16 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973 Παρασκευή απόγευμα-βράδυ

«(…) Το κύριο βάρος, απ’ τ’ απόγευμα της Παρασκευής, ήταν σ’ αυτούς που βρίσκονταν έξω απ’ το Πολυτεχνείο. Αυτοί είχαν πάρει πια την όλη πορεία της Εξέγερσης στα χέρια τους και μία απλή λήξη της κατάληψης δεν θα σήμαινε και λήξη των εκδηλώσεων.(…)».

«(…). Μεσημέρι-απόγευμα: Μία-μία φτάνουν οι ειδήσεις για τα Γυμνάσια και τις Σχολές που απεργούν σε ένδειξη συμπαράστασης και συμμετοχής. Οι διάφορες Σχολές και τα Γυμνάσια φτάνουν στο Πολυτεχνείο σε παράταξη, με συνθήματα και με πλακάτ. ‘Το τάδε Γυμνάσιο συμπαραστέκεται στο Πολυτεχνείο’. Ο κόσμος πιάνει από το Μουσείο και φτάνει σχεδόν μέχρι την Ομόνοια. Έχει μαθευτεί για τους Μεγαρείς ότι έχουν κατέβει στο Πολυτεχνείο. Δεν ξέραμε ότι τους χτυπούσαν, όταν έκαναν την πορεία με τα τρακτέρ. Συνέχεια φτάνουν καινούριες ομάδες με πλακάτ συμπαράστασης. Οι οικοδόμοι κάνουν επεισοδιακό κατέβασμα, με πλακάτ, ο ένας πάνω στους ώμους του άλλου, ξεμπράτσωτοι, τρέχοντας από την μία άκρη της συγκέντρωσης στην άλλη. Η παρουσία των μαθητών είναι πολύ έντονη. Περνάνε και δικά τους συνθήματα ΕΡΓΑΤΕΣ-ΑΓΡΟΤΕΣ-ΜΑΘΗΤΕΣ. Έχουν κατέβει: Σιβιτανίδειος, Δοξιάδης, ΚΑΤΕ, Κρόνος, Δέλτα, Αναστασιάδης, ΠΑΛΜΕΡ (όλες αυτές με πλακάτ κι επώνυμα) και άλλες που, πιθανόν, δεν είδα ή δεν θυμάμαι ή δεν κατέβηκαν επώνυμα. Κάποια ώρα γίνεται η κηδεία του φασισμού, με κεριά, φέρετρο κλπ. Πολλοί γυρνάνε με σημαιάκια που έχουν αντιφασιστικά-αντιαμερικάνικα σκίτσα. Τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου έχουν ενισχυθεί και ρίχνουν συνέχεια συνθήματα. Οι τοίχοι γράφονται διαρκώς σε μια μεγάλη ακτίνα γύρω απ’ το Πολυτεχνείο (μέχρι Πατήσια σχεδόν). Ο χώρος της συγκέντρωσης είναι γεμάτος πανώ με διάφορα συνθήματα. Μου φαίνεται πως ένα έγραφε και ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Ένα άλλο είχε μια αφίσσα του Τσε.

Επικρατούσε κλίμα ενθουσιασμού και πανηγυριού. Ο κόσμος πραγματικά πανηγύριζε γιατί έσπασε το κλίμα της τρομοκρατίας. (…)

Κάποιος έγραψε με σπρέυ και με τεράστια γράμματα στον εξωτερικό τοίχο του Πολυτεχνείου ΖΗΤΩ ΤΟ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟ. Η επιτροπή διέταξε και σβύστηκε και κάποιος ηλίθιος έγραψε δίπλα ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ. Όταν πήγαμε να το σβύσουμε, ήταν κάτι φλώροι και πήγαν να μη μας αφήσουν. Έγινε τσαμπουκάς και μαζεύτηκε κόσμος και τελικά το σβύσαμε. (…)

Την Παρασκευή το μεσημέρι τα πράματα έξω απ’ το Πολυτεχνείο είναι το ίδιο όπως και την Πέμπτη το πρωί, οι μπάτσοι διαλύουνε μικροσυγκεντρώσεις και εμποδίζουνε τη μαζική διέλευση μπρος απ’ το Πολυτεχνείο…

