11/2/2025
Από την αντιπαραβολή της ταινίας του Ντίνου Κατσουρίδη
"Έγκλημα στα Παρασκήνια" (1960) με το ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη
Μαρή... "Cult Όψεις του Ελληνικού Κινηματογράφου" [LiFO Books, 2024]
Νομίζω το 2029 θα εμφανισθεί και βίντεο με Τζων Λέννον-Γιόκο
Όνο, από το Αλάτι και Πιπέρι του Φρέντυ Γερμανού το 1969...

8/2/2025
Αυτό το μήνα συμπληρώνονται 50 χρόνια από τα «10 Χρόνια
Κομμάτια» του Διονύση. Δεν ξέρω αν θα κάνω κείμενο, όπως έχω κάνει για Φορτηγό,
Περιβόλι, Μπάλλο και Βρώμικο Ψωμί. Κανονικά πρέπει, αλλά με απασχολούν και άλλα
μαζί κι έχω μπλέξει. Ίσως κάνω αργότερα, άλλο μήνα, δεν ξέρω... Έχω πολλά στο
κεφάλι μου, και αυτά τα άρθρα θέλουν καθαρό μυαλό. Δεν είναι για
προχειρογραψίματα.
Επειδή έβγαλα το βινύλιο και το άκουσα απόψε για πολλοστή
φορά θα πω κι αυτό σε σχέση με τα «10 Χρόνια Κομμάτια». Είπα και στο
προηγούμενο ποστ για την Μπέλλου.
Μάγκες μου η στροφή του Χριστιανόπουλου «Τι να τα κάνω τα
τραγούδια σας / ποτέ δε λένε την αλήθεια / ο κόσμος υποφέρει και πονά / κι
εσείς τα ίδια παραμύθια» είναι απλά συγκλονιστική. Τι έγραψε ο άνθρωπος! Και τι
θάρρος χρειάζεται ένας τραγουδοποιός που το κάνει τραγούδι αυτό το πράμα,
ακυρώνοντας ταυτοχρόνως τον εαυτό του.
Κανονικά μετά από ένα τέτοιο τραγούδι θα έπρεπε όλοι οι
τραγουδοποιοί να πήγαιναν, μαζικά, και να έκαιγαν τα μπλοκάκια τους (της
εφορίας εννοώ).
8/2/2025
Αν δεν αποκαλούσε o Τάσος Φαληρέας (λανθασμένα για μένα) την
Σωτηρία Μπέλλου underground, στη «Μουσική Γενιά» το ’72, δεν υπήρχε περίπτωση
να τη βάλει ο Σαββόπουλος να τραγουδήσει το «Ζεϊμπέκικο» (μ' αεροπλάνα και
βαπόρια) στα «10 Χρόνια Κομμάτια».
Η δική μου γνώμη είναι πως η Μπέλλου το καταστρέφει το
τραγούδι (και όταν είπε μετά από την ηχογράφηση... αχ ρε Διονύση μ’ έβαλες και
τραγουδάω ποπ... ήξερε τι έλεγε, ήξερε ότι ήταν έξω από τα νερά της – αρκεί να
δεις την έκφρασή της για να καταλάβεις).
Τέλος πάντων, η εκτέλεση από ’κει δεν συγκρίνεται με τίποτα
με την εκτέλεση του Διονύση από το «Βρώμικο Ψωμί». Η νύχτα με τη μέρα. Η
Μπέλλου ήταν μεγάλη τραγουδίστρια, αλλά η καλύτερη στιγμή της στη Μεταπολίτευση
δεν ήταν ούτε ο Σαββό, ούτε ο Μούτσης. Ήταν ο Ηλίας Ανδριόπουλος στα «Λαϊκά
Προάστια». Εκεί ήταν συγκλονιστική. «Ζεϊμπέκικο» ακούμε μόνο από «Το Βρώμικο
Ψωμί».
[Τάσος – Διονύσης – Σωτηρία στη φωτό]
8/2/2025
Βασικά τρέμει ο κwλος τους μη γίνει
τίποτα στο νησί και αποκαλύψει η φύση πολεοδομικά εγκλήματα. Και τότε, μόνο, θα
τρέχουνε δήθεν-τάχα για να βρούνε τα πώς και τα γιατί, επιρρίπτοντας ευθύνες
σε... σταθμάρχες.
7/2/2025
Πριν από δυο μέρες πέθανε ο Mike Ratledge, στα 81 του,
πιανίστας, κιμπορντίστας και βασικός συνθέτης των Soft Machine, στην καλύτερη
περίοδο του γκρουπ, εκεί στην αρχή της δεκαετίας του ’70. Το γράψανε διάφοροι
φίλοι εδώ μέσα, έβαλα λάικ, όπου έβλεπα ανάλογο ποστ και... ξεμπέρδεψα.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 είχα αγοράσει όλους
τους δίσκους των Soft Machine (ακόμη και το χειρότερο όλων, το “Land of
Cockayne” του 1981), ενώ στη δεκαετία του ’90 θα αγόραζα και όλα σχεδόν τα CD
με τις ανέκδοτες ηχογραφήσεις τους (είχα κάνει κι ένα πολύ καλό άρθρο στο Jazz
& Τζαζ γι’ αυτά). Στους περισσότερους από εκείνους τους δίσκους η παρουσία
του Ratledge ήταν καθοριστική.
