Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2016

LEONARD COHEN: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝ ΖΩΗ ΘΡΥΛΟΥ ποιήματα, βιβλία, δίσκοι, μεταφράσεις, τραγούδια, συναυλίες…

Πότε μεταφράστηκαν για πρώτη φορά στίχοι του Leonard Cohen στη χώρα μας;
Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα παλιό βιβλίο τού Ανδρέα Αγγελάκη (1940-1991), σχετικό με το θέμα μας, που με ξάφνιασε.
Για το χώρο του ελληνικού ροκ (ας ξεκινήσουμε από ’κει), ο Ανδρέας Αγγελάκης υπήρξε ένας από τους πιο καταξιωμένους στιχουργούς του, αν αναλογιστούμε τα ωραία λόγια που έγραψε στα seventies για τους Λήδα-Σπύρος και βεβαίως για την «Επικίνδυνη Ισορροπία» (μουσικές Σπύρος Βλασσόπουλος, ενορχηστρώσεις Σαράντης Κασσάρας, τραγούδι Βλάσσης Μπονάτσος).
Ίσως το πρώτο μοντέρνο στιχάκι τού Αγγελάκη να ήταν η «Αντζέλικα», που είχαν πει οι συντοπίτες του (από τον Πειραιά) Blue Birds το 1968, ενώ δικά του λόγια τραγούδησαν η Μαρίνα, η Ελπίδα κ.ά. – και δεν αναφερόμαστε, εδώ, στις «έντεχνες» παρουσίες του στη δισκογραφία, που είναι κι αυτές πολλές.
Να υπενθυμίσουμε ακόμη πως ο Αγγελάκης υπήρξε από τα ιδρυτικά στελέχη του ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλοφίλων Ελλάδας), ενώ η βιβλιογραφία του περιλαμβάνει περισσότερα από 30 βιβλία (ποίηση, θέατρο, πεζογραφία, παιδικά λογοτεχνήματα, δοκίμιο, μεταφράσεις).
Μέχρι πριν λίγο καιρό είχα την εντύπωση πως οι πρώτες μεταφράσεις ποιημάτων-τραγουδιών του Leonard Cohen στη γλώσσα μας ήταν εκείνες της ποιήτριας Ολυμπίας Καράγιωργα και του Τάκη Μενδράκου από τα μέσα του ’70, σ’ ένα τεύχος του περιοδικού Διαγώνιος που εξέδιδε, ως γνωστόν, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στη Θεσσαλονίκη. Τώρα όμως έχω διαγράψει αυτήν την εντύπωση, καθώς ο Αγγελάκης φαίνεται πως κατέχει την πρωτιά.
Αναφερόμαστε στο βιβλίο του Μικρό Ανθολόγιο Παγκόσμιας Ποίησης [Καστανιώτης, Αθήνα 1971], στο οποίο ο πειραιώτης ποιητής μεταφράζει συναδέλφους του από διάφορες χώρες – Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία, Γερμανία, Σουηδία, Αυστρία, Ισπανία, Σοβιετική Ένωση, Μεξικό, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Καναδάς. Από τον Καναδά, φυσικά, επελέγη ο Leonard Cohen. Να τι διαβάζουμε στην εισαγωγή, εν σχέσει και με τον Cohen: 
«Και είναι τόσα πολλά αυτά που λένε οι σύγχρονοι ποιητές – πολλοί απ’ αυτούς νεαρώτατοι, ο Gregor Strniša γεννήθηκε το 1930, ο Josef Hrubý το 1932, ο Γεφτουσένκο το 1933 και ο Cohen, που μελοποιεί ο ίδιος τα ποιήματά του, είναι το καινούργιο είδωλο στην ποπ μουσική(…)».

Το όλον εδώ…

19 σχόλια:

  1. Η εκτέλεση της Νάνας Μούσχουρη στο “The guests” του Leonard Cohen (από το Recent songs του 1979) πρωτοκυκλοφόρησε στον δίσκο της “Vivre avec toi” (1980).
    Ίσως να ακούγεται παράξενο στις μέρες μας, όμως η Μούσχουρη έχαιρε εκτίμησης τόσο από τον Cohen, όσο και από τον Bob Dylan, ο οποίος και της έδωσε το Every grain of sand (από το Shot of love του 1981) για να το συμπεριλάβει στον δίσκο της “Song for liberty” (1982):
    http://www.interferenza.com/bcs/interw/play78.htm

    Παντελής Κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και το γερμανικό, πάντως, την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε (1980). Όμως πρώτο μπορεί να βγήκε το γαλλικό…

      Η Μούσχουρη μεσουρανούσε διεθνώς από τα early sixties και άπαντες έτρεφαν εκτίμηση στη φωνή και, χοντρικά, στο ρεπερτόριό της (που πάντα περιελάμβανε και φολκ τραγούδια).
      Από ’κει και η επαφή της με τους «φολκάδες» Dylan και Cohen φρονώ.

