GÜNTER WALLRAFF αλυσοδεμένος στην Αθήνα

Αναζητώντας, βρίσκοντας και γράφοντας-αντιγράφοντας κάτι για το οποίον θα διαβάσετε τις επόμενες ημέρες (πάντα εδώ στο δισκορυχείον), είπα να κάνω μια… παράκαμψη επαναφέροντας στη μνήμη ορισμένων (ή κάνοντάς το γνωστό σε άλλους) ένα γεγονός ξεχωριστής (ουσιαστικής και συμβολικής) σημασίας, που συνέβη στο κέντρο της Αθήνας πριν 40 χρόνια. 

Οι περισσότεροι γνωρίζουν, υποθέτω, τον γερμανό συγγραφέα και δημοσιογράφο Günter Wallraff (γενν. το 1942), πιθανώς όμως λιγότεροι να έχουν κατά νου τις ελληνικές περιπέτειές του, τον Μάιο του 1974 (επί χούντας Ιωαννίδη), όταν μπαίνει στη χώρα και αποφασίζει να αλυσοδεθεί στην Πλατεία Συντάγματος, διαμαρτυρόμενος βασικά για τις διώξεις, τις φυλακίσεις, τις εκτοπίσεις και τους βασανισμούς των αριστερών (κυρίως αυτοί) που αντιστέκονταν στο καθεστώς. Ο Γκίντερ Βάλραφ αλυσοδέθηκε, λοιπόν, στο κάτω μέρος της πλατείας και άρχισε να μοιράζει προκηρύξεις στους περαστικούς, πριν χτυπηθεί και συλληφθεί από τις αρχές για να οδηγηθεί στη φυλακή, εν συνεχεία σε δίκη και μετά ξανά στη φυλακή (αφού καταδικάσθηκε). Όπως έγραψε και ο Τύπος: «Ο Γερμανός κατηγορείτο ότι την 2.30 μ.μ. της 15ης Μαΐου 1974 κατελήφθη εις την Πλατείαν Συντάγματος να έχη προσδεθή επί στύλου της ΔΕΗ δια χονδρής αλύσεως και να διανέμη εις τους συγκεντρωθέντας προκηρύξεις αντεθνικού περιεχομένου. Δια της ενέργειάς του αυτής ο Βάλλφαμ (σ.σ. τον γράφουν λάθος), κατά το κατηγορητήριον, προέβη εις αντεθνικήν προπαγάνδα, προκάλεσε φόβον και ανησυχίαν εις τους πολίτας, καθώς και διατάραξιν της δημοσίας τάξεως» (Μακεδονία της 24/5/1974).

Ο Günter Wallraff καθώς αλυσοδένεται στο Σύνταγμα...

Παρά την συνηγορία υπεράσπισης του Γεωργίου Αλεξ. Μαγκάκη, o Wallraff θα καταδικαστεί σε 14 μήνες φυλακή από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών (23/5/1974) «δια αναρχικήν δράσην (και) διανομήν προκηρύξεων ανθελληνικού-αντεθνικού περιεχομένου». Να ένα απόσπασμα από την απολογία του, έτσι όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ε (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία) στον Ιό της Κυριακής, την 29/6/1997. Το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο-συλλογή περιπετειών του Wallraff Enthüllungen [Steidl, Göttingen 1992], που μεταφράστηκε αργότερα και στην Ελλάδα ως Αποκαλύψεις/ Κείμενα ενός ανεπιθύμητου δημοσιογράφου [Μαύρη Λίστα, Αθήνα 1999]:

