ASTERIA στην πρώην Τσεχοσλοβακία…

Στην Τσεχοσλοβακία, στα sixties και τα seventies (κυρίως), έκαναν καριέρα, μέσα από rock και jazz συγκροτήματα, διάφοροι ελληνικής καταγωγής μουσικοί – παιδιά, βασικά, πολιτικών προσφύγων που έφθασαν στη χώρα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ή μετά τον Εμφύλιο. Έχω ήδη γράψει για την Martha και την Tena Elefteriadu, όπως έχω αναφερθεί (θα πω και περισσότερα...) και στον Emanuel Sideridis. Τώρα, θα πω λίγα λόγια για τα αδέλφια Μιχαηλίδη (Michailidis), τον Ζαχαρία (Zachar) και τον Αχιλλέα (Achilles), συνθέτες και τραγουδιστές που διακρίθηκαν στην παλαιά τσεχοσλοβακική σκηνή, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70.
Τυχαίως, πριν καμμιά δεκαριά χρόνια, είχα ανακαλύψει τα ονόματά τους, όταν έπεσε στα χέρια μου ένα EP με τέσσερα τραγούδια του συγκροτήματος Asteria Beat, από το 1970. Το 45άρι δεν είχε βγεί ούτε στην Supraphon, ούτε στην Panton (τα δύο πιο γνωστά labels της χώρας), αλλά στην Discant, εταιρία στην οποίαν είχαν ηχογραφήσει τόσο η Martha με την Tena Elefteriadu το “Kdyz ma srdce pust/ Prani derave lodky” [Discant 0 43 0003, 1969], όσο και οι Progress Organization, με τον μπασίστα Emanuel Sideridis στη σύνθεσή τους, το “Klic k poznani/ Snow in my shoes, Fortune teller” [Discant 0 33 0051, 1970]. Φαίνεται, δηλαδή, πως στην Discant υπήρχε κάποιος «δάκτυλος», που ευνοούσε και στήριζε τις προσπάθειες των ελληνικής καταγωγής μουσικών. Λογικό να το υποθέσουμε; Μάλλον. Αν σκεφθούμε πως η Discant είχε για έδρα την Brno, στα ΝΑ της χώρας, την πόλη που είχε δεχθεί μεγάλο μέρος ελλήνων πολιτικών προσφύγων μετά τον Εμφύλιο. Μάλιστα, όπως διάβασα στο Pathfinder, με ημερομηνία 4/12/2009: «Με ιδιαίτερη θερμότητα και συγκίνηση έγινε δεκτός ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας στο Μπρνο της Τσεχίας από Έλληνες ομογενείς δεύτερης, τρίτης και τέταρτης γενιάς, που κατοικούν στην πόλη, και ήρθαν στη χώρα αυτή της κεντρικής Ευρώπης μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το 1949».Το συγκρότημα Asteria Beat σχηματίστηκε το 1969 στην πόλη Karvina (όχι πολύ μακρυά από την Brno - ανήκει στη σημερινή Τσεχία και βρίσκεται στην περιοχή της Μοραβίας-Σιλεσίας) και αποτελείτο από τ’ αδέλφια Achilles και Zachar Michailidis που τραγουδούσαν, τον μπασίστα και οργανίστα Jiri Cochlar, τον τενορίστα/ φλαουτίστα Boleslav Zemanek, τον κιθαρίστα Miroslav Kopriva και τον ντράμερ Milan Sojka. Το μοναδικό τους single, με τέσσερα τραγούδια, που γνωρίζω ήταν το… beat “Vesela laska, Opet sam/ Chci zapomenout, Daleka pout” [Discant 0 33 0040] από το 1970. Το παράξενο είναι πως και τα τέσσερα τραγούδια, που έχουν τσέχικους τίτλους, αποδίδονται στην ελληνική! Το ακόμη πιο παράξενο είναι πως δύο απ’ αυτά, το “Chci zapomenout” και το “Daleka