ξεφυλλίζοντας ΕΙΚΟΝΕΣ

Προχθές, ψάχνοντας για κάτι στο δίκτυο έπεσα πάνω σε μιαν ανάρτηση του retromaniax, εκεί που κάποιος fan του site, και του περιοδικού Εικόνες, είχε ανεβάσει «όλα» τα εξώφυλλα της περιόδου 1955-1967. Δεν ξέρω αν τα είχε σκανάρει από το σχετικό λεύκωμα των εκδόσεων Τσαγκαρουσιάνος [Αθήνα, 2005], ή από πρωτότυπα δικά του τεύχη (αυτό δεν έχει και τόσο σημασία), εκείνο που ξέρω είναι πως από τη σειρά έλειπαν μερικά (μπράβο του πάντως, επειδή ανέβασε τα περισσότερα!). Το λεύκωμα δεν το είχα αγοράσει, αλλά, όπως δείχνουν τα πράγματα και ο υπότιτλος του λευκώματος –«Το πλήρες αρχείο των εξωφύλλων 1955-1967» –μάλλον δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Στο forum της retromaniax κάποιος ανέφερε πως από το βιβλίο απουσιάζουν τα εξώφυλλα των τευχών 101-139 (πρέπει να το τσεκάρω αυτό, για να βεβαιωθώ), αλλά εμένα η απορία μου είναι άλλη. Γιατί οι Εικόνες σταματούν, για πολλούς, στο τεύχος 599 (14 Απριλίου 1967) και δεν πάνε παραπέρα; Γιατί τα 22 τεύχη των Εικόνων που εκδόθηκαν μέσα στο 1968 τα τρώει η μαρμάγκα; Επειδή εκείνα δεν τα εξέδωσε η Ελένη Βλάχου; Ή μήπως επειδή καταχωρίζονται στα «χουντοπεριοδικά» και άρα «παρ’ τα-πέτα τα». Και όμως αυτά τα τεύχη (του 1968) είναι συναρπαστικά, και ως ύλη (και ως απόψεις ακόμη-ακόμη) δεν συγκρίνονται με τις προ-δικτατορικές Εικόνες (είναι πολύ καλύτερα). Εξάλλου αναφερόμαστε στο 1968, στη χρονιά που παραλίγο, παρά τρίχα ή… παρά τριχιά, θα άλλαζε τον κόσμο. Τι να μας πει τώρα το ’58, όταν υπάρχει το ’68;

Πάρα ταύτα υπάρχουν αναγνώστες που αρέσκονται να βλέπουν μόνον εξώφυλλα και να… ταξιδεύουν. Αλλά και σ’ αυτό να μείνουμε –και να μην πιάσουμε τα κείμενα– τι παρατηρούμε; Κατ’ αρχάς το πρώτο και εκνευριστικότερο όλων. Οι εβδομαδιαίες Εικόνες επί Ελένης Βλάχου (31/10/1955-14/4/1967) ήταν το περιοδικό που θυμιάτιζε τη μοναρχία. Και την ελληνική, που μας νοιάζει περισσότερο, αλλά και τη διεθνή. Είναι απίστευτο, αλλά 50(!) εξώφυλλα των Εικόνων, μπορεί και περισσότερα, εικονίζουν βασιλιάδες, βασίλισσες, πριγκίπισσες, αυτοκράτειρες, διαδόχους, ακόμη και μωρά (βασιλικά) με τα μπιμπερό και με τις πάνες! Μόνο το 1964, τις 15 από τις 52 εβδομάδες εκείνου του έτους οι εστεμμένοι (ζωντανοί ή πεθαμένοι) έπιασαν πρώτο στασίδι στις Εικόνες. Κι ας ζοριζόταν ο κόσμος, κι ας ξενιτευόταν, κι ας διαδήλωνε για τη δημοκρατία, κι ας εκτελείτο στους δρόμους και τα πεζοδρόμια… οι Εικόνες εκεί, το χαβά τους. Όταν δολοφονείται ο Λαμπράκης (27/5/1963) οι Εικόνες κυκλοφορούν με εξώφυλλο έναν αστροναύτη κι ένα νυμφίδιο (τεύχη 397 της 31/5/1963 και 398 της 7/6/1963). Την 15η Ιουλίου του 1965 αποπέμπεται η εκλεγμένη κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, το παλάτι έχει έτοιμο αποστάτη πρωθυπουργό, καταλύοντας επί της ουσίας το σύνταγμα, λίγες μέρες αργότερα (21/7/1965) στις διαδηλώσεις που θ’ ακολουθούσαν σκοτώνεται ο Σωτήρης Πέτρουλας και οι Εικόνες τής 23/7/1965 (τεύχος 509) κυκλοφορούν με εξώφυλλο τον Κωνσταντίνο, την Άννα-Μαρία και το μωρό τους με υπότιτλο «Στο ωραιότερο βασιλικό ζεύγος του κόσμου – ένα ωραιότατο μωρό». Εντός του περιοδικού οι επιστολές του Κωνσταντίνου προς τον Γέρο, που αιτιολογούσαν, τάχα, το βασιλικό πραξικόπημα. ΝΤΡΟΠΗ και ΑΙΣΧΟΣ (για ένα περιοδικό, που υποτίθεται ότι έπιανε τον παλμό του κόσμου). Προσωπικώς, αυτό το εξώφυλλο, όπως και μερικά ακόμη θα τα διέγραφα με ένα κόκκινο Χ. Οι Εικόνες ήταν φιλοβασιλικό έντυπο (είναι γνωστό αυτό), αλλά από εκεί έως το… εξώφυλλο σίχαμα κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει απόσταση.

Λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα οι Εικόνες κυκλοφόρησαν το «τελευταίο» τεύχος τους. Οι Συνταγματάρχες δια του λογοκριτικού μηχανισμού που είχαν κληρονομήσει απαιτούσαν πλέον καθημερινές εκθέσεις των φύλλων των εφημερίδων και των περιοδικών, ξεσκονίζοντας τις «ύλες» και αποψιλώνοντάς τες από τα ενοχλητικά αρθρίδια. Η Ελένη Βλάχου αντιδρά σ’ αυτήν την επιβαλλόμενη κατάσταση κλείνοντας τα έντυπά της (και μαζί τις Εικόνες). Δεν ξέρω αν αυτό ήταν σωστό ή όχι. Η ιστορία έχει προσμετρήσει τη στάση της μεταξύ των «πράξεων αντίστασης» απέναντι στη χούντα, αλλά εγώ, να μου επιτρέψετε, έχω μία λίγο διαφορετική άποψη. Η ιστορική εκδότρια ήταν μία αστή, ένα πρόσωπο της καλής αθηναϊκής κοινωνίας, που δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτρέψει ούτε μύγα στο σπαθί της. Η αντίδρασή της δεν είχε ιδεολογικοπολιτικά κίνητρα (η Βλάχου δεν ήταν αριστερή, φιλοβασιλική ήταν). Ήταν η αντίδραση μιας εστέτ, ενός ανθρώπου κοσμοπολίτη που δεν θα ανεχόταν ποτέ να υποκύψει· να λογοδοτήσει μπροστά σ’ έναν καραβανά. Αυτό ήταν το «πρόβλημά» της. Ήταν ζήτημα ρόλων και κουλτούρας δηλαδή (κάτι το οποίο δεν το υποτιμώ, αλλά έως εκεί). Έτσι, λοιπόν, δεν τυπώθηκαν ποτέ στην Καθημερινή ή την Μεσημβρινή οκτάστηλοι τίτλοι του στυλ «Ο Στρατός απεσόβησεν αιματοκύλισμα» [Τα Νέα, 24/4/1967] και «Στρατός και λαός εώρτασαν εν εθνική εξάρσει το Πάσχα» [επίσης από Τα Νέα]. Το θέμα, όμως, είναι τι θα γινόταν αν όλοι οι υπόλοιποι εκδότες, οι καλλιτέχνες, οι τραγουδοποιοί υιοθετούσαν τη στάση τής Ελένης Βλάχου; Θα έμενε ο κόσμος επί χούντας χωρίς περιοδικά κι εφημερίδες; Χωρίς βιβλία και τραγούδια; Οι τραγουδοποιοί μας έπρεπε να το βουλώσουν δηλαδή, επειδή οι στίχοι τους θα έπρεπε να κατατεθούν στη λογοκρισία; Το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν και οι θεατρικοί συγγραφείς μας, οι ποιητές μας και όλοι οι υπόλοιποι; Δηλαδή ή φίμωμα ή λιβάνισμα; Άλλος δρόμος δεν υπήρχε; Ο κόσμος αγωνίστηκε (όσοι αγωνίστηκαν δηλαδή) με τον τρόπο που μπορούσε, όπως μπορούσε, κάποιοι λιγότερο, κάποιοι περισσότερο, προσφέροντας μια διέξοδο. Εκδότες έβγαλαν «ακατάλληλα» βιβλία και πριν την άρση της προληπτικής λογοκρισίας κάτω από τη μύτη του καθεστώτος, υπήρξε ένα ολόκληρο κύκλωμα «παράνομου» Τύπου, τραγουδοποιοί προσπάθησαν να παρακάμψουν τη λογοκρισία «μπουρδουκλώνοντας» κάποια λόγια, θίασοι «ανέβαζαν» έργα, τα οποία «κατέβαιναν» ή περικόπτονταν εν συνεχεία μετά τις σχετικές οχλήσεις κ.ο.κ. Αυτές ήταν πράξεις μικρής ή μεγαλύτερης αντίστασης. Αυτές στις οποίες «παιζόταν» κομματάκι η ζωή σου, η καριέρα σου, η επιβίωσή σου (η δική σου και της οικογένειάς σου). Να τι είχε πει ο Κάρολος Κουν στον Σπύρο Χατζάρα, στο περιοδικό Καλλιτεχνική Επιθεώρηση (Περίοδος Β, τεύχος 2, δεν αναφέρεται μήνας/έτος, μάλλον Φεβρουάριος του 1979), για την στάση τού ιδίου και του Θεάτρου Τέχνης επί Δικτατορίας, όταν αντιμετώπισε πρόβλημα με τη λογοκρισία: «Ο δημοκρατικός πνευματικός κόσμος άρχισε από την πρώτη στιγμή την ποικιλότροπη αντίσταση στο νέο καθεστώς. Μερικοί πίστεψαν ότι πρέπει να κηρυχτεί μια πνευματική απεργία διαρκείας με την αποχή των πνευματικών εργατών από τη δουλειά τους. Το Θέατρο Τέχνης δεν κράτησε μια τέτοια στάση, γιατί πίστευε πως δεν έπρεπε να νεκρωθεί η πνευματική ζωή του τόπου, θέση που ωστόσο αμφισβητήθηκε από ορισμένους.(…) Πάντως νομίζω ότι πολιτικά αυτή ήταν και η πιο σωστή απόφαση (σ.σ. να λειτουργήσει κανονικά το Θέατρο Τέχνης επί δικτατορίας). Κι αυτό γιατί η πνευματική απεργία μόνο σε βάρος των πνευματικών ανθρώπων και της δημοκρατικής σκέψης είναι». Η Ελένη Βλάχου προτίμησε να σιωπήσει, από το να κινηθεί ας πούμε στη γραμμή Κουν. Οκέι. Τίθεται λοιπόν σε κατ’ οίκον περιορισμό, πριν κατευθυνθεί προς το Λονδίνο στα τέλη του ’67…