Έχουν περάσει τα χρόνια, και μου φαίνονται όλα, πια, τόσο
απομακρυσμένα. Πρέπει να έχω να βάλω το “Third” και το “Fourth” στο πικάπ πάνω
από 30 χρόνια. Συγκροτήματα, για τα οποία κάποτε έκανα σαν τρελός, τώρα δεν μου
λένε απολύτως τίποτα. Δεν ξέρω γιατί. Αλλάζουν τα γούστα μας μέσα στα χρόνια;
Ακούσαμε τα δύσκολα όταν ήμασταν παιδιά, και για χρόνια μετά, και τώρα θέλουμε
κάτι πιο άμεσο, πιο βατό και πιο κατανοητό; Ίσως...
Σίγουρα ο Ratledge δεν έφτιαχνε τέτοια μουσική. Ήταν
βαρβάτος συνθέτης, πολύ διαβασμένος, και από τους ελάχιστους, που μπορούσαν να
γράψουν ταυτόχρονα συνθέσεις που να μην είναι ούτε ροκ, ούτε τζαζ, ούτε
αβανγκάρντ, αλλά ένας εντελώς προσωπικός συνδυασμός τους. Γι’ αυτό τους Soft
Machine τους ακούγανε πολλοί και από διαφορετικά στρατόπεδα. Γιατί ήταν
επηρεασμένοι απ’ όλα αυτά, δίχως να αντιγράφουν τίποτα, φτιάχνοντας τη δική τους
μοναδική μουσική. Ήταν πιο ρηξικέλευθοι, για μένα, απ’ όλους. Και από τον Miles
Davis και από τον Frank Zappa. Και ο Ratledge, σ’ αυτή την ομάδα (με Hopper,
Wyatt και Dean) ήταν αυτός που κινούσε πρώτος τα νήματα.
Σκέφτομαι πως αν ήμουν, τώρα, 30 χρονών θα έγραφα σεντόνια
για τους Softs, με αφορμή τον χαμό του Mike Ratledge. Έχω και βιβλία και
περιοδικά και βεβαίως τους δίσκους, που θα μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω, για να
γράψω κάτι δυνατό –για κείνη τη φάση τους, του “Third” και του “Fourth”
βασικά–, αλλά πια δεν έχω το κουράγιο. Δεν είμαι σ’ αυτή τη διάθεση. Μου
φαίνονται όλα μακρινά – σαν να μην με αφορούν πια.
Δεν... ξέρω, αλλά όταν ξαναγίνω 25, γιατί θα ξαναγίνω, –τώρα
ας πούμε είμαι... 15 και γι’ αυτό ακούω ξανά Σαββόπουλο και Σταύρο Ζώρα– θα
ήθελα να επανέλθω στα παλιά μου ακούσματα, και να περάσω άλλη μια ζωή με Mike
Ratledge και Soft Machine. Θέλω να δω αν θα τα καταφέρω...
7/2/2025
Το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς, στο χώρο μας, στο χώρο του
πολιτισμού, να το πούμε έτσι, είναι η κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας του
Σαββόπουλου. Μπήκα σήμερα στο σάιτ της Πολιτείας, για να δω πώς πάμε και
διαπίστωσα ότι το βιβλίο του Σαββό είναι παντού πρώτο, σε 2μηνο, 6μηνο και
12μηνο, που σημαίνει, πρακτικά, πως όλοι τρώμε τη σκόνη του. Και σωστά δηλαδή.
Αναμενόμενο. Και έτσι έπρεπε και πρέπει.
Για να πάμε όμως και στα δικά μας. Στις «Cult Όψεις του
Ελληνικού Κινηματογράφου» [LiFO Books, Οκτ. 2024] και στο «Ραντεβού στο
Κύτταρο» [Όγδοο, Απρ. 2024], που συμπληρώνουν τέσσερις και δέκα μήνες
κυκλοφορίας αυτές τις μέρες, αντιστοίχως.
Στις πωλήσεις 2μήνου, 6μήνου και 12μήνου οι «Cult Όψεις...»
βρίσκονται στις θέσεις 25, 14 και 42, ενώ το «Ραντεβού...» στις αντίστοιχες
χρονικές περιόδους είναι στις θέσεις 64, 61 και 8.
Το «Ραντεβού...» έχει κάνει τον κύκλο του, είναι σχεδόν
εξαντλημένο στην πηγή, ενώ και οι «Cult Όψεις...» μετά από τέσσερις σχεδόν
μήνες κυκλοφορίας πουλάνε καλά και σταθερά.
Να δώσουμε στα βιβλία μία ακόμη ώθηση – και ιδίως στις «Cult
Όψεις...». Είναι καλά βιβλία κι έχουν πράγματα να πούνε σε όλους τους μουσικόφιλους
και τους κινηματογραφόφιλους.
