Ένα αρκετά ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό
από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Το βιβλίο αφορά στον συνθέτη, στιχουργό και
τραγουδιστή του ρεμπέτικου Δημήτρη Γκόγκο (1903-1985) ή Μπαγιαντέρα κι έχει
τίτλο «Μπαγιαντέρας / Δημήτρης Γκόγκος / Προπολεμική περίοδος» (2022).
Συγγραφέας του είναι ο Ανέστης Μπαρμπάτσης.
Ο Α. Μπαρμπάτσης είναι και ο ίδιος μουσικός και ακόμη απόφοιτος του Τμήματος Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου, έχοντας σχετικό μεταπτυχιακό κ.λπ. Θέλουμε να πούμε με αυτό πως πρόκειται για έναν συγγραφέα, που μπορεί να «πιάσει» το θέμα του Μπαγιαντέρα από πολλές πλευρές – και αυτό συμβαίνει. Μάλιστα, ο τίτλος του βιβλίου του δεν είναι 100% ακριβής, υπό την έννοια πως η έρευνα του Α. Μπαρμπάτση δεν μένει, αυστηρώς, στην προπολεμική εποχή, καθώς επεκτείνεται, έστω και... εν τάχει, σε όλο το μήκος και το πλάτος της διαδρομής τού σημαντικού ρεμπέτη τραγουδοποιού, προσφέροντας έτσι μία όσο είναι εφικτό ολοκληρωμένη εικόνα – όπως θα ήταν και το σωστό δηλαδή. Βεβαίως η «προπολεμική περίοδος» είναι εκείνη που κυριαρχεί στο βιβλίο... οπότε ok και με τον τίτλο.
Το βιβλίο πέρα από προλόγους, εισαγωγές, επιλόγους,
παραρτήματα και βιβλιογραφία-πηγές, αποτελείται από τέσσερα βασικά κεφάλαια,
που έχουν τίτλους: «Βιογραφικά στοιχεία», «Τα χειρόγραφα του Μπαγιαντέρα»,
«Μουσικολογικά» και «Μέθοδος Μπουζουκιού».
Στο πρώτο απ’ αυτά τα κεφάλαια, το «Βιογραφικά στοιχεία» (38 σελίδες), ο συγγραφέας ερευνά ποικίλες πηγές, υλικό τυπωμένο, αλλά όχι μόνο (π.χ. συζητήσεις του Μπαγιαντέρα με τον αείμνηστο μελετητή του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού Κώστα Χατζηδουλή, στις οποίες, συζητήσεις, ο Α. Μπαρμπάτσης είχε πρόσβαση), για να μας αποκαλύψει τα ποικίλα μουσικά ενδιαφέροντα του Μπαγιαντέρα (την αγάπη του, ας πούμε, για το ευρωπαϊκό, το ελαφρό τραγούδι), τον τρόπο που συνέθετε (πρώτα έγραφε τους στίχους και μετά την μουσική κ.λπ.), την σχέση του με τις μαντολινάτες και την αγάπη του για το μαντολίνο γενικότερα, επίσης να μας πληροφορήσει για τον ατίθασο χαρακτήρα του (η θητεία του στον Στρατό διήρκησε πάνω από έξι χρόνια!), την αριστερή πολιτική τοποθέτησή του, το ξεκίνημα της επαγγελματικής και δισκογραφικής διαδρομής του (1934) και άλλα πολλά – και όλα με τις δέουσες λεπτομέρειες.
