MARIO MARIOTTI blues για τον Boris Vian

Για τις σχέσεις του μεγάλου γάλλου συγγραφέα και άλλα πολλά Boris Vian (1920-1959) με την jazz θυμάμαι να γράφει από πολύ παλιά στο περιοδικό Jazz & Τζαζ ο Σάκης Παπαδημητρίου (τουλάχιστον σε τρία διαφορετικά τεύχη). Περίπου τότε, λίγο μετά τα μέσα του ’90 εννοώ, είχα αγοράσει για πρώτη φορά και δίσκο του Boris Vian, ένα γαλλικό LP, με τίτλο το όνομά του, σε πράσινη Philips (από το 1963, εξ όσων μόλις επιβεβαίωσα), με διάφορες ηχογραφήσεις (ανάμεσα και το περίφημο αντιπολεμικό “Le déserteur”) και συνεργασίες του, με τις ορχήστρες του Jimmy Walter, των Magali Noël & Alain Goraguer, του André Popp κ.ά. 

Εν ολίγοις, ο Boris Vian ζούσε για την jazz (και όχι μόνο γι’ αυτήν φυσικά), ενώ είναι άπειρες οι σχετικές μαρτυρίες και τα ντοκουμέντα, που το επιβεβαιώνουν. Ένα τέτοιο (ντοκουμέντο) αποτελεί και το μυθιστόρημά του “L'Écume des Jours” (1946-47), που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά, ως «Ο Αφρός των Ημερών», από τις εκδόσεις Γράμματα το 1979. Στο οπισθόφυλλο της εν λόγω έκδοσης διαβάζουμε:
«Εκείνο που έχει σημασία στη ζωή είναι να κρίνει κανείς τα πάντα a priori. Φαίνεται, πραγματικά, ότι οι μάζες έχουν άδικο και τα άτομα έχουν πάντα δίκιο. Ας μη βιαστούμε ωστόσο να εξάγουμε κανόνες συμπεριφοράς απ’ αυτό το αξίωμα: δεν είναι ανάγκη να διατυπώνουμε τους κανόνες για να τους ακολουθούμε. Δυο πράγματα υπάρχουν μόνο: ο έρωτας κάθε λογής, με όμορφες κοπέλες κι η μουσική της Νέας Ορλεάνης ή του Ντιούκ Έλινγκτον. Τα υπόλοιπα θα ’πρεπε να πάψουν να υπάρχουν, γιατί τα υπόλοιπα είναι αντιαισθητικά και οι λίγες σελίδες που ακολουθούν, σαν απόδειξη, στηρίζονται στο γεγονός ότι ολόκληρη η ιστορία είναι αληθινή, αφού την έπλασα εγώ με την φαντασία μου από την πρώτη μέχρι και την τελευταία λέξη. Η υλική της πραγματοποίηση αποτελείται ουσιαστικά από μια πλάγια προβολή της πραγματικότητας πάνω σ’ ένα παραμορφωμένο επίπεδο αναφοράς με ακανόνιστους κυματισμούς. Όπως βλέπετε πρόκειται για βολικό σύστημα, και το συνιστώ ανεπιφύλαχτα...».
Το συγκεκριμένο βιβλίο, «Ο Αφρός των Ημερών», κυκλοφορεί και τώρα σε εκδόσεις Νεφέλη (2013), περαιτέρω έχει διασκευαστεί και μετατραπεί σε κόμικ από τους Jean David Morvan και Marion Mousse (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Γνώση, το 2012), ενώ υπάρχει και η σχετική γαλλική ταινία, σε σκηνοθεσία Michel Gondry, από το 2013, η οποία είχε προβληθεί εκείνη την εποχή και στην Ελλάδα.

Τέλος πάντων, είναι μεγάλη η ιστορία του Boris Vian (μόνο για την σχέση του με την jazz να ασχοληθεί κανείς... αρκεί), όπως και του εν λόγω μυθιστορήματός του ειδικότερα, και εδώ, τώρα, στο άλμπουμ “L'Écume des Jours / Blues pour Boris” (2021), έχουμε μία επέκταση αυτής της ιστορίας, καθώς ο ιταλός συνθέτης, κορνετίστας (και περκασιονίστας) Mario Mariotti, επηρεασμένος από το βιβλίο, μάς παρουσιάζει στην γνωστή μας Amirani Records αυτή την αξιοπρόσεκτη δουλειά, συνεργαζόμενος με τους Gianni Mimmo σοπράνο σαξόφωνο, Emiliano Turazzi κλαρινέτο & μπάσο κλαρινέτο, Laura Faoro μπάσο φλάουτο, Luca Segala τενόρο & σοπράνο σαξόφωνα και Walter Prati βιολοντσέλο. Καλοί και γνωστοί μουσικοί, εν ολίγοις, με πολλές επιμέρους συνεργασίες, που επιχειρούν να ανασυνθέσουν, ας το πούμε κι έτσι, κάτι από την ατμόσφαιρα του βιβλίου του Boris Vian, ανακατεύοντας στοιχεία της jazz της εποχής του («ελινγκτονικά» και όχι μόνο), μαζί με πιο «ελεύθερες» προσεγγίσεις, στη βάση των λογοτεχνικών αναζητήσεων του συγγραφέα, που μπορεί να εκκινούσαν από τον François Rabelais και τον Lewis Carroll, φθάνοντας μέχρι την Παταφυσική του Alfred Jarry και τον σουρεαλισμό.
Μουσική εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα λοιπόν, που ξεκινά απλά και «ελινγκτονικά», με την διασκευή του “Mood indigo” (και που επαναλαμβάνεται σαν διάλειμμα ακόμη δύο φορές), με τα υπόλοιπα εννέα tracks να αποτελούν πρωτότυπες συνθέσεις, δημιουργώντας γενικώς μία παράξενη ατμόσφαιρα – με μουσικά στοιχεία ποικίλα, από «δωματίου» μέχρι improv και από blues μέχρι «ελαφρά», τα οποία, έτσι όπως διαδέχεται το ένα track το άλλο, δημιουργούν ένα τζαζ παλίμψηστο, λυρικό και αποδομημένο συγχρόνως, που προσιδιάζει στον ευφυή χαρακτήρα του αναγνώσματος.
Ένα ξεχωριστό τζαζ άλμπουμ λοιπόν, με ιδιότυπη αφετηρία, φτιαγμένο από ένα συγκρότημα κορυφαίων μουσικών, με καταγραμμένη ιστορία.
Επαφή: www.amiranirecords.com