τα ελληνικά κινηματογραφικά περιοδικά

Μπορεί να φανεί παράξενο, αλλά κινηματογραφικά περιοδικά κυκλοφορούν στην Ελλάδα από την δεκαετία του 1920! Συμπληρώνουν δηλαδή στον καιρό μας μια εκατονταετία.
Στο διάστημα 1923-1926 κυκλοφορεί, για παράδειγμα, η «Κινηματογραφική Βιβλιοθήκη», με πολλά νέα από τον ξένο κινηματογράφο της εποχής (αφού ο ελληνικός ήταν ακόμη στα σπάργανα) και ακόμη ο «Κινηματογραφικός Αστήρ», που σαν ημι-επαγγελματικό κινηματογραφικό περιοδικό (απευθυνόταν δηλαδή και στους επαγγελματίες του χώρου) κατόρθωσε να κυκλοφορεί έως και το 1970!

Έκτοτε, και σε κάθε δεκαετία, εκδίδονταν καινούρια κινηματογραφικά περιοδικά, αφού το ενδιαφέρον του κόσμου αυξανόταν αλματωδώς, παράλληλα με την άνοδο και του ελληνικού κινηματογράφου, ο οποίος ενηλικιωνόταν και αυτός με γρήγορους ρυθμούς.
Έτσι, στην δεκαετία του ’30 τυπώνεται ο «Καλλιτεχνικός Κόσμος», στην δεκαετία του ’40 η «Έβδομη Τέχνη» (με διευθυντή σύνταξης τον Μάριο Πλωρίτη), «Ο Κόσμος της Οθόνης» και το «Χόλλυγουντ», ενώ στην δεκαετία του ’50 εμφανίζονται η «Κινηματογραφική Εβδομάδα», το «Αστέρια και Τέχνη» κ.λπ.
Από την δεκαετία του ’60 και μετά, όμως, τα πράγματα σοβαρεύουν κατά πολύ. Μια νέα γενιά συντακτών έχει πλέον πρόσβαση στα γαλλικά κινηματογραφικά έντυπα (και όχι μόνον) στα οποία οι θεωρητικές αναλύσεις πηγαίνουν παράλληλα με την εξέλιξη της nouvelle vague, κι έτσι, σιγά-σιγά, αρχίζουμε να βλέπουμε και στα ελληνικά έντυπα κάποια ανάλογα κείμενα, που συμβαδίζουν με τη γέννηση και την ανάπτυξη του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. Ένα πρώτο, τέτοιο, διαφορετικό περιοδικό ήταν ο «Ελληνικός Κινηματογράφος», που ξεκινά να τυπώνεται τον Οκτώβριο του 1966.

Το περιοδικό διευθυνόταν από συντακτική ομάδα την οποίαν αποτελούσαν οι Φώτης Αλεξίου (ψευδώνυμο του Αλέξη Γρίβα), Παύλος Ζάννας, Νίνος Φένεκ Μικελίδης, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος και Βασίλης Ραφαηλίδης. Εδώ, για πρώτη ίσως φορά, καταγράφεται η φράση «νέος ελληνικός κινηματογράφος» (από τον Αλεξίου), με τον Μπακογιαννόπουλο να τονίζει πλην των όσων άλλων και την… ενηλικίωση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Πρέπει να τυπώθηκαν πέντε τεύχη τού «Ελληνικού Κινηματογράφου» (το ένα διπλό), με τελευταίο εκείνο του Μαρτίου ’67.
Τον Σεπτέμβριο του ’69 τυπώνεται το πρώτο τεύχος ενός πολύ σημαντικού κινηματογραφικού περιοδικού, ίσως του σημαντικότερου που εκδόθηκε ποτέ στην Ελλάδα, και αυτό δεν ήταν άλλο από το «Σύγχρονος Κινηματογράφος», στην αρχή με υπεύθυνο τον Βαγγέλη Τρικεριώτη, διευθυντή σύνταξης τον Βασίλη Ραφαηλίδη, συντακτική ομάδα αποτελούμενη από τους Θόδωρο Αγγελόπουλο, Γιώργο Κόρρα, Τώνη Λυκουρέση, Λάκη Παπαστάθη, Κώστα Σφήκα, και με οργανωτές τους Παντελή Βούλγαρη, Φανή Πετραλιά, Τάκη Χατζόπουλο κ.ά.
Το περιοδικό καλύπτει με απαράμιλλη αρτιότητα τα πάσης φύσεως κινηματογραφικά θέματα (ελληνικά και ξένα), προσφέροντας κείμενα πολύ υψηλού επιπέδου, ανάλογα των καλύτερων ευρωπαϊκών εντύπων.
Ο «Σύγχρονος Κινηματογράφος» πηγαίνει μέχρι τις αρχές του 1973 (διπλό τεύχος #27-28), για να ξαναβγεί επί Μεταπολίτευσης πια ως «Σύγχρονος Κινηματογράφος ’74», «Σύγχρονος Κινηματογράφος ’75», «Σύγχρονος Κινηματογράφος ’76 (Αντώνης Καρκαγιάννης, Μιχάλης Δημόπουλος), για να καταλήξει ως «Σύγχρονος Κινηματογράφος ’84» (Μιχάλης Δημόπουλος), το 1984.