Κάποια στιγμή, πιθανώς στις αρχές του ’68, φαίνεται πως η Βλάχου πουλάει τα δικαιώματα των Εικόνων στην Πάπυρος Πρεςς (Γιάννης Α. Πουρνάρας), η οποία επανακυκλοφορεί, πάντα σε εβδομαδιαία βάση, το περιοδικό, αρχής γενομένης με το τεύχος 601 τής 8/3/1968 (φαίνεται πως τεύχος 600 δεν τυπώθηκε ποτέ, αν και δεν είμαι σίγουρος). Οι νέες Εικόνες, έχουν ωραιότερη εκτύπωση, καλύτερο χαρτί, έχουν ράχη, έχουν «σωστά» γενικώς εξώφυλλα –μόνο σε ένα μάλλον, στο 604, εικονίζονται εστεμμένοι (της βασιλικής αυλής της Νορβηγίας!)– ενώ στα υπόλοιπα παρελαύνει κόσμος και κοσμάκης· ακόμη και ο Στάλιν(!) σε μια χειραψία του με τον Τρούμαν (τεύχος 602). Επίσης δεν γλείφουν εμμετικώς το καθεστώς, όπως οι… κομμουνιστικοί Μοντέρνοι Ρυθμοί (σε οκτώ τεύχη των Εικόνων του ’68 που έχω στη διάθεσή μου μόνο σε δύο σκάει φωτογραφία του Παπαδόπουλου στις εσωτερικές σελίδες και με αδιάφορες λεζάντες), έχοντας παραλλήλως το χρέος να μεταφέρουν στον έλληνα αναγνώστη κάτι από τον χαλασμό Κυρίου που συνέβαινε στον κόσμο το 1968.