      Διαγραφή
  2. Όποιοι βλάκες στέλνουν προβοκατόρικα και κυρίως ηλίθια σχόλια να ξέρουν πως θα τα δημοσιεύσω μόνον αν τα στείλουν με avatar (που να στέκει), ώστε να εισπράξουν «αυτοπροσώπως» και την αμοιβή τους… Την ξεφτίλα τους δηλαδή.
    Γενικώς το λέω (και όχι σε σχέση με την ανάρτηση).
    Και βεβαίως το λέω (και το ξαναλέω), για να μη νομίσουν ότι κωλώνω να τα δημοσιεύσω. Άλλοι είναι εκείνοι (οι βλαμμένοι), που κωλώνουν να τα στείλουν επώνυμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και μια μικρή μεταφορά εδώ από τη συνέντευξη του Bob Dylan στο Playboy (1966), επειδή πριν λίγο την διάβασα…

    DYLAN: I still listen to the same old black and-blue blues. Tommy McClennan, Lightnin' Hopkins, the Carter Family, the early Carlyles. I listen to Big Maceo, Robert Johnson. Once in a while, I listen to Woody Guthrie again. Among the more recent people, Fred McDowell, Gary Stewart. I like Memphis Minnie a whole lot. Blind Willie McTell. I like bluegrass music. I listen to foreign music, too. I like Middle Eastern music a whole lot.

    PLAYBOY: Such as?

    DYLAN: Om Kalthoum.

    PLAYBOY: Who is that?

    DYLAN: She was a great Egyptian singer. I first heard of her when I was in Jerusalem.

    PLAYBOY: She was an Egyptian singer who was popular in Jerusalem?

    DYLAN: I think she's popular all over the Middle East. In Israel, too. She does mostly love and prayer-type songs, with violin and-drum accompaniment. Her father chanted those prayers and I guess she was so good when she tried singing behind his back that he allowed her to sing professionally, and she's dead now but not forgotten. She's great. She really is. Really great.

    PLAYBOY: Any popular stuff?

    DYLAN: Well, Nana Maskouri [sic]

    PLAYBOY: How about the Beatles?

    DYLAN: I've always liked the way George Harrison plays guitar-restrained and good. As for Lennon, well, I was encouraged by his book [In His Own Write]. Or the publishers were encouraged, because they asked me to write a book and that's how Tarantula came about. John has taken poetics pretty far in popular music. A lot of his work is overlooked, but if you examine it, you'll find key expressions that have never been said before to push across his point of view. Things that are symbolic of some inner reality and probably will never be said again.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ναι, αυτό είναι το επίμαχο απόσπασμα. Επιτρέψτε μου μόνο μια μικρή διόρθωση: η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο Playboy του Ιανουαρίου 1978 (δώδεκα χρόνια μετά την πρώτη συνέντευξη του Dylan στο περιοδικό, τον Μάρτιο του 1966).
    Παρέλειψα να το αναφέρω & διαπίστωσα εκ των υστέρων ότι το κείμενο δεν αναφέρει ημερομηνία δημοσίευσης.

    Παντελής Κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η αλήθεια είναι πως την διάβασα κάπως διαγώνια και κατά τόπους.

      Κι εμένα, πάντως, το ’66 δεν μου καθόταν από την αρχή, γι’ αυτό δεν έβαλα μήνα και το άφησα φλου, επειδή ήξερα ότι το δυστύχημα με τη μοτοσυκλέτα συνέβη μετά το Μάρτη του ’66.

      Διαγραφή
    2. ναι. ο ίδιος ο Ντύλαν λέει "η Ομ Καλσουμ ΗΤΑΝ μια μεγάλη Αιγύπτια τραγουδίστρια" (είχε πεθάνει το 1975)

      Διαγραφή
  5. Δεν νομίζω ότι ισχύει ότι δεν έχουν κυκλοφορήσει Ελληνικά pressings του L.Cohen στα 60s. Σίγουρα έχω δει το Songs Of L.C. σε πρώτη Ελληνική έκδοση με τη παλία 60s κόκκινη CBS ετικέτα και ίσως κάποια σινγκλάκια, χωρίς να είμαι σίγουρος όμως για αυτά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Επί αυτών να μιλάμε με στοιχεία. Με το «νομίζω» δεν πάμε πουθενά.

