για τον ΡΟΖΕ ΓΚΑΡΩΝΤΥ

Προχθές Παρασκευή ανακοινώθηκε ο θάνατος τού γάλλου φιλοσόφου Ροζέ Γκαροντί (ή Ροζέ Γκαρωντύ, όπως γραφόταν παλαιά στη γλώσσα μας). Ο Γκαρωντύ, που πέθανε στα 99 του, υπήρξε ένας από τους διανοούμενους της Αριστεράς που έτυχαν μεγάλης προβολής στην Ελλάδα ήδη από τα χρόνια του ’60, όταν είχε επισκεφθεί τη χώρα μας –όπως είχε γράψει και ο Ιός της Κυριακής την 9/6/1996, είχε βρεθεί… στην Αθήνα το Μάιο του 1965, κύριος προσκεκλημένος στην Α Εβδομάδα Σύγχρονης Σκέψης που οργάνωνε το ‘Θεμέλιο’ (σ.σ. ο εκδοτικός οίκος Θεμέλιο)– και τα βιβλία του τυπώνονταν το ένα μετά το άλλο, ακόμη και σε εκδόσεις ΒΙΠΕΡ! Οργανωμένος αμέσως μετά τον Πόλεμο στο PCF (Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα) ο Γκαρωντύ πλέκει το εγκώμιο του σταλινισμού στο βιβλίο του «Ελευθερία» [εκδ. Κυψέλη, Αθήνα 1960], αλλά μετά την επέμβαση των Σοβιετικών στην Πράγα αλλάζει τροπάρι, επιτιθέμενος με σφοδρότητα στην κομματική ορθοδοξία, για να διαγραφεί, τελικώς, από το κόμμα τον Μάιο του 1970.

Γράφει χαρακτηριστικώς στο βιβλίο του «Ξανακατακτώντας την Ελπίδα» [εκδόσεις Βέγας], το οποίο είχε τυπώσει ο Μανώλης Γλέζος στα πρώτα χρόνια του ’70 (πιθανώς το 1971): «Η απεργία των πολωνών εργατών και η άγρια καταστολή της, τόσο κτηνώδης όσο οι χειρότερες αντεργατικές καταστολές στις καπιταλιστικές χώρες, η απόφαση του δικαστηρίου του Λένινγκραντ που κορυφώθηκε σε μία δίκη κεκλεισμένων των θυρών έξω από κάθε δικονομική εγγύηση και έξω από κάθε νομιμότητα, και απαίσια αντίστοιχη με τη φασιστική ιερή εξέταση του Μπούργκος της Ισπανίας, η άτιμη εκστρατεία που γίνεται στην ΕΣΣΔ κατά του Σολζενίτσιν και τόσων άλλων συγγραφέων, όλα αυτά τα εγκλήματα που διαπράττονται εν ονόματι του σοσιαλισμού και για την υπεράσπισή του, έχουν οδηγήσει ένα πολύ μεγάλο αριθμό κομμουνιστών να βάζουν στον εαυτό τους βασικά ερωτήματα, ώστε ακόμα και οι πιο πεισματικοί μηχανισμοί στην υποστήριξη της σταλινο-μπρεζνιεφικής ιδεολογίας υποχρεώθηκαν να λύσουν τη σιωπή».

Με το βιβλίο του «Η Μεγάλη Καμπή του Σοσιαλισμού» [εκδ. ΒΙΠΕΡ/Papyros Press Ltd., Αθήνα 1971] ο Γκαρωντύ προχωρά στην ανάλυση της κρίσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που κορυφώνεται με το κινεζικό σχίσμα, την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και τον εκφυλισμό της μαρξιστικής θεωρίας μέσα στις κομμουνιστικές χώρες από τους ίδιους τους κομμουνιστές ηγέτες. Μακριά από κάθε πολεμική αναζητούνται τα αίτια αυτής της κρίσης, τα οποία εντοπίζονται μέσα στη νέα επανάσταση που επέφερε η κυβερνητική, προς την οποία δεν έχει ακόμα προσαρμοστεί ούτε το κομμουνιστικό κίνημα, ούτε ο καπιταλιστικός κόσμος.

Με το «Η Άλλη Λύση (Διέξοδος)» [εκδόσεις Ολκός, Αθήνα 1973] ο Γκαρωντύ αναζητά το πακέτο των αλλαγών που απαιτούνται προς την ολοκλήρωση μιας επαναστατικής πρακτικής και οι οποίες αλλαγές αφορούν στις πολιτικο-οικονομικές δομές («ούτε καπιταλισμός, ούτε σταλινική γραφειοκρατία»), στις συνειδήσεις («ούτε ‘θρησκεία όπιο του λαού’, ούτε θετικιστικός αθεϊσμός») και στον πολιτισμό (με την αναγκαιότητα μιας «μορφωτικής επανάστασης»). Εδώ, ο Γκαρωντύ φλερτάρει με τον μαοϊσμό, γράφοντας για τον αγώνα του Μάο απέναντι στην κομματική γραφειοκρατία, που επικεντρωνόταν στην αντικατάσταση τού μεγαλύτερου μέρους του κρατικού μηχανισμού, την κατάργηση των προνομίων των κομματικών στελεχών κ.λπ.

Στην αρχή Προτεστάντης και αργότερα Καθολικός, ο Γκαρωντύ θα ασπαστεί τον Μουσουλμανισμό το 1982 και το 1996 θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερο σάλο γύρω από το όνομά του, όταν με το βιβλίο του «Οι θεμελιώδεις μύθοι της ισραηλινής πολιτικής» [εκδ. Νέα Θέσις, Αθήνα 1996] θα αρνηθεί το Ολοκαύτωμα, προσφέροντας τις «καλές υπηρεσίες» του (και) στο εγχώριο αντισημιτικό, ρατσιστικό και φασιστικό τόξο. (Τότε είχε ξαναεπισκεφθεί την Αθήνα, παρευρισκόμενος στην παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του, ενώ είχε εμφανισθεί και σε περιθωριακό τηλεοπτικό κανάλι).