Στα «Χειρόγραφα του Μπαγιαντέρα», το δεύτερο κεφάλαιο, που αναπτύσσεται σε 51 σελίδες, ο συγγραφέας θα μας πληροφορήσει για τις «ανέκδοτες» προπολεμικές δημιουργίες του Μπαγιαντέρα, θα μας περιγράψει το πολιτικό κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, λίγο πριν και βασικά κατά την διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος του Ι. Μεταξά (όταν λογοκρινόταν ακόμη και η μουσική, και όχι μόνον οι στίχοι των τραγουδιών), θα μας πληροφορήσει για το πώς θα αναγκασθεί ο ρεμπέτης τραγουδοποιός να αλλάξει ύφος τραγουδιών, περνώντας από τα χασικλίδικα στα «δυτικότροπα ερωτικά» και λοιπά. Φυσικά, δεν μένει απ’ έξω το γεγονός της τύφλωσης του Μπαγιαντέρα, ενώ αποτιμάται με προσοχή η παραγωγή του (καθώς σ’ αυτό το διάστημα και έως το 1940 η Δημήτρης Γκόγκος θα ηχογραφήσει 32 τραγούδια («Γυρνώ σαν νυχτερίδα», «Μ’ έχεις μαγεμένο» και ακόμη τριάντα). Επίσης γίνεται λόγος για τα χρόνια της Κατοχής και τα «αντάρτικα» τραγούδια του, για να ολοκληρωθεί το κεφάλαιο με μιαν αναφορά στα μεταπολεμικά χρόνια τού ρεμπέτη βάρδου, έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’80.
Το τρίτο κεφάλαιο είναι τα «Μουσικολογικά» (23 σελίδες). Εδώ κατατάσσονται τα τραγούδια του Μπαγιαντέρα αναλόγως των «δρόμων» τους («πειραιώτικα», «χιτζάζ», σε «αρμονική μινόρε», «ματζόρε» και άλλα), για να μελετηθούν ως προς τα δομικά χαρακτηριστικά τους, με αναφορές στα κουρδίσματα κ.λπ. και με τον συγγραφέα να τα παρουσιάζει όλα αυτά μέσα από τα ανάλογα πεντάγραμμα.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, που αποκαλείται «Μέθοδος μπουζουκιού» ο συγγραφέας ασχολείται μ’ ένα ιδιαίτερο ζήτημα, την πρώτη «πρακτική μέθοδο μπουζουκιού», που είχε ετοιμάσει ο Μπαγιαντέρας κι είχε εκδώσει ο μουσικός οίκος Γαϊτάνου, περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50! Και όπως σημειώνει ο Α. Μπαρμπάτσης: «η μέθοδος αυτή αποτελεί σημαντικό τεκμήριο, καθώς είναι η πρώτη προσπάθεια καταγραφής της προφορικής τεχνογνωσίας του οργάνου σε εγγράμματη μορφή».
Δεν έχουμε να πούμε κάτι περισσότερα για το πολύ ενδιαφέρον αυτό πόνημα του Ανέστη Μπαρμπάτση, παρ’ εκτός ότι θα άξιζε τα labels των δίσκων, που εικονίζονται, να ήταν μεγαλύτερα και σε υψηλότερη ανάλυση, ώστε να διαβάζονταν καλύτερα.
Επαφή: www.metronomos.gr
Ο Α. Μπαρμπάτσης είναι και ο ίδιος μουσικός και ακόμη απόφοιτος του Τμήματος Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου, έχοντας σχετικό μεταπτυχιακό κ.λπ. Θέλουμε να πούμε με αυτό πως πρόκειται για έναν συγγραφέα, που μπορεί να «πιάσει» το θέμα του Μπαγιαντέρα από πολλές πλευρές – και αυτό συμβαίνει. Μάλιστα, ο τίτλος του βιβλίου του δεν είναι 100% ακριβής, υπό την έννοια πως η έρευνα του Α. Μπαρμπάτση δεν μένει, αυστηρώς, στην προπολεμική εποχή, καθώς επεκτείνεται, έστω και... εν τάχει, σε όλο το μήκος και το πλάτος της διαδρομής τού σημαντικού ρεμπέτη τραγουδοποιού, προσφέροντας έτσι μία όσο είναι εφικτό ολοκληρωμένη εικόνα – όπως θα ήταν και το σωστό δηλαδή. Βεβαίως η «προπολεμική περίοδος» είναι εκείνη που κυριαρχεί στο βιβλίο... οπότε ok και με τον τίτλο.
