JORDINA MILLÀ & BARRY GUY, LUCIAN BAN / MAT MANERI, NORMA WINSTONE / KIT DOWNES τρία άξια ντουέτα, στις νέες κυκλοφορίες της ECM

JORDINA MILLÀ & BARRY GUY: Live in Munich [ECM Records, 2024]  
Εντάξει ο βρετανός κοντραμπασίστας Barry Guy (γενν. 1947), είναι μια θρυλική θα λέγαμε μορφή του δημιουργικού αυτοσχεδιασμού, καθώς σφυρηλατεί τη διαδρομή του από την εποχή της London Jazz Composers Orchestra ή και ακόμη πιο πριν (με τεράστιες συνεργασίες μέσα στα χρόνια), αλλά η Jordina Millà (γενν. 1984) ποια είναι; Για την οποία, τέλος πάντων, ανοίγει τώρα η πόρτα της ECM;

Λέμε λοιπόν για μια ισπανίδα πιανίστρια και αυτοσχεδιάστρια, που την τελευταία 15ετία, χοντρικά, έχει κάνει διακριτή την παρουσία της στο χώρο της πιο απαιτητικής jazz, με γερές συνεργασίες, live και δισκογραφία. Μάλιστα με τον Barry Guy έχει συγκροτήσει ένα ντουέτο, που θεωρείται αυτή τη στιγμή ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά στο σχετικό κύκλωμα, καταγραμμένο ήδη σε δύο άλμπουμ – στο “String Fables” [Fundacja Słuchaj!, 2022] και στο παρόν “Live in Munich”, που κυκλοφορεί τώρα από την ECM.

Το άλμπουμ συλλαμβάνει την Millà και τον Guy ζωντανά ηχογραφημένους, τον Φεβρουάριο του 2022, στο Schwere Reiter του Μονάχου, σ’ ένα σετ έξι κομματιών, με διάρκειες μικρές (τέσσερα λεπτά), μεσαίες (δέκα λεπτά) και μεγάλες (είκοσι τρία λεπτά).
Ανεξαρτήτως των διαρκειών εκείνο που εντυπωσιάζει εδώ έχει να κάνει με τον «κόσμο» που οικοδομούν οι δύο αυτοσχεδιαστές εκμεταλλευόμενοι δύο μόλις όργανα, που ακούγονται σαν... δέκα. Υπάρχει λοιπόν μια ειδική χρήση των οργάνων και βασικά του πιάνου, με παιξίματα «μέσα-έξω» και με ήχους φαινομενικά αλλοπρόσαλλους, μέσα από τους οποίους καταγράφονται νηνεμίες και εντάσεις, με συνεχή σκαμπανεβάσματα, επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις, δημιουργώντας στον ακροατή κάπως... υπερβατικά συναισθήματα. Είναι σαν να... σφίγγεται η ανάσα σου κάποιες φορές, και κάποιες άλλες σαν να συμμετέχεις σ’ ένα κατολισθητικό γεγονός ανεξακρίβωτου τέλους. Φυσικά, εδώ, δεν είναι εντυπωσιακή μόνον η Jordina Millà, αλλά και ο σημαίνων Barry Guy, που κατορθώνει με τα παιξίματά του (και «τσιμπητά» και με δοξάρι) να δημιουργεί την ίδια υποβλητική ατμόσφαιρα, αυτοσχεδιάζοντας με συνεχείς ανατροπές στη ροή, που παραμένει πάντα συνεχής, εντυπωσιακή και με εξωφρενικές απολήξεις.
Δύσκολο άκουσμα, αλλά όχι (δύσκολο) για τους fans του είδους.