pout”, είναι τα «Κορίτσι του φίλου μου» και «Γαλάζιο όνειρο», έτσι όπως τα τραγούδησαν, αντιστοίχως οι Cinquetti (1968) και οι Charms (1967), με τους ελληνικούς στίχους (και τα δύο) του Κώστα Τσερώνη!! Τίθεται το ερώτημα. Πώς γνώριζαν οι Asteria, το 1970, τους Cinquetti και τους Charms, ζώντας σε μία επαρχιακή πόλη της Τσεχοσλοβακίας; Απάντηση δεν έχω. Μόνον υποθέσεις μπορώ να κάνω… και δεν υπάρχει λόγος. Το «Κορίτσι του φίλου μου» το λένε συμπαθητικά (σαν τους Περουβιανούς Yorks…), τα ελληνικά τους είναι καλά (όχι τέλεια), ηλεκτρική κιθάρα και όργανο προσφέρουν τα απαραίτητα breaks, αλλά, γενικώς, η εκδοχή τους δεν συγκρίνεται μ’ εκείνη των Cinquetti, η οποία χτυπάει στα ίσια ακόμη και το πρώτο “Namoradinha de um amigo meu” του Roberto Carlos. Απεναντίας το «Γαλάζιο όνειρο» μου αρέσει περισσότερο με τους Asteria Beat, παρά με τους Charms (το ορχηστρικό μέρος στη μέση του τραγουδιού είναι «ψυχεδελικό»). Τα άλλα δύο κομμάτια της πρώτης πλευράς έχουν κι αυτά ένα ενδιαφέρον. Το “Vesela laska” έχει ωραίο κιθαριστικό fuzz, ενώ το “Opet sam” (θα ήθελε να είναι κάτι από το “The house of the rising sun”, αλλά δεν είναι – ή, μάλλον, είναι «κάτι»).Την επόμενη φορά που ξανάκουσα τους αδελφούς Μιχαηλίδη ήταν σ’ ένα 45άρι του 1973, με τα κομμάτια “Mexiko/ Tisíc dnů” [Supraphon 0 43 1507], τα οποία απέδιδαν οι Komety Jiriho Kalese (οι Komety του Jiří Kaleš δηλαδή – ο Kaleš ήταν ο κιθαρίστας τους). Διάβασα για τους Komety στο discogs: “Czech pop/ rock group. Formed in December 1959 in Prague by Jiří Kaleš, Jan Reiner and Jan F. Obermayer as one of the pioneers of Czechoslovak rock n’ roll music. Focus on rhythm n’ blues and soul in 1967, disbanded in 1968. Resurrected in 1973 as a pop group featuring the vocal trio Achill, Zachar A Bolek, disbanded for good in 1977”. Και όντως. Κοιτάζοντας την ετικέτα του single (γιατί στο εξώφυλλο δεν αναφέρεται τίποτα), τους Komety Jiriho Kalese συνοδεύουν στο συγκεκριμένο 45άρι οι Skupina Tri, που δεν ήταν άλλοι από τα τρία μέλη των Asteria· οι αδελφοί Achilles & Zachar Michailidis και ο Boleslav “Bolek” Zemanek. Tο “Mexiko” θυμίζει το στυλ των Les Humphries Singers, ενώ το “Tisíc dnů” είναι μια rock ballad, περισσότερο «συγκροτηματική», με ισχυρό, πάντως, φωνητικό στοιχείο. Από πληροφορίες, αλλά και από ψάξιμο στο δίκτυο, βρήκα πως υπάρχουν και τα ακόλουθα 45άρια τα οποία υπέγραφαν από κοινού οι Komety με τους Achill, Zachar a Bolek:1. Za vodou, za vodou/ Silia [Supraphon 0 43 1552, 1973] (Όπως μου είπε ένας φίλος από την Τσεχία το πρώτο κομμάτι είναι ελληνικό. Ποιο ακριβώς δεν ήξερε. Όπως, όμως, παρατηρώ από το βίντεο στο YouTube, πιο κάτω, πρόκειται για τη "Γοργόνα" των Μάνου Λοΐζου-Λευτέρη Παπαδόπουλου. Το "Za vodou, za vodou" τού τίτλου ακούγεται στην αρχή του κομματιού).

