τμήμα της αντικουλτούρας – όπως ήταν η «άνοιξη της Πράγας». Επίσης μ’ ενδιαφέρει το πώς παρουσιάστηκε το έργο του Κούντερα στην ελληνική πραγματικότητα την ίδια εποχή. Τι ρόλο έπαιξε το θεατρικό του «Οι Κλειδοκράτορες» π.χ., όταν ανέβηκε από το θίασο Ληναίου-Φωτίου, δύο μήνες πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου κ.λπ. Αν δεν υπάρχει αυτές οι δύο συνδέσεις, το ροκ και η αντικουλτούρα από τη μια μεριά και η ελληνική πραγματικότητα (την ίδια εποχή) από την άλλη, οτιδήποτε διαβάζω το διαβάζω βαριεστημένα.
Βαριέμαι δηλαδή τις γενικόλογες φιλολογικές αναλύσεις, που δεν εστιάζουν σε πολύ συγκεκριμένα θέματα, που να με αφορούν ως κάτοικο αυτής της γωνιάς του κόσμου – όχι ως «παγκόσμιο πολίτη».
Το έχω ξαναπεί. Σε ό,τι γράφω θέλω να γράφω σαν Έλληνας, και όχι σαν Κινέζος, Βραζιλιάνος ή Αμερικάνος. Θέλω αυτό που γράφω να συνδέεται με την ελληνική περίπτωση, με την ελληνική πραγματικότητα, να μην είναι ένα κείμενο δηλαδή που θα μπορούσε να το γράψει κι ένας Σουηδός ή ένας Άγγλος.

Δεν είδα πουθενά ας πούμε, στα διάφορα που διάβασα, στα ελληνικά μίντια, να γράφεται πως ο πρώτος που μετέφρασε Κούντερα σε ελληνικό βιβλίο (ποιήματά του) ήταν ο Γιάννης Ρίτσος στην «Ανθολογία Τσέχων και Σλοβάκων Ποιητών» [Θεμέλιο, Δεκέμβριος 1966], ούτε να γίνεται λόγος για το βιβλίο «Πράγα Ιούνιος 1967 / Λόγοι Τσέχων Συγγραφέων» (ανάμεσα και ο Κούντερα) των τροτσκιστικών Νέων Στόχων από το 1971, που συνέβαλε στην γενικότερη (ελληνική) βιβλιογραφία της εποχής, τη σχετική με την «άνοιξη της Πράγας».
Και για άλλα βιβλία, που έχουν να κάνουν με τον Κούντερα εκείνων των χρόνων δεν έγινε λόγος, αλλά ας μείνουμε σ’ αυτά τα δύο...

13/7/2023
Στο νέο YELLOW BOX που κυκλοφορεί στα περίπτερα γράφουμε για τις σόλο εμφανίσεις του Keith Jarett στην ECM (28 δίσκοι!), με αφορμή το τελευταίο του άλμπουμ εκεί "Carl Philipp Emanuel Bach", στο οποίο αποδίδει τις “Württemberg Sonatas Wq 49” του CPE Bach (1714-1788), γιου του Ιωάννη Σεβαστιανού Μπαχ. 

12/7/2023

Έχει ενδιαφέρον η σύγκρουση του Μίλαν Κούντερα με τον Βάτσλαβ Χάβελ στα τέλη του ’60, μετά την «άνοιξη της Πράγας».
Ο Κούντερα ενέτασσε την σοβιετική εισβολή, τα αποτελέσματα που αυτή παρήγαγε, όπως και την στάση του τσεχοσλοβάκικου λαού απέναντι στα γεγονότα, μέσα στο πλαίσιο του «εθνικού πεπρωμένου» (καθώς «συμμορφώνεσαι» με τα γεγονότα, υποστηρίζοντας «επιτυχείς συμβιβασμούς»), με τον Χάβελ να εμφανίζεται ως ακραιφνής «ριζοσπαστικός», προσδοκώντας άμεσα αποτελέσματα.
Υπάρχει μάλιστα ένα διάσημο κείμενο του Κούντερα από εκείνη την εποχή (1969), που είχε τίτλο «ο ριζοσπαστισμός και η επιδειξιομανία», στο οποίο ειρωνευόταν όσους πίστευαν (σαν τον Χάβελ) πως το να χάσεις κάτι δίκαιο φανερώνει, τελικά, την μετριότητα του κόσμου, που δεν μπορεί να ακολουθήσει τα οράματα των μπροστάρηδων.
Ο Κούντερα, βασικά, πίστευε στις αλλαγές, που θα προέρχονταν μέσα από το κομμουνιστικό κόμμα, ενώ ο Χάβελ ήταν από τότε αντικομμουνιστής.
Ακόμη και στην «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι», το 1984, χρόνια μετά., ο Κούντερα αρνείται ολοφάνερα τον ρόλο των «ριζοσπαστών», όταν ο Τόμας, ο κεντρικός ήρωας, ζητάει από τον πατέρα του να υπογράψει μια «έκκληση» υπέρ των πολιτικών κρατουμένων, με τον πατέρα να αρνείται, υποστηρίζοντας πως κάτι τέτοιο δεν βοηθάει τους κρατούμενους, μα επί της ουσίας τα ίδια τα άτομα, που ζητούν τις υπογραφές για τη δική τους αυτοεπιβεβαίωση, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που μπορεί να έχουν οι πράξεις τους στις ζωές εκείνων, για τους οποίους υποτίθεται πως κόπτονται.
[ο Κούντερα, λογικά, δεν θα γούσταρε ούτε τους Plastic People of the Universe]

