LUCIO MAGRI ένα βιβλιαράκι του 1974

Ο Lucio Magri (1932-2011) υπήρξε σημαντικότατη φυσιογνωμία της κομμουνιστικής αριστεράς στην Ιταλία με πορεία και δράση ποικίλη, η οποία απλώθηκε σε μισόν αιώνα. Παρά ταύτα στην Ελλάδα δεν ήταν τόσο γνωστός. Έγινε, όμως, περισσότερο γνωστός μετά τον «επιδιωκόμενο» θάνατό του, το 2011, και τότε γράφτηκαν και μεταφράστηκαν (στο δίκτυο) πολύ ενδιαφέρουσες νεκρολογίες.

Χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει την κομμουνιστική ιδεολογία, ο Magri βρέθηκε, από νωρίς σχετικά, σε πορεία σύγκρουσης με το PCI (Partito Comunista Italiano), το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα δηλαδή, όταν τον Ιούνιο του ’69 ένας πυρήνας τής αριστερής τάσης του (Luigi Pintor, Valentino Parlato, Lucio Magri και Rossana Rossanda), εξέδωσε την ανεξάρτητη, μηνιαία στην αρχή, επιθεώρηση Il Manifesto. Λίγους μήνες αργότερα η ομάδα γύρω από την Manifesto, θα απομονωθεί από το κόμμα, με αποτέλεσμα να αποκτηθεί ακόμη περισσότερη αυτονομία και ελευθερία κινήσεων, που θα μετέτρεπε το περιοδικό σε καθημερινή πλέον εφημερίδα (1971).

Το 1974 ο Magri θα βρεθεί στο PdUP (Partito di Unità Proletaria), όταν το Κόμμα της Προλεταριακής Ενότητας θα συνδεθεί με την Manifesto, πριν (ο Magri) προσχωρήσει και πάλι στο PCI το 1984, λίγο πριν τον θάνατο τού Enrico Berlinguer, καθώς το ΙΚΚ θα εγκατέλειπε την καταστροφική πολιτική τού «ιστορικού συμβιβασμού», επιχειρώντας μια πιο αριστερή στροφή. Φυσικά, ο Magri θα δήλωνε παρών και στις διεργασίες που θα ακολουθούσαν την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», συμμετέχοντας στην ίδρυση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης (Partito della Rifondazione Comunista) το 1991…

Το 1974 (μάλλον μετά τη Μεταπολίτευση) είχε κυκλοφορήσει ένα βιβλίο του Lucio Magri στην Ελλάδα που είχε τίτλο... για ένα μαρξιστικό επαναστατικό κόμμα/ ο γαλλικός μάης κι η επανάσταση στη δύση [σύγχρονα κείμενα]. Ο Magri και τότε και βεβαίως μέχρι το θάνατό του δεν έπαυσε να πιστεύει στην ιδέα της αλλαγής, την οποία συνέδεε, πάντα, με τους νέους ανθρώπους και τα νέα άφθαρτα κόμματα (με τον ίδιον να στέκεται μονίμως απέναντι όχι μόνο στον συγκεντρωτισμό, αλλά και στη σοσιαλδημοκρατία). Θεωρούσε, δηλαδή, πως η πορεία μετάβασης προς μια αταξική, μη εκμεταλλευτική κοινωνία μπορεί να ξέμεινε από καύσιμα μέσα στον 20^ον αιώνα, αλλά υπήρχε πάντα το έδαφος ώστε να πάρει ξανά μπροστά η μηχανή, τραβώντας το όχημα από τη λάσπη.

Δείτε τι έγραφε στις αρχές του ’70 (από το ελληνικό βιβλίο του)…

Σήμερα είναι πάλι πλατιά διαδομένη η πεποίθηση ότι στην τωρινή μας κοινωνία η επανάσταση αποτελεί μια πραγματική και πιεστική αναγκαιότητα. Ο όψιμος καπιταλισμός κατόρθωσε να διατηρήσει πολύ λιγότερο απ’ τους προδρόμους του τού 19^ου αιώνα την εμπιστοσύνη στο «ανθρώπινο και προοδευτικό μέλλον». Ακόμα και πολλοί μη μαρξιστές διαπιστώνουν με διάφορους τρόπους ότι το σύστημα στο οποίο ζούμε είναι εσφαλμένο, ότι η παραπέρα ανάπτυξή του εντείνει ακόμα περισσότερο τις εγγενείς αντιθέσεις του και κάνει ακόμα πιο οφθαλμοφανή την απανθρωπιά του. Η κοινωνία αυτή, που χαρακτηρίζεται απ’ τον πλούτο επιστημονικών γνώσεων και τεχνολογικών δυνατοτήτων, αντί να οδηγεί στην απελευθέρωση του ανθρώπου και στην κυριαρχία του πάνω στον κόσμο, επισφραγίζει τον οριστικό του υποβιβασμό σε παραγωγικό εργαλείο. 
Η εργασία, μετά τη νίκη της στον αγώνα κατά της φύσης μπορούσε επιτέλους να μεταβληθεί σε ελεύθερη και δημιουργική έκφραση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Αντί γι’ αυτό, όμως, οι μορφές και οι σκοποί τής εργασίας αποξενώνονται συνέχεια περισσότερο από τον άνθρωπο. Η κατανάλωση θα μπορούσε να ξεπεράσει τα όρια της παθητικότητας και της απλής οικειοποίησης των πραγμάτων. Αντί να υποτιμηθεί σε μιαν απλή παραγωγική προτροπή, σε σταθεροποιημένη απραξία, σε ιδιοκτησία και σπατάλη, θα μπορούσε να πλουτίζει το άτομο και το σύνολο. 

Το μορφωτικό επίπεδο ανεβαίνει και τα μέσα επικοινωνίας καταργούν τα σύνορα και τις αποστάσεις, το κάνουν όμως μόνο για να διαρθρώσουν αποτελεσματικότερα μια παράλογη δραστηριότητα και για να ενισχύσουν τον παραλογισμό καινούργιων μύθων. Οι πολιτικοί θεσμοί δείχνουν να γίνονται πιο σταθεροί και οι κανόνες παιχνιδιού της τυπικής δημοκρατίας φαίνονται να γίνονται πιο αξιόπιστοι, ωστόσο η πραγματική εξουσία συγκεντρώνεται σε ολοένα λιγότερα χέρια, η καταπίεση επιδρά βαθειά στη συνείδηση του μεμονωμένου ατόμου με τη βοήθεια όλο και πιο εκλεπτυσμένων και δραστικών μέσων, ενώ αυτός που αποτραβιέται απ’ τους ολοκληρωτικούς μηχανισμούς αντιμετωπίζεται βίαια. 
Ο κόσμος ενοποιείται, οι εθνικοί και θρησκευτικοί φραγμοί πέφτουν, ωστόσο ο ρατσισμός κι ο εθνικισμός αναβιώνουν πάνω σε νέους όρους και επινοούνται καινούργια σύμβολα για τα καθεστώτα και τις κάστες. Τι θα πρέπει να συμβεί ακόμα για να επισφραγίσει το τέλος του ρεφορμιστικού φιλελεύθερου ή σοσιαλιστικού οπτιμισμού;