LUCIAN BAN / MAT MANERI: Transylvanian Dance [ECM Records, 2024]
Ο ρουμανο-αμερικανός πιανίστας Lucian Ban (γενν. 1969) και ο αμερικανός χειριστής της βιόλας Mat Maneri (γενν. 1969) είναι δύο μουσικοί που συνεργάζονται στενά τα τελευταία χρόνια. Τα... πόσο τελευταία; Ας πούμε την τελευταία 15ετία. Καρπός αυτής της συνεργασίας είναι ποικίλα άλμπουμ, και κάποια σε σχήμα ντούο εννοείται – μ’ ένα απ’ αυτά να έχει τίτλο “Transylvanian Concert” [ECM], τυπωμένο πίσω στο 2013.
Σαν μια συνέχεια εκείνου του δίσκου μπορεί να λογιστεί το παρόν “Transylvanian Dance”, ηχογραφημένο ζωντανά στις 29 Οκτωβρίου 2022, στο CJT Hall, στην Timișoara (της Ρουμανίας), στο πλαίσιο του κύκλου “Retracing Bartók”, που θα ανέπτυσσαν οι Alin Rotariu and Jazz Updates, με αφορμή την... Timișoara 2023 European Capital of Culture.
Τι σχέση έχει ο Béla Bartók με το εν λόγω project; Μεγάλη, αν αναλογιστούμε πως όλα τα κομμάτια που ακούγονται εδώ, και τα οκτώ, είναι βασισμένα σε λαϊκά τραγούδια και χορούς, που θα συνέλεγε ο ίδιος ο Bartók στην Τρανσυλβανία, στο διάστημα 1909-1917.
Οι Ban και Maneri, όμως, δεν διασκευάζουν, χωρίς να παρεμβαίνουν, καθώς εναρμονίζουν εκ νέου αυτές τις μελωδίες, τις οποίες αφού πλαισιώσουν με τις δικές τους αυτοσχεδιαστικές προσεγγίσεις, που κινούνται πάντα μέσα στο πνεύμα των πρωτοτύπων, καταλήγουν να προτείνουν κάτι νεότερο, κάτι διαφορετικό και σε κάθε περίπτωση μελωδικότατο και... ατμοσφαιρικότατο. Δείχνουν, έτσι, πως και οι δύο, σαν συνεργάτες, έχουν κατακτήσει έναν άριστο βαθμό επικοινωνίας, προβάλλοντας ταυτοχρόνως μ’ έναν μεστό και εντυπωσιακό τρόπο αυτές τις θαυμάσιες μελωδίες – σε αποδόσεις μέσης διάρκειας, που βρίθουν έντονων συναισθηματικών διακυμάνσεων. (Το αναλυτικό πληροφοριακό κείμενο του Steve Lake στο ένθετο βοηθά, οπωσδήποτε, στην αμεσότερη κατανόηση των ηχογραφημάτων).

NORMA WINSTONE / KIT DOWNES: Outpost of Dreams [ECM Records, 2024]
Πέρυσι τον Απρίλιο, όταν η Norma Winstone (αυτή η βρετανή κυρία του απαιτητικού τζαζ τραγουδιού) ηχογραφούσε το τελευταίο άλμπουμ της, το “Outpost of Dreams”, ήταν 82 ετών. Το συγκλονιστικό, όμως, που συμβαίνει, καθώς το ακούς, είναι πως πολύ δύσκολα θα έβαζες με τον νου σου την ηλικία της. Είναι τέτοια η έκταση της φωνής της, η τεχνική της, η εκφραστική μαεστρία της, ώστε όλα τούτα να σε κάνουν να αναρωτιέσαι... αν η Winstone έχει, τελικά, τα μισά χρόνια, απ’ όσα λέει η ταυτότητά της. Το είχε αποδείξει αυτό η Winstone, το πόσο μεγάλη σημερινή τραγουδίστρια παραμένει, και με το προηγούμενο ECM-άλμπουμ της, το “Descansado / Songs for Films” από το 2018, όταν ήταν πέντε χρόνια νεότερη, αλλά εδώ φρονούμε πως η φωνή της είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, με πάντα απίστευτες και αστείρευτες δυνατότητες.
Σ’ αυτό λοιπόν το πιο νέο CD της, το “Outpost of Dreams”, η Winstone συνεργάζεται με τον πιανίστα Kit Downes, γνωστός μας από την εποχή του πρώτου προσωπικού δίσκου του στην ECM (του “Obsidian” από το 2018) ή και ακόμη παλαιότερα (από την εποχή των Troyka).
Ένα άλμπουμ για πιάνο-φωνή είναι, προφανώς, το “Outpost of Dreams”, που καταγράφει δέκα tracks του ντούο – ήτοι πρωτότυπες συνθέσεις του Downes σε στίχους της Winstone, μα και κομμάτια των John Taylor, Carla Bley, Ralph Towner, Aidan O’Rourke (πάντα με τους ποιητικούς στίχους της βρετανίδας σε πρώτο πλάνο), συν δύο παραδοσιακά (“Black is the colour”, “Rowing home”).
Σε όλο αυτό το εν πολλοίς ποικίλο ρεπερτόριο τόσο ο Downes, όσο και η Winstone εμφανίζονται «άπαιχτοι». Τα κομμάτια διαδέχονται το ένα το άλλο εντελώς ανεπαίσθητα, οικοδομώντας ένα... τοίχος προστασίας τελικά, έτσι θα πρέπει να το πούμε, έναντι όλων εκείνων των ηχητικών φληναφημάτων, που μας περιτριγυρίζουν. Πρωτότυπα και διασκευές διαθέτουν άπαντα μια σπάνια ευφράδεια, και καθώς ο χρόνος κυλάει, από το “Fly the wind” και το “Beneath an evening sky”, στο “Nocturne” και το “Black is the colour”, όλα φαίνεται να αποκτούν το αληθινότερο νόημά τους.

Η ECM Records εισάγεται από την AN Music