ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΙΙ

Δύο δεκάδες τούρκικα CD έφτασαν στα χέρια μου τον τελευταίο καιρό. CD διαφόρων μουσικών ειδών. Ορισμένα jazz, κάποια άλλα πιο παραδοσιακά, μερικά improv, rock κ.λπ. Όλα τα άλμπουμ εισάγονται από την Recordisc και παρουσιάζονται σε δύο μέρη. Το πρώτο είναι εδώ… http://diskoryxeion.blogspot.gr/2016/03/blog-post_27.html. Το δεύτερο ακολουθεί τώρα...

NEKROPSI: Aylık/ Monthly [A.K. Müzik Yapım Org., 2014]

Οι Nekropsi είναι ένα τουρκικό rock συγκρότημα, την πορεία του οποίου την έχω παρακολουθήσει. Έχω ακούσει εννοώ και τα τέσσερα CD του, ενώ για τα πρώτα δύο (το “Mi Kubbesi” του 1996 και το “Sayı 2” του 2006) αν θυμάμαι καλώς είχα γράψει κριτικές στο Jazz & Tζαζ. Τώρα, θα πούμε λίγα λόγια για το πιο πρόσφατο άλμπουμ αυτής της μπάντας από την Κωνσταντινούπολη, που εξακολουθεί να διατηρεί στο κυρίως μουσικό σώμα της ενδιαφέροντα ηλεκτρονικο-προγκρέσιβ στοιχεία. Οι Nekropsi είναι τέσσερις: ο Cem Ömeroğlu κιθάρες, ο Gökhan Goralı κιθάρες, ο Kerem Tüzün μπάσο και ο Cevdet Erek ντραμς, με όλους να κάνουν προγραμματισμό, χειριζόμενοι επίσης ηλεκτρονικά και άλλα όργανα. Το “Aylık/ Monthly” είναι ένα βαρύ και κάπως σύνθετο άλμπουμ, με ισχυρή electro συνείδηση, πλήρως ενταγμένη μέσα σ’ ένα rock περιβάλλον. Οι περισσότερες από τις συνθέσεις των τούρκων μουσικών διακρίνονται για την χαρντροκάδικη «ριφολογία» τους – με τόνους από riffs δηλαδή να κατακλύζουν κάθε μικρό ή μεγαλύτερο χώρο. Υπάρχουν tracks θέλω να πω στο “Aylιk”, που είναι σκέτα riffs (όπως το “Rüzgarlar”), άλλα όπως το “Pusula”, που, χωρίς να αποφεύγουν τις μικρές αυτές επαναλαμβανόμενες κιθαριστικές φράσεις, βγάζουν μια κάποια σκοτεινή μελωδία («ακούω» εδώ ύστερους Hawkwind) και άλλα όπως το “İstanbul’a dönüş”, που ακούγονται πιο κοντά στην americana των Feelies. Περιπετειώδες instrumental άκουσμα, που ανά τόπους σε φτιάχνει. Πολύ.

WeeD: Ghostwatch [A.K. Müzik Yapım Org., 2014]

Τρίο είναι οι WeeD (Şevket Akıncı κιθάρες, mini MOOG, Murat Çopur μπάσο, Şenol Küçükyıldırım ντραμς, κρουστά), όμως δυσκολεύεσαι να πεις αν πρόκειται για ένα jazz ή για ένα rock τρίο. Ίσως κάτι ανάμεσα, ίσως πότε το ένα και πότε το άλλο. Ορχηστρικά κι εδώ κομμάτια, μέσης και κάπως μεγαλύτερης διάρκειας (8λεπτα, 9λεπτα), επικεντρωμένα στις αργές μελωδικές αναπτύξεις, κινούμενα προς μιαν ήσυχη και κάπως νωχελική ηχητική ατμόσφαιρα. Όλο το παιγνίδι γίνεται, βασικά, από τις κιθάρες του Akıncı, που ακούγονται πολύ κοντά στο στυλ τού Terje Rypdal – με το άκουσμα να εμφανίζει γενικότερα nordic χαρακτηριστικά. Εδώ, ακόμη και οι αγγλικοί τίτλοι των tracks προδίδουν πως έχουμε να κάνουμε μ’ ένα εντελώς δυτικό άκουσμα. (Δεν το λέω σώνει και καλά ως μειονέκτημα).

TAMER TEMEL: Bir Kedi Kara [A.K. Müzik Yapım Org., 2013]

Ο Tamer Temel είναι σαξοφωνίστας (της jazz) και το “Bir Kedi Kara” ένα προσωπικό CD του από το 2013. Δίπλα στον σαξοφωνίστα υπάρχει πιανίστας (Serkan Özyılmaz), κιθαρίστας (Eylül Biçer), βιμπραφωνίστας (Kenny Wollesen) και βεβαίως μπάσο, ντραμς (Volkan Topakoğlu, Cem Aksel). Όλοι μαζί αποδίδουν τις συνθέσεις τού Temel (εννέα στον αριθμό), που διακρίνονται για τη μελωδική ευφράδεια και τις μελετημένες αναπτύξεις τους, παρέχοντας χώρο στους έξι οργανοπαίκτες ώστε να δείξουν τις επικοινωνιακές, πρώτα-πρώτα, ικανότητές τους. Υπάρχουν κομμάτια που σε κερδίζουν αμέσως με τον μελωδικό τους διάκοσμο, όπως το φερώνυμο “Bir kedi kara” και άλλα, όπως το 9λεπτο “çakıl”, που εμφανίζουν μεγαλύτερη περιπέτεια – πάντα εντός των ορίων ενός καλώς μελετημένου αυτοσχεδιασμού.

