ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΚΟΥΤΑΡΑΣ είναι ο χρόνος πια μηδέν

Λέγοντας σ’ ένα φίλο, πριν κανα μήνα, πως ετοιμάζεται ανέκδοτο άλμπουμ με τραγούδια του Κώστα Κουκουτάρα σχολίασε… μεταξύ σοβαρού και αστείου: «ε όχι, αυτό πάει πολύ»… Δεν ξέρω αν πηγαίνει «πολύ» ή «λίγο»… η ουσία είναι πάντως πως το άλμπουμ βγήκε/κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό και φοβούμαι πως σε λίγες… ώρες/μέρες θα είναι… deleted at the source. Είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε μας αρέσει είτε όχι, ο Κώστας Κουκουτάρας έχει και αυτός τους φανατικούς του, που μπορεί να είναι εκατό, που μπορεί να είναι περισσότεροι και οι οποίοι αυτοστιγμεί σπεύδουν να εξαφανίσουν τις ηχογραφήσεις του.

Γνωστός, πλέον, στους ελληνοροκάδες ακροατές (σ’ αυτούς βασικά), ο Λαρισαίος Κώστας Κουκουτάρας κυκλοφόρησε ένα LP κι ένα 45άρι σε ετικέτα Belphon το 1974 (για τον ορισμό του cult πρόκειται), για να αναλάβει έκτοτε τη σκυτάλη η Anazitisi Records, η οποία δίνει το 2005 μια edit του «Τέλους» (κομμάτι από το LP τού ’74) στο δικό της LP-συλλογή “Swirling Echoes/ Obscure greek bands from the 70’s”, επανεκδίδοντας το 2006 το άλμπουμ τής Belphon «από που και που…» σε 100 αριθμημένα αντίτυπα, προτείνοντας εσχάτως κι ένα δεύτερο (ανέκδοτο!) LP του θεσσαλού τραγουδοποιού υπό τον τίτλο «Ο Μάγος…» (επίσης σε 100 αριθμημένα αντίτυπα και σε 180άρι βινύλιο). Όπως διαβάζουμε… «Ο Μάγος…» περιέχει ανέκδοτο υλικό του Κώστα Κουκουτάρα από το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70, το οποίον προήλθε από δύο μέτριας κατάστασης ταινίες. Έτσι, και εξαιτίας της πρωτότυπης «φτωχής» ηχητικής απόδοσης, θα γίνουν κάποιες τωρινές εγγραφές κιθάρας-φωνής, οι οποίες τοποθετημένες «πάνω» στις παλαιές αποκαθιστούν κατά κάποιον τρόπο τις αρχικές εκτελέσεις, δίχως όμως να αλλάζουν το «αίσθημά» τους (σημαντική, επί τούτου, η συνεισφορά τού Βασίλη Μηνά). Εν πάση περιπτώσει αυτά δεν έχουν και τόσο σημασία (έχουν δηλαδή, αλλά όχι και τόσο). Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει, νομίζω, μια γνώμη για ό,τι φθάνει τελικώς στ’ αυτιά μας…

Ακούγοντας, λοιπόν, την πρώτη πλευρά του LP μού δημιουργείται η εντύπωση πως ο Κουκουτάρας θέλησε να κάνει ένα δικό του… «Φορτηγό». Το ότι ήταν επηρεασμένος βασικά από τον Διονύση Σαββόπουλο (αλλά και από τον Κώστα Χατζή) το είχα γράψει και παλαιότερα (όταν είχα κάνει κριτική στο «από που και που…»), εδώ όμως, νομίζω, πως η επίδραση του Σαββόπουλου είναι ακόμη πιο τρανή. Όπως ο Σαββόπουλος ανοίγει το δικό του LP με τους τετραμερείς «Πλανόδιους» («Οι μάγοι», «Η Ζωζώ», «Η μαϊμού», «Το μπουλούκι») έτσι κι ο Κουκουτάρας (δεν ξέρω αν βλασφημώ… συγχωρείστε με αν…) ξεκινά με τον τετραμερή «Μάγο» («Η αυλαία», «Το ξύπνημα του κανίβαλου», «Τ’ ακριβά της νιότης μας νοήματα», «Πριν τη συντέλεια»)… Βεβαίως, οι ομοιότητες σταματούν εδώ, καθώς όταν ο Κουκουτάρας αραδιάζει στίχους στο χαρτί δεν υπάρχει κανένας άλλος που να στέκεται δίπλα του… Κι είναι τούτο ένα πρώτο ζήτημα, το οποίον οφείλουμε να θίξουμε…