Τα γεγονότα κορυφώνονται το απόγευμα με τη διαδήλωση στη Σταδίου, όπου στην πλατεία Κλαυθμώνος γίνεται μακελειό, μια κοπέλα χτυπημένη στο κεφάλι κι ένα αγόρι νεκροί, ένας μαθητής του Γυμνασίου με κομμένο πόδι από σφαίρα, στις 8 η ώρα το απόγεμα πολύς λαός κατεβαίνει από το Σύνταγμα, Αμαλίας προς την Συγγρού, έρχονται από τη Κλαυθμώνος, από μια ομάδα παιδιών τεχνικής σχολής μαθαίνουμε τα νέα.

Προσπαθώντας να πλησιάσουμε στο Πολυτεχνείο, κάνουμε το γύρο της Αθήνας και βρισκόμαστε στην οδό Μάρνης – προηγούμενα είχαμε περάσει από το Σύνταγμα όπου όλα μοιάζανε ήσυχα ώσπου εμφανίστηκε μια ομάδα από μπάτσους με κράνη να τρέχει διακριτικά προς την αρχή της Σταδίου, κι ένα μηχανοκίνητο της ‘αύρας’ να διασχίζει αντικανονικά την πλατεία μπαίνοντας ανάποδα στην Σταδίου, προφανώς με σκοπό να ξεκαθαρίσει και τα τελευταία υπολείμματα της διαδήλωσης.

Στην Μάρνη δεν μπορούμε να σταθούμε από τα δακρυγόνα, προχωράμε προς το Μεταξουργείο, όλη η περιοχή καίγεται, φωτιές σε κάθε σταυροδρόμι, στο ΙΚΑ Πειραιώς, στη Βάθη, παντού. Ομάδες από νέους, φοιτητές και οικοδόμους συγκρούονται με τους μπάτσους, καίνε λεωφορεία τα βάζουνε οδοφράγματα για να αποκλείσουνε την περιοχή.

Στην Πατησίων από το Πολυτεχνείο ως την Λεωφόρο Αλεξάνδρας γίνονται μάχες πριν έρθουνε τα τανκς. Οδοφράγματα, από λεωφορεία που τα σηκώνουν με τα χέρια αφού κατέβαζαν τον κόσμο.

Δυο πολυβόλα διακρίνονται στημένα στο μεσόροφο του ξενοδοχείου ΑΚΡΟΠΟΛ και πίσω τους πολυβολητές με πολιτικά. Από την ταράτσα του ΑΚΡΟΠΟΛ πυροβολάνε με καραμπίνες με σιγαστήρες και διόπτρες, το ίδιο κι απ’ την ταράτσα του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Οι μπάτσοι πυροβολάνε από την οδό Πολυτεχνείου στην Τοσίτσα, τη Μάρνης, κύρια στα πόδια – ανάμεσα στους τραυματίες είναι πολλοί με κομμένα πόδια.

Στη γωνία Γκιλφόρδου και Πατησίων, στο σινεμά ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, στο πεζοδρόμιο υπάρχει στημένο πολυβόλο που ρίχνει προς το Πολυτεχνείο. (…)».

«(…) Το βράδυ γύρω στις 8 κατεβαίνει από Πατησίων προς Ομόνοια μεγάλη διαδήλωση με μπροστάρηδες τους οικοδόμους που κρατούν τα δυο πλακάτ και χιλιάδες κόσμου. Ο κόσμος στην Πατησίων είναι επικίνδυνα πολύς, μαθαίνουμε ότι στις 6 τ’ απόγεμα σε παρόμοια διαδήλωση που πήγαινε προς το Σύνταγμα οι μπάτσοι επιτέθηκαν και σκοτώθηκαν ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Όλοι γύρισαν πίσω και μπήκαν μέσα στο Πολυτεχνείο. Σε σημεία της Πατησίων προβοκάτορες της Ασφάλειας μαζεύουν κόσμο και προσπαθούν να τον αποπροσανατολίσουν λέγοντας ότι ‘όποιος πάει σε διαδήλωση δεν είναι μαζί μας’ ή ‘τι καλός που είναι ο σταθμός μας, καλύτερα να πάμε όλοι σπίτια μας και τον ακούμε’.

Είναι φανερή η παρουσία σχολείων κι οι μαθητές βάζουν όλη τους τη δύναμη στο να φωνάζουν ό,τι κι αν λέγεται απ’ το  Πολυτεχνείο.

Το σύνθημα ΛΑΕ ΛΑΕ Ή ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ φωνάζεται όλο και πιο έντονα μέχρι που γίνεται ΤΩΡΑ ΤΩΡΑ. Οι εργάτες έχουν γίνει πάρα πολλοί και σχηματίζουν κύκλους χορεύοντας και τραγουδώντας ‘στη στεριά δε ζει το ψάρι’. Απ’ το Πολυτεχνείο φωνάζεται ν’ ανοιχτούν διάδρομοι για να επιβάλουν κάποια τάξη, αλλά αυτό δεν μπορούσε να γίνει. Σε λίγο πέφτουν τα πρώτα δακρυγόνα κι αρχίζει σπρωξίδι άγριο και ακατάσχετο. Γρήγορα όμως ο κόσμος ξαναποκτάει τη ψυχραιμία του και ξαναγυρίζει κοντά στο Πολυτεχνείο. Ανάβονται φωτιές. Μπάτσοι με γκλοπς σε μεγάλες ομάδες κλείνουν τους δρόμους προς το Πολυτεχνείο. Σ’ όλες τις γωνίες ο κόσμος μάχεται και συζητάει. Στη Χαλκοκονδύλη στήνονται οδοφράγματα, φοιτητές με τηλεβόες υπάρχουν από τη μεριά της Στουρνάρα και φωνάζουν οδηγίες για την αντιμετώπιση των δακρυγόνων και συνθήματα. ΟΛΟΙ ΕΝΩΜΕΝΟΙ, ΑΠΟΨΕ ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ, ΛΑΕ ΛΑΕ Ή ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ φωνάζονται διαρκώς. Γίνονται καταγγελίες για τους ΕΚΟΦ-ίτες και τη προβοκατόρικη δράση τους. Οι μάζες οπλίζονται με ξύλα και ό,τι ακόμα βρουν, στην Τοσίτσα είναι παραταγμένα σώματα των μπάτσων. Από τη Μάρνης φέρνουν 6 χτυπημένους άσκημα σε διάστημα μισής ώρας περίπου. Τα αυτοκίνητα του Ερυθρού Σταυρού αρχίζουν να καταφθάνουν από τις 10.30. Τα φορεία που διαθέτουν δεν φτάνουν και χρησιμοποιούνται κουβέρτες, παλτά κι ό,τι άλλο βρίσκεται εκείνη τη στιγμή. Ένας με μηχανάκι φέρνει φάρμακα σε δύο τσάντες περνώντας μέσα από τις σφαίρες. Απ’ τους κλεισμένους μέσα στο Πολυτεχνείο αρχίζει να πέφτει πανικός. Κλαίνε, ζητάνε όπλα. Μέχρι τις 12.30 δεν βρίσκονται με ευκολία υλικά για οδοφράγματα. Όποιος προσπαθεί να περάσει στην Τοσίτσα γυρνάει χτυπημένος. (…)».

Ήταν ένα απόσπασμα από το βιβλίο Να Σηκώσουμε Ψηλά τη Σημαία του Νοέμβρη/ Πολιτικά Κείμενα κι Αναφορές Συντρόφων του Ε.Κ.Κ.Ε. και Συναγωνιστών της Α.Α.Σ.Π.Ε. Απ’ τη Λαϊκή Εξέγερση [έκδοση Ε.Κ.Κ.Ε - Α.Α.Σ.Π.Ε., Αθήνα α.χ.], που περιλαμβάνει κείμενα του Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κινήματος Ελλάδας και της Αντιφασιστικής Αντιιμπεριαλιστικής Σπουδαστικής Παράταξης Ελλάδας (η Α.Α.Σ.Π.Ε. ήταν η φοιτητική παράταξη του Ε.Κ.Κ.Ε., που πρωτοστάτησε στον αντιδικτατορικό αγώνα και στην κατάληψη του Πολυτεχνείου το 1973). Το βιβλίο, λογικώς, κυκλοφόρησε στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης και αποτελεί από μόνο του ένα ακόμη ντοκουμέντο των γεγονότων της περιόδου.