«Όταν εργαζόμουν στη γερμανική βιομηχανία γνώρισα έλληνες εργάτες. Έμαθα να εκτιμώ το ταμπεραμέντο τους, τη μεγαλόκαρδη φιλοξενία τους, τις μορφές έκφρασης με το χορό και το τραγούδι, το θαυμασμό τους για τον Θεοδωράκη, που η χούντα έχει κάθε λόγο να απαγορεύει τη μουσική του. Έμαθα να αγαπώ την Ελλάδα, χωρίς να την έχω ποτέ επισκεφθεί. Έμαθα ταυτόχρονα και το φόβο των Ελλήνων εργατών – ακόμα και στη Γερμανία. Το φόβο από τους χαφιέδες της χούντας που τους κατέδιδαν όταν οργανώνονταν στα συνδικάτα ή επέκριναν το καθεστώς.(…) Για την κατηγορία ότι αναμίχθηκα ως ξένος σε “εσωτερικές υποθέσεις του ελληνικού κράτους” υποστηρίζω ότι ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί να ακυρωθεί από εθνικά σύνορα, είτε μέσω διαταγμάτων, είτε με την τρομοκρατία.(…) Με βασάνισαν. Ήθελαν να τους πω με ποιους Έλληνες ήρθα σε επαφή. Δυο ειδικοί με πολιτική περιβολή –μάλλον της ΕΣΑ, δεν μου συστήθηκαν– χτύπησαν το κεφάλι μου στην κόχη του τραπεζιού και στο πάτωμα μέχρι που μάτωσε. Με χτύπησαν και με την αλυσίδα που είχα δεθεί. Με χτύπησαν στο στομάχι και τη σπλήνα. Με χτύπησαν με μια σιδερένια ράβδο στα δάχτυλα του ποδιού. Τα σημάδια στο κεφάλι και τα δάχτυλα είναι ακόμα ορατά. Από τότε έχω συνεχώς πονοκεφάλους. Γνωρίζω ότι ως πολίτης ξένης χώρας και μετά από διάβημα της πρεσβείας μου είχα διακριτική μεταχείριση. Αν ήμουν Έλληνας θα είχα παραδοθεί στην ΕΣΑ, όπου θα είχα βασανιστεί μέχρι θανάτου, και δεν θα είχα τη δυνατότητα να παρουσιαστώ ενώπιόν σας». Το άρθρο του Ιού κλείνει με φωτογραφία του Wallraff κατά την απελευθέρωσή του από τις ελληνικές φυλακές μετά από 77 ημέρες κράτησης, κάτι που συνέβη στις αρχές Αυγούστου του ’74 – λίγο μετά την πτώση της δικτατορίας δηλαδή.

...μοιράζοντας προκηρύξεις (πηγή: DasErste.de)

Επιστρέφοντας στην Δυτική Γερμανία ο Günter Wallraff θα συνεργαστεί με τον συνάδελφό του Eckart Spoo στη συγγραφή του βιβλίου Unser Faschismus nebenan/ Griechenland gestern - ein Lehrstück für morgen [Kiepenheuer & Witsch, Köln 1975], δηλ. «Ο Φασισμός της διπλανής πόρτας / H Ελλάδα του χθες - ένα Μάθημα για το αύριο», το οποίο, αν και προφανούς ελληνικού ενδιαφέροντος, δεν μεταφράστηκε ποτέ στην χώρα μας. Αν… παρ’ ελπίδα, με ενημερώνετε…

Στο εξώφυλλο ο Wallraff πεσμένος μπρούμυτα στις πλάκες του Συντάγματος καθώς συλλαμβάνεται από αστυνομικούς με πολιτικά...

Στα χρόνια που ακολουθούν η φήμη του Wallraff εξαπλώνεται, αφού ο προσωπικός τρόπος που αντιμετωπίζει την δημοσιογραφία (αλλάζοντας ταυτότητα, υποδυόμενος ρόλους μπαίνοντας στο πετσί τους, αλλά ταυτοχρόνως και στο… στόμα του λύκου, δηλαδή των γερμανών αφεντικών του, ξεσκεπάζοντας τον διαχρονικό εργασιακό μεσαίωνα της πατρίδας του) δημιουργεί ένα «μύθο» γύρω από το όνομά του. Η συνέντευξή του στο αμερικανικό περιοδικό Mother Jones (Feb./March 1979) και στον… επαναστάτη για την πλάκα της Abbie Hoffman το αποδεικνύει.

Πάντως, στην δεκαετία του ’80 ο γερμανός ακτιβιστής έγινε αρκετά γνωστός και ως συγγραφέας πια στην χώρα μας, καθώς τυπώθηκε το πολύ επιτυχημένο βιβλίο του Στο Περιθώριο… [Στάχυ, Αθήνα 1986], εκεί όπου περιγράφονται οι απίστευτες περιπέτειές του, όταν μεταμφιεσμένος σε τούρκο εργάτη βρίσκεται να δουλεύει για διάφορες εταιρείες, αποκαλύπτοντας τοιουτοτρόπως (και για ακόμη μία φορά) την βρωμιά της γερμανικής παραγωγικής μηχανής. Κάτι που είχε συμβεί εξάλλου και με παλαιότερα βιβλία του (Der Aufmacher, 1977), όπως θα συνέβαινε και με μεταγενέστερα (Από τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο/ Η αθέατη πλευρά του γερμανικού θαύματος, εκδόσεις Τόπος 2011).