Ο Κουκουτάρας τραγουδά στην γλώσσα μας, τα δε λόγια του, γενικώς, ακούγονται σε real time, καθώς κυλάει το LP (άλλοτε καθαρά και άλλοτε λιγότερο καθαρά)... Εδώ όμως εντοπίζεται κι ένα πρώτο «πρόβλημα»· ίσως το μοναδικό σοβαρό «πρόβλημα» των τραγουδιών του (ή ορισμένων εξ αυτών, για να είμαι ακριβής). Δεν μπορείς να καταλάβεις τι εννοεί ο ποιητής... Δεν μπορείς να αντιληφθείς μια νοηματική συνέχεια στα λόγια του. Ακούς… ακούς… ακούς… αλλά δεν «πιάνεις» ούτε τις «άκρες», ούτε το «κέντρο»... Δείγμα… «Δίκανα σκίζουν τα κλαριά/ φτάνουν γουρούνια στη πλαγιά/ κάποιος μασάει ένα πετσί/ πατάτες, μύγες και παιδιά/ μια κορδέλα βυσσινιά». Ε, άμα φθάνουν στ’ αυτιά σου συνεχώς τέτοια πράγματα… «Βλέπω τους βράχους να θρηνούν/ να σφάζονται να φεύγουν/ τρέχει ο ιδρώτας στην πλαγιά/ τείχη φουρνέλα στη σειρά»… τα παίζεις. Σταματάς να σκέφτεσαι τα λόγια –καθότι με τον πηγαίο… σουρεαλισμό δύσκολα παλεύεις– κι ακούς μόνον ό,τι εκπέμπουν τα ηχεία. Προσέξτε τώρα, όμως… Αν σταματήσεις να επεξεργάζεσαι τα λόγια (τι θέλει να πει ο στιχουργός δηλαδή) τα τραγούδια αυτά, της πρώτης πλευράς, τα δέχεσαι με άνεση. Μουσικώς, εννοώ, στέκουν μια χαρά. Θα έλεγα δε πως είναι ωραιότερα και από τα τραγούδια του κανονικού LP του (προσωπικώς, δεν το συζητώ!)· για παράδειγμα το «Τ’ ακριβά της νιότης μας νοήματα», που είναι το… σαββοπουλικότερο όλων και στο οποίο ακούς τον Κουκουτάρα να τραγουδά… «Μα ’κει π’ ανέτειλε η μέρα/ κι ο ήλιος βγήκε χαρωπός/ τρώει ο κόσμος τα καρβέλια/ δόξα να ’χει ο Θεός»… Εμ «δόξα τω Θεώ» λέω κι εγώ, γιατί υπάρχει κι ένα τετράστιχο, σ’ αυτήν την πρώτη πλευρά, που να μπορώ να το… εμπεδώσω σε χρόνο πρώτο. Εντάξει, υπάρχουν κι άλλα (τετράστιχα), όμως αυτό που θα πω το λέω και το εννοώ. Αν δεν είχα τυπωμένα τα στιχάκια στο ένθετο, να τα διαβάζω και να τα ξαναδιαβάζω, δεν θα μπορούσα να προχωρήσω με τίποτα. Ο ακουστικός ήχος λοιπόν, για να επανέλθω στα της μουσικής, «πάει» στα τραγούδια τού Κουκουτάρα και παρότι ενίοτε γίνεται και λίγο κανταδόρικος (τύπου «παλιά γειτονιά/ στο δρομάκι το στενό σου/ η κάθε γωνιά/ για μια αγάπη μιλεί…» αυτό είναι του Σακελλάριου…) εγώ… γουστάρω ν’ ακούω… «Και στ’ απείρου την άκρη/ ερινύες διαβόλου μ’ εμποδίζουν να φτάσω/ με λουλούδια του ήλιου ένα πέπλο να φτιάξω» (αυτό είναι δικό του). Πάμε, όμως, και στην Side B…

Εδώ έχουμε έξι τραγούδια τα οποία είναι ενοργανωμένα για να παιχθούν από τους Aziteisions, το συγκρότημα που συνόδευε τότε, στα mid seventies, τον Κώστα Κουκουτάρα, δηλαδή τους Δημήτρη Παπαευαγγέλου μπάσο, Κώστα Παραβάνο δωδεκάχορδη κιθάρα, Παντελή Κλεισάρη ρυθμική κιθάρα και Ανδρέα Φούλια ντραμς – ασχέτως αν, προσωπικώς, δεν είμαι εκατό τοις εκατό σίγουρος ποιος παίζει τι στον «Μάγο...». Ο ήχος είναι folk-rock και τα κομμάτια «μετράνε»… δηλαδή τα περισσότερα «μετράνε». Ο Κουκουτάρας αποδεικνύει, σ’ εμένα τουλάχιστον, πως ξέρει να γράφει τραγούδια (εννοώ ωραία τραγούδια με αρχή-μέση-τέλος, που να μπορώ να τα σφυρίξω), πράγμα που σημαίνει πως την τέχνη της τραγουδοποιίας την κατέχει (δεν είναι τυχαίος!). Τα πρώτα δύο tracks της δεύτερης πλευράς είναι πολύ καλά («Συνάντηση στ’ άπειρο», «Είναι ο χρόνος πια μηδέν») κινούμενα σ’ ένα στυλ à la… Ottmar Liebert! Πρόκειται για δύο… εξώκοσμα άσματα, από ’κείνα που συνηθίζονταν στο ελληνικό ροκ της εποχής («αστρόνειρα», «αρειανοί» και τα τοιαύτα). Να μην πω, τώρα, πως αν άκουγα το δεύτερο σ’ ένα καλοκαιρινό μπαρ, μετά το “Barcelona nights”, θα έφευγα σε… άλλους κόσμους μακρινούς… Εδώ, ακόμη και τα στιχάκια (για τον πυρηνικό χειμώνα) καίνε… «Και σαν αρχίσει το παιγνίδι/ η Γη μας γίνεται σκουπίδι/ ένα μπαλάκι χημικό/ ίσως και λίγο πλαστικό»… καθότι όταν γίνεσαι απλός είσαι ταυτοχρόνως και ουσιώδης. Αλλά και τα υπόλοιπα τραγούδια έχουν κάτι μινοράκια που σε στέλνουν, παρότι τα στιχάκια… ανακατεύονται και πάλι («Κορίτσι τ’ Απρίλη»). Θα το πω… το προφανές. Κάποιες φορές τον συμπαθέστατο Θετταλό τον ενδιαφέρει μόνον η ρίμα, και όχι η κατάλληλη λέξη που θα «κλείσει» τη ρίμα. Το «λουλούδι», δηλαδή, δεν μπορεί να ταιριάξει με το «αγγούρι», ούτε με το «πλιγούρι» (παράδειγμα φέρνω, δεν λέω πως τα ταιριάζει ο Λαρισαίος). Αντιθέτως, άμα το λέει η ψυχούλα σου (και η ψυχούλα του ανθρώπου, όταν… πιεστεί το λέει) μπορείς να κολλήσεις άμα λάχει τα «κρίνα» με την «ανατριχίλα»… «Ένα πρωί φθινόπωρο/ καρδιές, λουλούδια, κρίνα/ κόκκινα χείλη προσμονή/ γίναν ανατριχίλα»… Ωραιότατο!

Και καθώς τα γράφω όλα τούτα (ακούγοντας Κουκουτάρα και όχι Πουλικάκο…) αραγμένος σε μια ταβέρνα στη Βελίκα πίνοντας τα τσίπουρα, βλέπω απ’ το Αιγαίο τα διαστημόπλοια να φθάνουν…

Επαφή: www.anazitisirecords.com