Ο αυτοεξόριστος αμερικανός «Πρόεδρος» Sheldon Cholst, κρατώντας την μαύρη αστερόεσσα διακηρύσσει την αντίθεσή του στην αμερικανική πολιτική στην Ινδοκίνα (τεύχος 604, 29/3/1968).

Καλύπτεται λοιπόν σε διάφορα τεύχη ο πόλεμος στην Ινδοκίνα, όπου εντυπωσιάζει (ακόμη και σήμερα) η έγχρωμη φωτογραφία του Αμερικανού Sheldon Cholst στην πρωτεύουσα του Λάος (τεύχος 604, 29/3/1968), ο οποίος εμφανίζεται ως «αρχηγός της εξόριστης Αμερικανικής Κυβερνήσεως», κρατώντας την μαύρη αστερόεσσα! Ο Cholst ήταν ένας hippie ψυχίατρος και ποιητής που ζούσε στην Αθήνα και την Ύδρα στα μέσα του ’60, πειραματιζόμενος με τα ψυχοτρόπα. Μάλιστα είχε γράψει στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Residu, που είχε εκδώσει στην Αθήνα το 1965 ο Daniel Richter, το σχετικό... “Notes on the Use of Hashish”. Το 1968 ζούσε πλέον στο Λάος και αντιτιθόταν στην επίσημη αμερικανική εξωτερική πολιτική, όντας ιδιοκτήτης ενός μπάρ στην Βιεντιάνε (πρωτεύουσα του Λάος), όπου όταν δεν έπαιζε κιθάρα ο ίδιος ερμηνεύοντας αντιπολεμικά τραγούδια, μετέδιδε μελωδίες των «χίππυς», Beatles, ακόμη και Μπετόβεν. Στο ίδιο τεύχος οι Εικόνες καταπιάνονται με το φυλετικό ζήτημα στην Αμερική. Ο αρθρογράφος καταλήγει στο συμπέρασμα πως η πραγματική αιτία της φυλετικής προκατάληψης μεταξύ μαύρων και λευκών είναι ερωτική! «Οι μαύροι μισούν τους λευκούς, γιατί, με την δουλική θέση στην οποία τους κρατούν, τους έχουν στερήσει από τον ανδρισμό τους στον ψυχικό τομέα. Και οι λευκοί μισούν τους μαύρους γιατί τους θεωρούν πιο ‘πρωτόγονους’, και συνεπώς σεξουαλικά ισχυρότερους, στον σωματικό τομέα». Για να στηρίξει δε το συμπέρασμά του ο δημοσιογράφος επικαλείται τρία βιβλία (δύο από μαύρους συγγραφείς και ένα από λευκό) –το Ψυχή στον Πάγο, που μόλις είχε κυκλοφορήσει στην Αμερική, του Μαύρου Πάνθηρα Έλντριτζ Κλήβερ (Eldridge Cleaver), το Μια Άλλη Χώρα του Τζαίημς Μπάλντουιν (James Baldwin) και το Μαύροι, Όπως Εγώ του Τζων Χάουαρντ Γκρίφφιν (John Howard Griffin)– παραθέτοντας χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Ψυχεδελικές ΕΙΚΟΝΕΣ. Η… επανακτηθείσα γαλήνη κάτω από το βλέμμα μιας ινδουιστικής θεότητας (τεύχος 602, 15/3/1968)