Στο πρώτο απ’ αυτά τα κεφάλαια, το «Βιογραφικά στοιχεία» (38 σελίδες), ο συγγραφέας ερευνά ποικίλες πηγές, υλικό τυπωμένο, αλλά όχι μόνο (π.χ. συζητήσεις του Μπαγιαντέρα με τον αείμνηστο μελετητή του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού Κώστα Χατζηδουλή, στις οποίες, συζητήσεις, ο Α. Μπαρμπάτσης είχε πρόσβαση), για να μας αποκαλύψει τα ποικίλα μουσικά ενδιαφέροντα του Μπαγιαντέρα (την αγάπη του, ας πούμε, για το ευρωπαϊκό, το ελαφρό τραγούδι), τον τρόπο που συνέθετε (πρώτα έγραφε τους στίχους και μετά την μουσική κ.λπ.), την σχέση του με τις μαντολινάτες και την αγάπη του για το μαντολίνο γενικότερα, επίσης να μας πληροφορήσει για τον ατίθασο χαρακτήρα του (η θητεία του στον Στρατό διήρκησε πάνω από έξι χρόνια!), την αριστερή πολιτική τοποθέτησή του, το ξεκίνημα της επαγγελματικής και δισκογραφικής διαδρομής του (1934) και άλλα πολλά – και όλα με τις δέουσες λεπτομέρειες.
Στα «Χειρόγραφα του Μπαγιαντέρα», το δεύτερο κεφάλαιο, που αναπτύσσεται σε 51 σελίδες, ο συγγραφέας θα μας πληροφορήσει για τις «ανέκδοτες» προπολεμικές δημιουργίες του Μπαγιαντέρα, θα μας περιγράψει το πολιτικό κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, λίγο πριν και βασικά κατά την διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος του Ι. Μεταξά (όταν λογοκρινόταν ακόμη και η μουσική, και όχι μόνον οι στίχοι των τραγουδιών), θα μας πληροφορήσει για το πώς θα αναγκασθεί ο ρεμπέτης τραγουδοποιός να αλλάξει ύφος τραγουδιών, περνώντας από τα χασικλίδικα στα «δυτικότροπα ερωτικά» και λοιπά. Φυσικά, δεν μένει απ’ έξω το γεγονός της τύφλωσης του Μπαγιαντέρα, ενώ αποτιμάται με προσοχή η παραγωγή του (καθώς σ’ αυτό το διάστημα και έως το 1940 η Δημήτρης Γκόγκος θα ηχογραφήσει 32 τραγούδια («Γυρνώ σαν νυχτερίδα», «Μ’ έχεις μαγεμένο» και ακόμη τριάντα). Επίσης γίνεται λόγος για τα χρόνια της Κατοχής και τα «αντάρτικα» τραγούδια του, για να ολοκληρωθεί το κεφάλαιο με μιαν αναφορά στα μεταπολεμικά χρόνια τού ρεμπέτη βάρδου, έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’80.
Το τρίτο κεφάλαιο είναι τα «Μουσικολογικά» (23 σελίδες). Εδώ κατατάσσονται τα τραγούδια του Μπαγιαντέρα αναλόγως των «δρόμων» τους («πειραιώτικα», «χιτζάζ», σε «αρμονική μινόρε», «ματζόρε» και άλλα), για να μελετηθούν ως προς τα δομικά χαρακτηριστικά τους, με αναφορές στα κουρδίσματα κ.λπ. και με τον συγγραφέα να τα παρουσιάζει όλα αυτά μέσα από τα ανάλογα πεντάγραμμα.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, που αποκαλείται «Μέθοδος μπουζουκιού» ο συγγραφέας ασχολείται μ’ ένα ιδιαίτερο ζήτημα, την πρώτη «πρακτική μέθοδο μπουζουκιού», που είχε ετοιμάσει ο Μπαγιαντέρας κι είχε εκδώσει ο μουσικός οίκος Γαϊτάνου, περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50! Και όπως σημειώνει ο Α. Μπαρμπάτσης: «η μέθοδος αυτή αποτελεί σημαντικό τεκμήριο, καθώς είναι η πρώτη προσπάθεια καταγραφής της προφορικής τεχνογνωσίας του οργάνου σε εγγράμματη μορφή».
Δεν έχουμε να πούμε κάτι περισσότερα για το πολύ ενδιαφέρον αυτό πόνημα του Ανέστη Μπαρμπάτση, παρ’ εκτός ότι θα άξιζε τα labels των δίσκων, που εικονίζονται, να ήταν μεγαλύτερα και σε υψηλότερη ανάλυση, ώστε να διαβάζονταν καλύτερα.
Επαφή: www.metronomos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου