ΦΩΝΤΑΣ ΛΑΔΗΣ καθημερινός φασισμός

Το βιβλίο του Φώντα Λάδη Καθημερινός Φασισμός μπορεί να κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2014 από τον Μετρονόμο, τούτο, όμως, δεν αποτελεί εμπόδιο προκειμένου να πούμε κι εμείς, εδώ, λίγα λόγια στο δισκορυχείον.

Πρόκειται λοιπόν για ένα βιβλίο 68 σελίδων, αποτελούμενο από τον Πρόλογο, το κυρίως θέμα και το Επίμετρο. Αντιγράφω από τον Πρόλογο…

«Το βιβλίο αυτό περιέχει 26 ποιήματα, που γράφτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και αποτέλεσαν μια ενότητα με τίτλο ‘Καθημερινός Φασισμός’. Αρκετά από αυτά μελοποιήθηκαν τότε από τον Γιώργο Τσαγκάρη, καμιά όμως εταιρεία δεν δέχτηκε να τα εκδώσει σε δίσκο. Ήταν αφόρητα πολιτικά, μας ειπώθηκε. Ο ιδιοκτήτης μάλιστα της εταιρείας Lyra αντέδρασε τόσο, που φοβηθήκαμε ότι θα πάθει κάτι. Η μουσική του Τσαγκάρη χάθηκε – όπως και ο ίδιος άλλωστε το 2008. Μια μικρή μπομπίνα με τη φωνή του και τον ίδιον στο πιάνο(…) δεν εντοπίστηκε πουθενά, και μόνον ένα από τα ποιήματα, ‘Ο φασισμός’, μελοποιήθηκε εκ νέου λίγο αργότερα από τον Θάνο Μικρούτσικο, εκπορθώντας την πόρτα της ίδιας εκείνης εταιρείας(…)».

Ακολουθούν τα 26 ποιήματα. Αντιγράφω δύο, και πάντως όχι τον «Φασισμό» που τον ξέρουμε όλοι… 

ΟΙ ΚΡΟΚΟΔΕΙΛΟI 

Απ’ την Τράπεζα το δείλι

βγαίνουν πέντε κροκοδείλοι.

Την κοιλιά τους αργοσέρνουν

και στη λιμουζίνα γέρνουν.

Μαύρες τσάντες κι αν κρατάνε,

οι μασέλες τους πώς πάνε!

Μπουκωμένο στόμα έχουν,

μα τα σάλια τους πώς τρέχουν!

Μια ζωή για μας φροντίζουν

κι είναι όλοι τους καλοί 

πότε φέρνουν τους φαντάρους

πότε ανοίγουν τη Βουλή. 

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΝΤΙΚ 

Ο Ντικ ο ξανθοτρίχης, του Τέξας το καμάρι,

το σπίτι του αφήνει μια νύχτα του Φλεβάρη.

Ο γέρος του κι αν πίνει, η μάνα του κι αν βρίζει,

αυτός για την καριέρα και την ψυχή χαρίζει.

Και να ’σου τον που βγαίνει απ’ τη Σχολή ξεφτέρι

στο λάσο, στο πιστόλι, στην πάλη, στο μαχαίρι.

Κι αρχίζουν τα ταξίδια. Παρίσια, Γερμανίες,

μια μπόμπα, δυο πλεκτάνες και τρεις δολοφονίες.

Σε Λίβανο και Κύπρο τον ψάχνουνε ακόμη

μα κείνος τώρα πίνει διπλό καφέ στη Ρώμη.

Το Επίμετρο, που κλείνει το βιβλίο, είναι ένα μικρό δοκίμιο του Φώντα Λάδη που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ολοκληρωμένο στην εφημερίδα Ριζοσπάστης (23 και 25/1/1979). Ο τίτλος του είναι Το Πολιτικό Τραγούδι. Ο Λάδης «βλέπει» δύο μεγάλες κατηγορίες πολιτικού τραγουδιού, τα λαϊκά πολιτικά τραγούδια και τα έντεχνα πολιτικά τραγούδια. Επίσης μιλάει για πολιτικά τραγούδια που δεν είναι όλα προοδευτικά –σωστό, καθότι πολιτικά τραγούδια έχει και η μαύρη αντίδραση– συμπληρώνοντας πως… «τα πολιτικά τραγούδια είναι –φανερά ή κρυφά– μαχόμενα τραγούδια». Επίσης σημειώνει ανάμεσα σε άλλα τη συνεισφορά του Μπέρτολτ Μπρεχτ στο πολιτικό τραγούδι.