Στο τεύχος 602 (15/3/1968) μεταφράζεται ένα ιταλικό άρθρο, σχετικό με την ψυχεδέλεια! Γίνεται λόγος για το LSD, τα «ταξίδια», τις επιπτώσεις τους, τον Timothy Leary, το ψυχεδελικό θέατρο, τη διεσταλμένη συνείδηση… Δημοσιεύονται δε καταπληκτικές, έγχρωμες, ψυχεδελικές φωτογραφίες από το Millbrook, το νεοϋορκέζικο χωριό, το ορμητήριο του Δόκτορα. «Μέσω των ηχητικών κυμάτων των Μπητλς ‘Μια μέρα στη ζωή’, των Ρόλλινγκ Στόουν ‘Κάτι μου συνέβη χθες’, του Μπομπ Ντύλαν, του Άλλεν Γκίνζμπεργκ, οι νεαροί μύστες των απολαύσεων των παραισθησιογόνων φαρμάκων (όπως το Ελ Ες Ντη και διάφορα άλλα διεγερτικά ή κατευναστικά του κεντρικού νευρικού συστήματος, αμφεταμίνες, βαρβιτουρικά, ηρεμιστικά) πολλαπλασιάζονται ολοένα σε βαθμό ώστε το κακό να παίρνη έκταση ολέθριας επιδημίας». Μπορεί να διαφωνεί κάποιος με ορισμένα συμπεράσματα (εξάλλου η έρευνα γύρω απ’ αυτά τα πράγματα δεν σταμάτησε το ’68), αλλά το κείμενο δεν είναι σκανδαλοθηρικό, ούτε τσαρλατανικό. Λέει κάποια πράγματα, και από ’κει και πέρα τα επεξεργάζεται ο καθείς όπως νομίζει. (Βεβαίως, με άλλο μάτι το διαβάζει κάποιος σήμερα, αλλιώς «καθόταν» το 1968). 

Rudi Dutschke (τεύχος 607, 19/4/1968)

Στο τεύχος 607 (19/4/1968) υπάρχει πλήρες ρεπορτάζ σχετικό με την απόπειρα δολοφονίας του μαρξιστή ηγέτη του γερμανικού φοιτητικού κινήματος Rudi Dutschke, εκεί όπου ο παρ’ ολίγον δολοφόνος του Josef Bachmann παρουσιάζεται ως ένας ελαιοχρωματιστής που του άρεσε να ζωγραφίζει τον… Χίτλερ (όντως). Το άρθρο διακοσμείται με φωτογραφίες από πορείες γερμανών φοιτητών, με το γνωστό πορτρέτο του Τσε να απεικονίζεται σε πλακάτ τέσσερις φορές!

Στο τεύχος 610 (10/5/1968) κάτι «παίζει» με τον Γαλλικό Μάη και τους αγρότες, αλλά δεν πληροφορούμαστε τίποτα σημαντικό. Στο επόμενο όμως τεύχος (611, 17/5/1968), υπάρχει δυνατό φωτορεπορτάζ, υπό τον υπότιτλο «Παρίσι Ώρα 0», όπου μεταξύ άλλων διαβάζεις: «Την Τετάρτη η Σορβόννη ήταν για τρίτη ημέρα ‘ξέφραγο αμπέλι’. Η νέα γενεά, που πολλοί την είχαν χαρακτηρίσει ως απολιτική και αδιάφορη, είχε απορρίψει το παλιό σύστημα της ανωτάτης παιδείας και απαιτούσε από τους γονείς της μια βασική αλλαγή. Αδιαφορώντας για τις συνέπειες, την πραγματοποιούσε με την κατάληψη ‘όλων των εξουσιών’ στα πανεπιστήμια.(…) Οι σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης έδειχναν ότι ακόμη και οι κάτοικοι του Καρτιέ Λατέν, που είδαν τα αυτοκίνητά τους να καίγωνται στις ταραχές, τα έβαζαν με την αστυνομία και όχι με τον φοιτητικό κόσμο»!! Ρε, μπας και τζάμπα τους πληρώνανε τους λογοκριτές; Ρε, μπας και οι ταγματάρχες κοιμόντουσαν με τις αρβύλες;