2. Týden končí/ Čekám [Supraphon 0 43 1704, 1974]
3. O nás nemá zádná zájem (Big rock candy mountain)/ Dnes je všechno zvláštní (Heut’ ist für uns sonntag) [Supraphon 0 43 1734, 1974] και…
4. Jarní tání/ Dům ve vřesu [Supraphon 1 43 1857, 1975]

Βρήκα στο YouTube μερικά βίντεο των Achill, Zachar a Bolek. Καθόλου παράξενο. Επιλέγω το “Zlute tulipani” δηλ. το “Za vodou, za vodou” (είναι η «Γοργόνα»), για προφανείς λόγους. Και γιατί είναι Λοΐζος και γιατί ο αέρας του “Ela-ela” των Axis φαίνεται πως είχε φυσήξει και στην Τσεχοσλοβακία, το 1973. Πάντως, ακόμη κι αν οι Achill, Zachar a Bolek δεν ήξεραν τους Axis ήξεραν σίγουρα τους Les Humphries Singers, οι οποίοι είχαν το “Ela-ela” lead track, στο άλμπουμ τους “Sound ’73” (το «κολλάνε» εμπνευσμένα με το “Pop corn” του Gershon Kingsley– τ’ ακούω από έκδοση της ισραηλινής Pax). O Αχιλλέας και ο Ζαχαρίας είναι οι αμούστακοι...

Επικοινώνησα με τον Αχιλλέα Μιχαηλίδη (Achill) και τον ρώτησα λίγα πράγματα για την πορεία του (τη δική του, του γκρουπ, των Achill, Zachar a Bolek…). Να τι μου είπε…
Πώς έφθασαν στα χέρια σας, στα χέρια των Asteria Beat, τα τραγούδια των Charms και των Idols;
Τα σινγκλ μας τα στέλνανε από την Ελλάδα. Με τ’ Asteria Beat τραγουδούσαμε σε χορευτικά κλαμπ. Για να ήσουν επαγγελματίας μουσικός θα έπρεπε να είχες δώσει μουσικές εξετάσεις. Και βεβαίως, ελληνικά τραγούδια ακούγονταν από ’μας και από τα άλλα ονόματα που έχετε καταγράψει στο χρονικό σας. Το κράτος προωθούσε ό,τι «ταλαντούχο» υπήρχε, μέσω των μίντια και των μουσικών περιοδικών. Μόνον η «ξένη» δισκογραφία ήταν περιορισμένη.
Όσον αφορά στους Achill, Zachar a Bolek;
Τo διάστημα 1972-75, στην Πράγα, η Supraphon μάς ηχογραφεί στο σινγκλ “Mexiko”, και με την πρώτη έκδοση το τραγούδι κρατάει «πρωτιά» για 13 εβδομάδες. Ακολουθεί το “Týden končí/ Kansas City” των Les Humphries Singers, το οποίο παίζεται ακόμη και σήμερα.
Πότε έρχεστε στην Ελλάδα;
Το 1976, στο ζενίθ της καριέρας μας φεύγουμε για την πατρίδα. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργούνται οι Επίκουροι, με νονό τον δημοσιογράφο και κριτικό μουσικής Λευτέρη Κογκαλίδη. Το 1980 γινόμαστε πανελλαδικά γνωστοί, μέσω της εκπροσώπησης της Ελλάδας στη Eurovision με το «Ώτο-στοπ» (Άννα Βίσση και Οι Επίκουροι). Ανήκαμε από το 1977 στη CBS και από το 1980 στην PolyGram. Δυστυχώς, οι παραγωγές ήταν περιορισμένες, σχεδόν ανύπαρκτες. Υπήρχε διαφωνία με τους τότε παραγωγούς στην επιλογή των τραγουδιών. Το μόνο που υπάρχει κάτω από το όνομα Επίκουροι είναι ένα remix χορευτικό. Το LP “Ράλλυ” στην Music Land της Θεσσαλονίκης το 1992.