Σ’ ένα παλιότερο post είχα αναπτύξει κι εγώ κάποιες σκέψεις για το θέμα, αναφέροντας πως υπάρχουν τριών ειδών «πολιτικά τραγούδια»… «εκείνα που φέρουν πολιτικά μηνύματα, δίχως να ταυτίζονται αναγκαστικώς με συγκεκριμένους χώρους, δεύτερον, εκείνα που δεν είναι γραμμένα για τις ασκήσεις των κομματικών στρατών, μοιάζει όμως να προπαγανδίζουν συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες ή κόμματα (κάτω από τον καπνό υπάρχει οπωσδήποτε φωτιά), με τους δημιουργούς να κάνουν ενίοτε τα ‘στραβά μάτια’, επειδή έτσι αποκτούν ακροατήρια, γίνονται περισσότερο αναγνωρίσιμοι, εισπράττουν ‘δικαιώματα’ κ.λπ., και τρίτον εκείνα που γράφονται σχεδόν ή απολύτως κατά παραγγελία, με σκοπό να καταναλωθούν από συγκεκριμένα ακροατήρια. Ο χωρισμός είναι οπωσδήποτε χονδρικός (καθότι υπάρχουν επιμέρους εξαιρέσεις) και σίγουρα μη αξιολογικός, αφού υφίστανται προπαγανδιστικά πολιτικά τραγούδια ή κατά παραγγελία, που να είναι σημαντικότερα από οποιαδήποτε ‘ελεύθερα’ (φερ’ ειπείν, πολλά τραγούδια του Woody Guthrie)». Θέλω να πω πως οι διαχωρισμοί γύρω από το πολιτικό τραγούδι μπορεί να είναι πολλών ειδών – κάτι που θα μπορούσε να εξεταστεί, καλύτερα, και σ’ ένα ξεχωριστό βιβλίο.

Να υπενθυμίσω, επίσης, κάτι σε σχέση με τον «Φασισμό» (μουσική Θάνος Μικρούτσικος) και τον Φώντα Λάδη, που έχει γράψει βεβαίως τους στίχους.

Την 21/9/2013 είχε ανεβάσει ένα post υπό τον τίτλο «για τον φασισμό που… δεν έρχεται απ’ το μέλλον». Εκεί, ανάμεσα σε άλλα είχα αναφερθεί και σε μια προκήρυξη του ΚΚΕ, που χρέωνε τους στίχους του Φώντα Λάδη… «το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δε θα πεθάνει μόνος τσάκισέ τον» κλπ., στον Μπρεχτ! Φυσικά, αυτό το έχουν πράξει (ή το πράττουν ακόμη) κι άλλοι πολλοί.

Όπως έγραφα, τότε, χαρακτηριστικά: «Ρίχνοντας μια ματιά στο δίκτυο διαπίστωσα πως η μπούρδα πάει σύννεφο. Τα μισά, να πούμε, sites, αναφέρουν πως ο Μπρεχτ έχει γράψει τους στίχους, ενώ κάποια άλλα λένε πως… ναι μεν ο Λάδης τους έγραψε, αλλά βασίστηκε σε ποίημα του Μπρεχτ (φυσικά, ουδείς αναφέρει το… υποτιθέμενο ποίημα του Μπρεχτ που διαχειρίστηκε ο έλληνας στιχουργός). Τέλος πάντων. Όταν υπάρχει ο δίσκος απορώ τι καθόμαστε και συζητάμε. Στο άλμπουμ λοιπόν «Τραγούδια της Λευτεριάς» [Lyra YLP 3313] του 1978 ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποιεί (και η Μαρία Δημητριάδη αποδίδει), όπως καταφανώς διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο ‘5 τραγούδια του Φώντα Λάδη’ (ανάμεσα και τον ‘Φασισμό’), ‘1 τραγούδι του Άλκη Αλκαίου’, ‘1 τραγούδι του Bertolt Brecht’ (‘Άννα μην κλαις’), ‘2 τραγούδια του Μανώλη Αναγνωστάκη’ (το ‘Κι ήθελε ακόμη’ είναι ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του Μικρούτσικου) και ‘1 τραγούδι του Γιάννη Ρίτσου’. Σύντροφοι διορθώστε το. Είναι κρίμα… για πολλούς λόγους».

Νομίζω πως οι περισσότεροι θα το έχουν διορθώσει πια… Αν όχι στα sites, τουλάχιστον στις κουβέντες τους…

Επαφή: www.metronomos.gr