Κάτω από τον τίτλο «Σινεμά» υπήρξαν τρία κινηματογραφικά περιοδικά. Το πρώτο «Σινεμά» κυκλοφορεί στο διάστημα 1965-1967, με διευθύντρια την Έλλη Κιούση-Θεοδωράκη. Είναι περισσότερο ένα ποπ περιοδικό, με τα κινηματογραφικά θέματα της εποχής (ελληνικά και ξένα) να κυριαρχούν.
Τον Οκτώβριο του 1978 κυκλοφορεί το δεύτερο «Σινεμά», υπό την διεύθυνση του Μάκη Μωραΐτη, με ύλη τελείως προχωρημένη, που αφορούσε στον πειραματικό και underground κινηματογράφο. Πρέπει να βγήκαν 12 τεύχη μέχρι το 1981 και στο πρώτο απ’ αυτά διαβάζουμε κείμενα και μεταφράσεις για τους Georges Méliès, Man Ray, Andy Warhol, Michael Snow κ.ά.
Το τρίτο «Σινεμά» ήταν το γνωστό σε όλους περιοδικό, που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1989 (μ’ ένα μηδενικό τεύχος), για να φθάσει έως το 2017. Μεγάλο σχήμα, έγχρωμο, καλή εκτύπωση, πιασάρικα δημοφιλή θέματα (Χόλυγουντ σε αυξημένες δόσεις), απλό και κατανοητό γράψιμο. Διευθυντής ήταν ο Γιώργος Τζιώτζιος, υπεύθυνος σύνταξης ο Χρήστος Μήτσης, και στην συντακτική ομάδα πολλοί και διάφοροι. Από τον Μπάμπη Ακτσόγλου και τον Παναγιώτη Τιμογιαννάκη, μέχρι τον Νότη Φόρσο και τον Θάνο Φουργιώτη.
Πολύ σημαντικό κινηματογραφικό περιοδικό ήταν και το «ΦΙΛΜ», που διευθυνόταν από τον Θανάση Ρεντζή. Πρωτοβγήκε την άνοιξη του 1974 και έφθασε να κυκλοφορεί έως και τον Σεπτέμβριο του ’86 (τεύχος #32). Το ιστορικό τεύχος #5 του ΦΙΛΜ ίσως είναι το πιο «βαρύ» στην περιοδική κινηματογραφική ιστορία μας. Επιγράφεται «Σύγχρονη Σημειολογία και Φιλμολογία» και περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα των Marshall McLuhan, Γιώργου Διζικιρίκη, Christian Metz, Umberto Eco, Jean-François Lyotard κ.ά., όλα σχετικά με την γλώσσα του κινηματογράφου. Με τέτοια κείμενα μεγάλωσε τουλάχιστον μια γενιά ελλήνων κινηματογραφόφιλων, εκεί στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, καθώς επισυνέβαιναν και οι ανάλογες «μάχες». Σήμερα τέτοιοι προβληματισμοί αποθαρρύνονται, ενώ και η θεωρητική κατάρτιση δεν φαίνεται να ανήκει στα πρώτα ενδιαφέροντα των νέων σινεφίλ.

Άλλα δυνατά κινηματογραφικά περιοδικά, από την δεκαετία του ’80 τώρα, ήταν 1. η «Οθόνη», που είχε την έδρα της στη Θεσσαλονίκη και που στα κείμενά της επιχειρούσε να συνδυάσει βαθύ και πιο απλό (αλλά πάντα συνεπή) κινηματογραφικό λόγο, 2. τα «Κινηματογραφικά Τετράδια» (κατά τα Cahiers du Cinéma), που μερικές φορές έμοιαζαν με βιβλίο και 3. το “Cine 7” που τύπωνε ο Βάσσος Γεώργας και που σαν περιοδικό είχε μια κάπως αναρχική δομή (έμοιαζε με fanzine) με τις ειδήσεις να πέφτουν βροχή, με κείμενα στημένα παράξενα, με πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες και πολλαπλές γραμματοσειρές που τσάκιζαν το μάτι, συμπληρώνοντας με κόμιξ, μουσικά θέματα και με μια πολύ καλή στήλη αλληλογραφίας.
Φυσικά, τα κινηματογραφικά περιοδικά είναι απείρως περισσότερα και γι’ αυτό θα επανέλθουμε...
 
Πρώτη δημοσίευση περιοδικό YELLOW BOX (τεύχος #18, Φεβρουάριος  – Μάρτιος 2023)