MÜZİK HAYVANI: doc bir [A.K. Müzik Yapım Org., 2013]

Περί συλλογής πρόκειται και μάλιστα πολύ ενδιαφέρουσας. Δηλαδή εκπληκτικής! Έντεκα tracks από έντεκα τούρκους μουσικούς που κινούνται στο χώρο του avant/ noise/ electronic/ experimental rock και που δείχνουν, αν μη τι άλλο, το βάθος και το υψηλότατο επίπεδο των «δύσκολων» ήχων στη γείτονα. Όλα τα κομμάτια ηχούν εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, χωρίς αυτό να προκαλεί «προβλήματα» στην παρακολούθηση του CD. Εδώ, μιλάμε για εντυπωσιακές ώρες-ώρες μουσικές, από αυτές τέλος πάντων που δεν έχουμε την ευκαιρία να τις ακούμε (συχνά) στην Ελλάδα. Οι Τούρκοι είναι πολύ μπροστά και αυτή η απίστευτη συλλογή, απλώς, το αποδεικνύει. Φοβερά κομμάτια από Emre Ozis (“Evrim Manipülatörleri”), Emir Emre (“Electroconvusive”), Tolga Tüzün (“L'esprit De L'escalier”), Koyu Beyaz (“Szell”), χωρίς να υστερούν σε τόλμη και φαντασία κανένα από τα υπόλοιπα.

YAKAZA ENSEMBLE: İçbükeydış [A.K. Müzik Yapım Org., 2012]

Κουαρτέτο είναι οι Yakaza Ensemble με μέλη τους Eray Düzgünsoy αφγανικό ρεμπάμπ (λύρα), Fakih Kademoğlu νέι, σαξόφωνο, Ceren Erendor βιολοντσέλο και Ömer Sarıgedik ηλεκτρονικά, μπάσο. Αν και οι μουσικές τους είναι κατά βάση ανατολίτικων προδιαγραφών –οι μελωδίες τους π.χ. διατηρούν τις χαρακτηριστικές ελικοειδείς αναπτύξεις– στην πράξη και στην εκφορά τους δεν αρνούνται και τα δυτικά πλαίσια. Ιδίως όταν το βιολοντσέλο σε ρόλο πρώτο και τα ηλεκτρονικά σ’ ένα πίσω πλάνο παίρνουν κεφάλι στις ενορχηστρώσεις. Τέτοια σχήματα, πάντως, έχουμε και στην Ελλάδα, αν αυτό σημαίνει κάτι. Που σημαίνει.

YAHYA DAI QUARTET: Ümitvar Mavi [A.K. Müzik Yapım Org., 2011]

Αυτό που μου κάνει εντύπωση στα νέα συγκροτήματα της τουρκικής jazz είναι το γεγονός πως δεν παίζουν διασκευές – διασκευές αμερικανικών στάνταρντ, ή ιστορικών κομματιών των fifties-sixties. Προτιμούν, δηλαδή, να προβάλλουν το δικό τους συνθετικό υλικό από το να αποδίδουν κομμάτια άλλων. Τούτο δείχνει, βεβαίως, την εμπιστοσύνη που τρέφουν στις δικές τους δυνάμεις – κάτι από μόνο του σημαντικό. Ο σαξοφωνίστας Yahya Dai είναι μουσικός με κάποια ιστορία πίσω του. Παίζει από τις αρχές του ’80  σε γκρουπ, ενώ έχει συνεργαστεί με τους Önder Focan, Özdemir Erdoğan, Cahit Berkay κ.ά. Στο παρόν δισκάκι τον συναντάμε με το δικό του κουαρτέτο δίπλα στους Ercüment Orkut ηλεκτρικό πιάνο, Kağan Yıldız κοντραμπάσο και Ediz Hafızoğlu ντραμς. Ο Dai χειρίζεται διαφόρων ειδών σαξόφωνα (άλτο, τενόρο, σοπράνο) και ακόμη ένα ηλεκτρονικό πνευστό, το EWI, παρέχοντας στις συνθέσεις (δικές του και του Orkut) ηχοχρωματική ποικιλία. Αργά και mid-τέμπο blues και μπαλάντες είναι το υλικό του “Ümitvar Mavi”, υλικό σε κάθε περίπτωση ολοκληρωμένο και άψογα εκτελεσμένο, που φανερώνει και το (γνωστό από παλαιά) υψηλό τζαζ επίπεδο των τούρκων μουσικών.