12/7/2023
«Οι Κλειδοκράτορες» του Milan Kundera, στο Θέατρο Άλφα, την εποχή του Πολυτεχνείου
Στα πρώτα χρόνια του ’70, ή στο δεύτερο μισό της επταετίας αν θέλετε, το ελληνικό θέατρο ανακαλύπτει μαζικά τους θεατρικούς συγγραφείς από την Ανατολική Ευρώπη, από τις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Υπήρχαν λόγοι, ενταγμένοι και μέσα στο πνεύμα της έντονης πολιτικοποίησης, που απελευθερώνεται μετά το ’70, και που το βλέπουμε, πρώτα και κύρια, στο πολιτικό βιβλίο (που εκδίδεται κατά ριπάς). Οι συγγραφείς από την Ανατολική Ευρώπη θεωρούνται ακραιφνώς πολιτικοί, ή τέλος πάντων περισσότερο πολιτικοί από τινες δυτικούς, θίγουν θέματα μιας καθημερινότητας με προβλήματα ποικίλων ειδών, έχουν ελλειπτικό λόγο, επενδύουν στη σάτιρα, την λεπτή ειρωνεία και την αλληγορία, χρησιμοποιούν σύμβολα, αφήνουν την φαντασία ελεύθερη κ.λπ.
[με αφορμή τον θάνατο του Milan Kundera]
https://www.lifo.gr/culture/arxaiologia/theatro-alfa-patision-kai-stoyrnari-tis-meres-tis-exegersis-toy-polytehneioy

11/7/2023
To νέο τεύχος του YΕLLOW BOX στα περίπτερα, με μεγάλο αφιέρωμα στον Keith Jarrett, εξ αφορμής του πιο πρόσφατου άλμπουμ του στην ECM, στο οποίο ερμηνεύει τις “Württemberg Sonatas Wq 49” του Carl Philipp Emanuel Bach ή και CPE Bach (1714-1788). Το αφιέρωμα επεκτείνεται σε όλους τους σόλο δίσκους του Keith Jarrett στην ECM, από το 1972 μέχρι σήμερα, που είναι 28!

11/7/2023

Δεν είμαι σίγουρος πόσοι γνωρίζουν την ιταλίδα τραγουδίστρια Silva Grissi και πόσοι έχουν κάνει την ταύτιση με την Silvana Aliotta (όπως ήταν το πραγματικό όνομά της), την τραγουδίστρια των Circus 2000. Ποιοι ήταν οι Circus 2000; Απλώς, ένα από τα καλύτερα ιταλικά συγκροτήματα του rock εκεί στα early seventies. H Ιταλίδα, που είχε ξεκινήσει τη δισκογραφία με το αληθινό της όνομα το 1965 στα 16 χρόνια της, είχε έλθει στην Ελλάδα τoν Ιούνιο του 1968 (όταν ήταν 19 δηλαδή), και ως Silva Grissi έκανε μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας τραγουδώντας όχι μόνο στο Stork, στον Άγιο Κοσμά, αλλά και ηχογραφώντας δύο 45άρια με ελληνικούς στίχους!
https://diskoryxeion.blogspot.com/2016/05/slva-grissi-rock-1968.html

10/7/2023
Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα μου ελληνικά τραγούδια ever. Και μόνο γι’ αυτό αξίζει, νομίζω, να υποκλιθείς δια παντός στον Χιώτη. Θα το έβαζα πολύ ψηλά στην πιο ιδανική 11άδα. Έχω ακούσει «όλες» τις εκτελέσεις του – ακόμη και τις πιο τωρινές (από Ν. Τατασόπουλο, Πάππο και λοιπούς). Εμένα μου πάει πολύ ο ήχος των σέβεντις και η φωνή του Νταράλα. Αναγνωρίζω την αυθεντικότητα της εκτέλεσης του Στουραΐτη, φυσικά εκείνης του Τζουανάκου, αλλά αυτή είναι η άπαιχτη. Συγκλονιστικό τραγούδι...
https://www.youtube.com/watch?v=uNPzunakAXk

9/7/2023
Στα δικά μου χρόνια ο Elton John ήταν κάποιος που είχε παίξει το 1979 στη Σοβιετική Ένωση και αυτό, όσο να ’ναι τον έκανε, τότε, στα μάτια μου, ιδιαιτέρως αγαπητό και μάγκα. Το 1980-81, δε, θυμάμαι να χτυπιόμαστε στις ντίσκο με το “Chasing the crown”.
Το πρώτο δικό του άλμπουμ που αγόρασα ήταν το “Live in Australia” και από ’κει κινούμενος αγόρασα έπειτα τα άλμπουμ του, που είχαν μέσα τα “Sixty years on”, “Tonight”, “Your song”, “I need you to turn to”, “The greatest discovery” και κάποια ακόμη, για τα οποία έχω τη γνώμη πως είναι συγκλονιστικά τραγούδια (με φοβερούς στίχους του Bernie Taupin).