ΤΟ SITAR ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ μέρος Α (οι δεκαετίες '70 και '80)

1. GINO / LUCILLE – S/T – Polydor 2421 005 – 1970
Η πρώτη φορά που ακούστηκε sitar σε ελληνικό τραγούδι ήταν το 1970. Λέμε για το «Είσαι τρελλός είσαι πονηρός» (σύνθεση στίχοι Gino Cudsi ή Gudsi), που συμπεριλαμβάνεται στο πρώτο άλμπουμ του pop ντούο Gino / Lucille. Άγνωστον ποιος παίζει.

2. POLL – Άνθρωπε αγάπα/ Έλα ήλιε μου – Polydor 2061 075 – 1971
Η δεύτερη φορά κατά την οποίαν ακούστηκε sitar σε ελληνική ηχογράφηση ήταν στο «Έλα ήλιε μου» (Κώστας Τουρνάς - Robert Williams) των Poll. Πρόκειται για το πρώτο single του συγκροτήματος, όταν ήταν μέλος της μπάντας και ο Σπύρος Μαυρογιάννης, o sitar player που περίπου «ανοίγει» το τραγούδι, συνοδεύοντάς το σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκειά του, παίζοντας μία μικρή επαναλαμβανόμενη φράση. (Οι Poll, στη φωτογραφία από τα «Επίκαιρα». Αριστερά ο Σπύρος Μαυρογιάννης και ακόμη πιο αριστερά - ίσα που φαίνεται - το sitar του)
Να πω πως σε σχέση με το επώνυμο «Μαυρογιάννης» διεξήχθη, σήμερα, μία μικρή έρευνα. Στα περιοδικά της εποχής, π.χ. στα Επίκαιρα της 14/5/1971, ο Γιάννης Πετρίδης στη στήλη Μουσικές Επικαιρότητες αναφέρει πως το όνομα του μουσικού ήταν… Σπύρος Παπαγιάννης. Στο βιβλίο, όμως, «Poll, η αρχή και το τέλος» (έκδοση της Anazitisi Records, από το 2008) με την ιστορία του γκρουπ, έτσι όπως την πρωτοέγραψε ο Κώστας Τουρνάς σε συνέχειες στη Μανίνα το 1975, το επώνυμο του μουσικού είναι Μαυρογιάννης. Επίσης, το ίδιο επώνυμο ξανα-επιβεβαιώθηκε, τώρα, μέσω του Νίκου Καραθανάση της Anazitisi Records, τόσο από τον Κώστα Τουρνά («Είναι δυνατόν να μην ξέρω πως έλεγαν τον Σπύρο;»), όσο και από τον Robert Williams. 3. ANDREAS THOMOPOULOS – Born Out of the Tears of the Sun – UK. Mushroom 200 MR 4 – 1971
Πρόκειται για το δεύτερο LP του Ανδρέα Θωμόπουλου στη βρετανική Mushroom του Vic Keary. Στο μοναδικό τραγούδι με ελληνικό στίχο “The stranger” υπάρχουν μερικές sitar-παρεμβάσεις από τον Malcolm Budd. (Εννοείται πως το original άλμπουμ του Ανδρέα Θωμόπουλου – που επανεκδόθηκε πρόπερσι στη χώρα μας από την Anazitisi Records – δεν ανήκει στην «ελληνική δισκογραφία». Η μνεία του όμως, εδώ, νομίζω πως έχει ένα νόημα).4. ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ – Διόνυσε Καλοκαίρι Μας – EMI/ Columbia SCXG 87 – 1972
Φαζαριστές κιθάρες, σαντούρια, ηλεκτρικό μπάσο, τραβηγμένα soli και κυρίως sitar, ναι sitar στο απρόσμενο «Έγυραν τα μάτια μου» (στίχοι Α. Κορτέση) με τη φωνή της Αφροδίτης Μάνου. Άγνωστον ποιος παίζει.

5. ΧΡΙΣΤΙΝΑ – Μόνο για Σένα – Pan-Vox X 33 SPV 10182 – 1975

Σιτάρ ακούγεται στο τραγούδι «Όλα τα ξέρει» (των Γιάννη Ρενιέρη, Ανδρέα Αγγελάκη). Η ενορχήστρωση είναι του Κώστα Καπνίση. Τραγουδά η Χριστίνα. Δεν γνωρίζουμε τον οργανοπαίκτη. 

6. ΔΟΥΚΙΣΣΑ – Δούκισσα – Philips 9112 016 – 1978 
Είναι σίγουρα η πιο απρόσμενη ηχογράφηση σιτάρ στην ελληνική δισκογραφία, καθώς το ινδικό όργανο ακούγεται σ’ έναν αμιγώς λαϊκό δίσκο. Λέμε για το άλμπουμ της Δούκισσας από το 1978 και το τραγούδι «Έτσι είν’ η ζωή» σε μουσική Μιχάλη Νικολούδη και στίχους Τάσου Οικονόμου. Σιτάρ παίζει ο Μιχάλης Νικολούδης.

7. ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ – Ένα Να Σταθούμε Αντίκρυ – CBS 85353 – 1981

Ένα πολύ ενδιαφέρον και μάλλον υποτιμημένο LP. Στην ηχογράφηση συμμετείχαν 30 σχεδόν μουσικοί (ανάμεσά τους οι Γιώργος Φιλιππίδης, Χρήστος Στασινόπουλος, Λάκης Ζώης, Δημήτρης Ζαφειρέλης, Βασίλης Ρακόπουλος κ.ά.) και τραγουδούσε, βεβαίως, ο Κώστας Καράλης. Το «Πόσο με μάγευε», καλύτερο τραγούδι του δίσκου, χρωστούσε πολλά όχι μόνο στη φωνή του Καράλη, αλλά και στο sitar του Βασίλη Ρακόπουλου. 8. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΕΚΚΑΣ – Οι Καιροί της Άνοιξης – Δισκογραφικός Συνεταιρισμός Καλλιτεχνών Δ.Σ.Κ. Νο 3 – 1983 
«Οι Καιροί της Άνοιξης» σε ποίηση Γιώργου Σαραντάρη και μουσική Δημήτρη Λέκκα υπήρξαν ένα από τα ωραιότερα folk άλμπουμ της δεκαετίας του ’80. Το τραγούδι, που είχε ξεχωρίσει (σε ερμηνεία της Ελένης Μαντέλου) ήταν το «Ενός ανθρώπου η ψυχή», στο οποίο υπήρχε και κάποιο μέρος sitar, που χειριζόταν ο Νίκος Γράψας (πριν στα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης, αργότερα στις Δυνάμεις του Αιγαίου). 9. ΜΑΝΩΛΗΣ ΡΑΣΟΥΛΗΣ – Ναι Στο Ναι Και Ναι Στο Όχι – EMI/ Columbia 062 1700281 – 1984 
Πρόκειται για το πρώτο προσωπικό LP του Μανώλη Ρασούλη, αφού είχε γράψει στίχους σε όλα τα θέματα, μουσική σε κάποια, και τραγουδούσε. Επιτυχία από το δίσκο έκανε το «Αχ! Ελλάδα σ’ αγαπώ», όμως το τραγούδι με το sitar ήταν το πιο απρόσμενο όλων. Πρόκειται για το «Σησάμι με το μέλι». Στο sitar και πάλι ο Νίκος Γράψας. 10. ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΗΚΑΣ – Με Τα Φεγγάρια Χάνομαι – Lyra 3413 – 1985
O Σταύρος Λογαρίδης τραγουδούσε βασικά στο LP του Γιώργου Ζήκα, αλλά και η Ελευθερία Αρβανιτάκη («Στις άκρες απ’ τα μάτια σου»). Στο φερώνυμο με το άλμπουμ κομμάτι παίζει sitar o Γ. Πρωτόπαπας. 11. ΣΑΒΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΤΟΥ – Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος; – Lyra 3444 – 1986
Πολλοί και καλοί μουσικοί στην ορχήστρα (ανάμεσά τους και οι σχετικώς άγνωστοι ακόμη τότε Ανδρέας Γεωργίου, Στάμος Σέμσης, Κώστας Χατζόπουλος). Σε δύο κομμάτια («Αργή λήψη», «Με τον Μπιλ Έβανς στο πικ-άπ») παίζει sitar o Χρίστος Τσιαμούλης. 12. ROSS DALY/ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ – Ανάδυση – Σείριος SMH 87.001-87.002 – 1987
Εκείνη την εποχή ο ιρλανδός μουσικός είχε δώσει μία συνέντευξη στο περιοδικό Ντέφι (τεύχος 14, Φλεβάρης-Μάρτης ’87), στην οποίαν εξηγούσε εκτός των άλλων, τη σχέση του με την ινδική μουσική, δίνοντας αρκετές πληροφορίες αναφορικώς με την τεχνική των ragas, τη θρησκευτική σύνδεσή τους, τη λογική λειτουργίας των συμπαθητικών χορδών, τα τραγούδια Khyal και Dhrupad, καθώς και γι’ άλλα θέματα που άπτονταν της ινδικής κουλτούρας. Στην «Ανάδυση» υπάρχει ηχογραφημένη μία από τις ωραιότερες συνθέσεις του Ross Daly, που έχει τίτλο «Το όνειρο της Ιοκάστης» και η οποία καταλαμβάνει όλη την τέταρτη πλευρά του άλμπουμ. Εδώ, η παρουσία του sitar (παίζει ο ίδιος ο Ross Daly) είναι καθοριστική στο βαθμό που προετοιμάζει το κομμάτι με το εισαγωγικό ταξίμι (κάτι σαν alap δηλαδή), αλλά και με την επαναφορά του προς το τέλος, σε συνδυασμό με τα ωραία κρουστά του Σουδανού Αμίν Αλαγκαμπού. 13. ΝΙΚΟΣ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ – Περιπλάνηση – Minos MSM 705 – 1988 
Στο άνισο άλμπουμ του Νίκου Βερόπουλου υπήρχε ένα πράγματι καλό τραγούδι («Η περιπλάνηση» με τη Χαρούλα Αλεξίου), όπως και μερικά ενδιαφέροντα ορχηστρικά. Συγκριτικώς το πιο ωραίο θέμα ήταν η «Λατρεία» ένα πιασάρικο (ο χαρακτηρισμός δεν είναι αρνητικός) οργανικό, με ωραίο παίξιμο στις κιθάρες και φυσικά στο sitar (Franc Menusan).

Θ' ακολουθήσει, κάποια στιγμή, κι ένα δεύτερο μέρος, με ελληνο-sitar εγγραφές από τις επόμενες δεκαετίες. Αν, όμως, υπάρχει κάποια άλλη εγγραφή sitar σε ελληνικής παραγωγής, ή έστω ελληνικού ενδιαφέροντος, άλμπουμ, από τις δεκαετίες του '70 και του '80, θα σας παρακαλούσα να την υποδείξετε.