Στο τεύχος 621 (26/7/1968) το εξώφυλλο είναι αφιερωμένο στο δράμα της Μπιάφρα (εικονίζεται ένα σκελετωμένο παιδί με υπότιτλο «Αύριο το πρωί θα έχει πεθάνη»). Τέτοιου τύπου «σκληρά» εξώφυλλα δεν θα έκαναν ποτέ οι Εικόνες επί Ελένης Βλάχου. Εκεί έπαιζαν μόνο τα… βασιλόπουλα.

Το τελευταίο τεύχος των Εικόνων (622, 2/8/1968) βγαίνει με τίτλο «Πράγα: Συνομιλίες υπό την Απειλή Επεμβάσεως. Θα τολμήση η Ρωσία;». Στις μέσα σελίδες γίνεται μία ενδιαφέρουσα γεωπολιτική ανάλυση της κρίσης στις σχέσεις Τσεχοσλοβακίας-ΕΣΣΔ, χωρίς ίχνος ξετσίπωτου αντικομμουνισμού. «Ήταν ανάγκη να βρεθή από τους Τσέχους μια κάποια λύση αποδεκτή από τους Σοβιετικούς που ταυτόχρονα δεν θα έθιγε και την βασική δημοκρατική μεταρρύθμιση του σοσιαλισμού στην Τσεχοσλοβακία. Ειδεμή…». Ειδεμή… Τα γνωστά… Στο ίδιο τεύχος υπάρχει αναφορά (με σχετικό φωτογραφικό υλικό) και στον… Μεξικανικό Μάη. «Ενώ η Πόλη του Μεξικού τελείωνε τις τελευταίες προετοιμασίες για την Ολυμπιάδα, ξαφνικά οι κεντρικοί δρόμοι μετεβλήθησαν σε πεδίο σκληρών μαχών που θυμίζει τον ‘ματωμένο Μάιο’ του Καρτιέ Λατέν. Η σύγκρουση κράτησε 5 1/2 ώρες. Οι φοιτηταί είχαν οχυρωθή πίσω από πυρπολημένα λεωφορεία και έρριχναν βροχή τις πέτρες και τα ‘κοκτέιλ Μολότωφ’ εναντίον των αστυνομικών και των στρατιωτικών δυνάμεων, που προσπαθούσαν να τους διαλύσουν με άρματα μάχης και μπαζούκας».

Ελληνικά πολιτικά ζητήματα δεν υφίστανται για τις Εικόνες. Άκρα του τάφου σιωπή. Ακόμη και η… αναμενόμενη χουντική προπαγάνδα εκλείπει· σ’ αυτό αναφέρομαι κυρίως, γιατί δεν νομίζω να περίμενε κανείς να καλύπτεται δημοσιογραφικώς ο «παράνομος» αντι-δικτατορικός αγώνας. Από ’κει και πέραν, όμως, υπάρχουν τα πολιτιστικά-καλλιτεχνικά νέα που έχουν πρόδηλο ενδιαφέρον. Εν ολίγοις…

Εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι η έλξη του περιοδικού όχι προς το ποπ-ροκ, ας το πω έτσι (η φωτογραφία των MGC που βλέπετε πιο πάνω είναι η εξαίρεση), αλλά προς την… ελληνική μουσική avant-garde. Στο τεύχος 604 φιλοξενείται άρθρο και μικροσυνέντευξη του Γιάννη Χρήστου, υπό τον τίτλο «Ένα μουσικό φεστιβάλ όχι σαν τα άλλα». Ο Χρήστου φαίνεται πως είχε εξασφαλίσει 250 στρέμματα στη νότια πλευρά της Χίου, τα οποία θα μεταμόρφωνε σε «θεατρικό χώρο μεσαιωνικής εμπνεύσεως». Εκεί θα διοργάνωνε ένα φεστιβάλ που θα εμπνεόταν από το αντίστοιχο του Gian Carlo Menotti στο Spoleto, παρουσιάζοντας πριν απ’ όλα έργα συγχρόνων ελλήνων συνθετών, αλλά και σημαντικές δημιουργίες της ξένης πρωτοποριακής μουσικής. Για τη δική του μουσική λέει ο Χρήστου: «Η μουσική μου καθρεφτίζει τον καιρό μας. Το άγχος και την χαώδη ατμόσφαιρά του. Έχω φθάσει στο σημείο να μην μπορώ να εξηγώ τη δουλειά μου. Σήμερα μέχρι και τα όργανα έχουν αλλοιωθεί. Η τεχνική δεν με ενδιαφέρει. Ό,τι κι αν μεταχειρισθή κανείς είναι μουσική. Ακόμη και ο ήχος των αντικειμένων. Η μουσική είναι τώρα συνδυασμός καταστάσεων…». Στο τεύχος 610 υπάρχει μιαν αναφορά στον Θόδωρο Αντωνίου και στην πορεία του στη σύγχρονη μουσική, ενώ στο 611 καταγράφεται μια συνέντευξη του αρχιμουσικού Δημήτρη Αγραφιώτη. Κάπου αλλού –τώρα δεν μπορώ να το βρω– γίνεται λόγος για το πρωτοποριακό έργο του Νίκου Μαμαγκάκη. Στο 604 υπάρχει δισέλιδη αναφορά στο νέο κύμα (Πουλόπουλος, Χουλιαράς, Αστεριάδη, Χωματά, Σαββόπουλος, Ζωγράφος, Αρλέτα, Σπανός, Δαλάκου, Μαυρουδής, Πάνος Τριανταφυλλίδης) διανθισμένη με ωραίες φωτογραφίες.

Ο Maharishi Mahesh Yogi στο Hilton, στην Αθήνα (τεύχος 610, 10/5/1968)

Τέλος, στο τεύχος 610 (10/5/1968) καλύπτεται η επίσκεψη του Maharishi Mahesh Yogi στην Αθήνα. Μαθαίνουμε, μάλιστα, πως υπήρχε ελληνικό σωματείο, αναγνωρισμένο από το κράτος ήδη από το 1961, με 150 οπαδούς τού ινδού διδασκάλου, οι οποίοι οπαδοί… «αποφεύγουν τη δημοσιότητα ‘για τον φόβο των χίππις και των Μπητλς’ τα ονόματα των οποίων συνδέθηκαν (σ.σ. τώρα τελευταία… εδώ, γελάω μόνος μου) με αυτό του Μαχαρίσι». A ρε πατρίδα ατελείωτη! Όταν οι Έλληνες ανακάλυπταν τον Μαχαρίσι οι Beatles έτρωγαν ακόμη βελανίδια…

Το τελευταίο τεύχος των sixties Εικόνων ήταν το 622, όπως προανέφερα, που βγήκε στα περίπτερα την Παρασκευή 2 Αυγούστου του 1968. Δεν μπορώ να αντιληφθώ γιατί έκλεισε το περιοδικό, όταν μάλιστα πουλούσε 60 χιλιάδες αντίτυπα την εβδομάδα! Κάποιοι στο δίκτυο λένε πως δεν άντεξε στο μαρκάρισμα τής λογοκρισίας, αν κι εγώ δεν το πιστεύω αυτό για τον εξής απλό λόγο. Μία εβδομάδα αργότερα (9/8/1968) κυκλοφόρησε από τους ίδιους εκδότες (Πάπυρος Πρεςς) το πρώτο τεύχος του νέου περιοδικού Επίκαιρα, το οποίο εκινείτο στην ίδια, γενικώς, γραμμή με εκείνη των Εικόνων. Ανοίγουμε όμως άλλο κεφάλαιο…