      Αν έχει δει κανείς ελληνικά LP ή 45άρια του Cohen από τα sixties να μας στείλει κανα σκανάρισμα, ώστε να δούμε τις ετικέτες.
      LP σχεδόν το αποκλείω (να βγήκε το ’67 ή το ’68), για 45άρι δεν παίρνω όρκο.

      Διαγραφή
  6. Θα το ψάξω και θα σου το στείλω γιατί το έχω δει σε σπίτι φίλου. Αύριο θα σου έχω απαντήσει. Καλό βράδυ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ok

      Τσέκαρε και τα εξώφυλλα, γιατί πορτοκαλοκόκκινες CBS έβγαιναν σίγουρα μέχρι το 1973.
      Τα παλιά sixties ελληνικά CBS δεν είναι laminated, είναι απλώς σε γυαλιστερό και κάπως μαλακό χαρτόνι, χωρίς ράχη.

      Διαγραφή
  7. Καλημέρα. Έχω τη φωτογραφία. Με αφορμή το θλιβερό γεγονός το επίσπευσα. Πως μπορώ να σου το στείλω;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Στείλε το e-mail σου εδώ (δεν θα το δημοσιεύσω) και θα επικοινωνήσω εγώ.

      Διαγραφή
  8. Μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση(;):

    H συγκεκριμένη ανάρτηση "ανέβηκε" την ημέρα του θανάτου του Leonard Cohen (χωρίς φυσικά να το γνωρίζετε).

    Τώρα για τον ίδιο τον Cohen και το έργο του τι να πούμε; Νιώθω πως η σιωπή είναι προτιμότερη εμπρός στο μέγεθος του καλλιτέχνη και του ανδρός.

    manos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όταν διαπίστωσα κι εγώ, αγαπητέ, αυτή την σύμπτωση ανατρίχιασα.
      Δεν θέλω να πω κάτι περισσότερο…
      Γιατί, ίσως, υπάρχει και κάτι περισσότερο…
      Κάτι που με οδήγησε ν’ ασχοληθώ με τον Leonard Cohen το προηγούμενο Σ/Κ.

      Διαγραφή
  9. Senor Pocopico:

    https://left.gr/news/dance-me-end-love-i-istoria-piso-apo-erotiko-tragoydi-ton-krematorion-toy-thanatoy

    Ένα άρθρο που παίζει πολύ στο Ελληνικό ίντερνετ. Εμένα η επιχειρηματολογία του, μου φαίνεται “ό,τι του φανεί του Λωλοστεφανή». Εντελώς ατεκμηρίωτο και αυθαίρετο. Μηπως είμαι υπερβολικός; Τι νομίζετε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. «Ανάλυση» της πλάκας, από άτομο που έγραφε καλές, υποτίθεται, εκθέσεις στο Γυμνάσιο, και που τώρα βρήκε την ευκαιρία να γράψει άλλη μία.

      Είναι άλλο το τι έχει πει ο καλλιτέχνης για το τραγούδι, άλλο το τι δείχνει στο βίντεό του και πώς το μεταφράζει ο καθείς και άλλο, τώρα, η… φιλολογικούρα.

      Διαγραφή
  10. Aνάλγητα από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ χτυπήθηκαν οι συλλέκτες βινυλίου σήμερα! Ελπίζω να το μάθατε:
    αντιγράφω: επέμβαση ΜΑΤ στην αγορά ρακοσυλλεκτών Ελαιώνα
    Αν ήσασταν εκεί όπως πολλοί άλλοι φίλοι μπορείτε να το βεβαιώσετε. να μην περάσει ο κόκκινος διωγμός συλλεκτών και τζάνκιζ του βινυλίου, έχουμε φωνή, είμαστε πολλοί, έχουμε δύναμη απέναντι στην κόκκινη λαίλαπα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. να σταματήσει η προπαγάνδα και τα ψέυδη. σιγα μην επιτίθενται τα ΜΑΤ ! να διαβάζαετε τι λεει η Κα Δούρου.
    Ευχαριστώ
    Μπέρτι Ευθυμιάδου Αναγνωστέλη

    ΑπάντησηΔιαγραφή