FORABANDIT: Port [A.K. Müzik Yapım Org., 2014]

Να κι ένα συγκρότημα, σ’ αυτή τη σειρά των άλμπουμ, που προβάλλει σύγχρονη τουρκική μουσική, στηριγμένη σ’ αυτό το κλασικό anadolu ιδίωμα. Χοντρικώς, οι Forabandit, φέρνουν στη μνήμη τους θρυλικούς Üç Hürel από τα seventies, και παρότι δεν υπάρχουν ηλεκτρικές κιθάρες στο setting τους, το αποτέλεσμα διατηρεί την ίδια δύναμη. Το συγκρότημα είναι τρίο με πιο γνωστό μέλος του τον περκασιονίστα Bijan Chemirani, ενώ δίπλα του στέκονται ο Sam Karpienia σε μαντοτσέλλο, τραγούδι και ο Ulaş Özdemir σε φωνή επίσης και μπαγλαμά. Οι Forabandit δηλαδή είναι ένα τραγουδιστικό γκρουπ με θέματα (στα στιχάκια τους) ερωτικά και κοινωνικά. Το “Gardaş” (Αδελφός) είναι ένα αντιπολεμικό track με στίχους σαν και τούτους («ο αδελφός μου δεν ξέρει για πιο λόγο πολεμάει, πρέπει όμως να κρατάει το στόμα του κλειστό»). Εξαιρετικό.

MUTANT: Blues in Z [A.K. Müzik Yapım Org., 2011]

Επτά κιθαρίστες (Şevket Akıncı, José Blasco, Deniz Güngören, Giray Gürkal, Cansun Küçüktürk, Eylül Biçer, Bakış Üstün) συνευρίσκονται κάτω από την επωνυμία Mutant, δημιουργώντας στο “Blues in Z” ένα απροσδόκητο όσο και εξαιρετικό άκουσμα. Το ύφος είναι πειραματικό, με πολλά αυτοσχεδιαστικά στοιχεία (μελωδικής βάσης) με άλλοτε μικρότερη και άλλοτε κάπως πιο εμφανή σχέση με το blues. Δανειζόμενοι στοιχεία από το drone sound του ’60 και τον μινιμαλισμό της ίδιας και της επόμενης δεκαετίας, και ανακατεύοντας, στα μάλλον-μικρά-σε-διάρκεια δώδεκα κομμάτια τους, στοιχεία εξτρεμιστικού κιθαρισμού (Robert Fripp, Henry Kaiser, Raoul Björkenheim…), οι Mutant έφτιαξαν ένα άλμπουμ που είχε ως σκοπό να ξεχωρίσει από την αρχή. Και συνέβη.

ÇΑĞIL KAYA: Bir Parça Ay Biraz Kuş [A.K. Müzik Yapım Org., 2014]

Γεννημένη στην Άγκυρα η τραγουδοποιός Çağıl Kaya είναι μία από τις ανερχόμενες ας-τις-πούμε-και-τζαζ προσωπικότητες της γείτονος. Το “Bir Parça Ay Biraz Kuş” υπήρξε το ντεμπούτο άλμπουμ της από το 2014 κι εκείνο που της έδωσε την ώθηση βασικά, ώστε να εξελιχθεί σ’ ένα από τα ονόματα που «παίζουν» (όπως διαπίστωσα) τώρα στην Τουρκία. Jazz, funk, soul, μπαλάντες (με στίχους στην τουρκική πάντα) περιλαμβάνει το παρόν CD, που κερδίζει βεβαίως και από την πολύ καλή μπάντα συνοδείας (πιάνο, σαξόφωνα, βιμπράφωνο, μπάσο, ντραμς). Η ωραία εύπλαστη φωνή τής Kaya, καθώς και η εμφανής θεατρικότητα στις ερμηνείες της δείχνουν πως έχουμε να κάνουμε με μιαν αξιοπρόσεκτη περίπτωση, ικανή στο άμεσο μέλλον να δώσει ακόμη πιο «προσωπικές» ηχογραφήσεις.

CENTURY: S/T [A.K. Müzik Yapım Org., 2009]

Οι Century είναι κουαρτέτο, τζαζ κουαρτέτο, καθώς αποτελούνται από τους Şevket Akıncı κιθάρες, Robert Reigle τενόρο σαξόφωνο, Demirhan Baylan μπάσο και Şenol Küçükyıldırım ντραμς. Το ύφος τους είναι το δυναμικό fusion, στο οποία ανιχνεύονται πολλά πειραματικά progressive στοιχεία. Κομμάτια, για παράδειγμα, όπως το εισαγωγικό 12λεπτο “M”, εμπεριέχει μιαν… ιαπωνική improv τρέλα, με θαυμάσιες παράλληλες διαδρομές από το τενόρο και την κιθάρα, με το επόμενο “Teorema” να ξεκινά αργά και περισσότερο εικονοκλαστικά, πριν εξελιχθεί προς ένα σκληρό ηλεκτρικό, όσο και αυτοσχεδιαστικό, ντελίριο. Το “Century” έχει τέσσερα κομμάτια –ένα κι ένα!– με το έσχατο 26λεπτο “Pixote” να «σκοτώνει». Γαμάτο άλμπουμ!!

Επαφή: www.recordisc.wordpress.com