Σας ευχαριστώ πολύ.
6/2/2025
Ο Σαββόπουλος είχε ακούσει τραυλό ραδιοπειρατή και γι’ αυτό
είχε γράψει τότε, παλιά, το «Κολλάω και τραυλίζω, αν είναι να στο πω» (το
«κολλάω και τραυλίζω» δεν το έλεγε ο Σαββό για τον εαυτό του, το έλεγε ο
πειρατής). Δεν το διαβάζεις στο βιβλίο αυτό, εδώ το λέμε τώρα... Aπό τα κορυφαία τραγούδια της Ρεζέρβας. Ωραία ροκιά, ευχάριστη, σε τελειωμένες ροκ εποχές.
https://www.youtube.com/watch?v=yztirfPRqFI
6/2/2025
Η Danielle Loder στην ταινία "Αναζήτησις..."
(1972) του Ερρίκου Ανδρέου.
"Cult
Όψεις του Ελληνικού Κινηματογράφου" [LiFO Books, 2024]
5/2/2025 Πριν από κάτι χρόνια, τον Μάιο του 2019, είχα γράψει ένα
κείμενο σχετικό με τον Διονύση Σαββόπουλο και την ταινία “Le Casse” (1971) του
Ανρί Βερνέιγ ή μάλλον (σχετικό) με τα γυρίσματά της. Το κείμενο εκείνο είχε
τίτλο «ΔIΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ το σνομπάρισμα σε Ζαν-Πολ Μπελμοντό και Ομάρ Σαρίφ,
στο Rodeo του 1971» και στηριζόταν σε μια φωτογραφία – αυτήν που βλέπετε κι
εδώ.

Οι ηθοποιοί της ταινίας (όπως τους βλέπουμε καθιστούς στη
φωτό), δηλαδή ο Ομάρ Σαρίφ, η Νικόλ Καλφάν, μια άγνωστη ενζενί ανάμεσά τους, ο
Ρομπέρ Οσέν και ο Ζαν-Πολ Μπελμοντό (ονοματάρες τώρα, όχι αστεία) είχαν πάει
στο Rodeo, για ν’ ακούσουν το «Ντιρλαντά», που χάλαγε κόσμο τότε στη Γαλλία
(και σε «όλο τον κόσμο»), απ’ αυτόν που θα το έκανε παγκόσμια επιτυχία, τον
πρώτο διδάξαντα να πούμε, τον Διονύση Σαββόπουλο. Όμως ο Σαββό τους σνόμπαρε
και δεν έπαιξε το κομμάτι. Πιθανώς να είχε τα δίκια του. Να ήταν στενοχωρημένος
από την απίθανη τροπή που είχε πάρει το θέμα με τον απίστευτο καλύμνιο
καπετάνιο (τους ενός τραγουδιού), που τον έσερνε άδικα στα δικαστήρια, αλλά το
τραγούδι θα έπρεπε να το πει προς χάριν των υψηλών πελατών του. Τελικά η ξένη
κουστωδία θα πήγαινε στο Stork, για να το ακούσει από την Μαρινέλλα.
Όταν θα έγραφα εκείνο το κείμενο κάποιοι φίλοι
«σαββοπουλικοί» θα διάβαζαν τον τίτλο και θα μ’ έπαιρναν τηλέφωνο λέγοντάς μου
πως η λέξη «σνομπάρισμα» ήταν υπερβολική και πως δεν θα έπρεπε να την γράψω.
Ότι προσέδιδα στον Σαββόπουλο, τέλος πάντων, μια ιδιότητα, που δεν την είχε
αναγκαστικά, και πως σε κάθε περίπτωση χτυπούσε άσχημα. Δεν μάσησα. Την άφησα
στο μπλογκ...
Διαβάζω τώρα την αυτοβιογραφία του Διονύση Σαββόπουλου
«Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα». Την έχω ήδη διαβάσει δύο φορές στα πεταχτά, ενώ
τώρα την διαβάζω και πιο προσεκτικά – κρατώντας και κάποιες σημειώσεις. Ίσως
φανούν χρήσιμες στο μέλλον, αλλά μπορεί και όχι. Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει
αυτό που θα πω τώρα.
Ο Σαββόπουλος στο βιβλίο «ξεγυμνώνεται» για διάφορα ζητήματα.
Λέει πολλά πράγματα που έχουν ενδιαφέρον και για τα καλλιτεχνικά ζητήματα και
για άλλα θέματα. Εντάξει, εγώ τα οικογενειακά του δεν θέλω να τα σχολιάσω
–είμαι της παλιάς άποψης τού «τα εν οίκω μη εν δήμω»–, αλλά δεν μπορώ να μην
αναγνωρίσω το θάρρος του, για πολλά απ’ αυτά που λέει. Λέει λοιπόν, ανάμεσα σε
άλλα πολλά, πως υπήρξε σνομπ και απόμακρος σε διάφορες φάσεις στη ζωή του και
πως έχει μετανιώσει γι’ αυτό.
Αυτό το επεισόδιο που διηγείται με την Βέμπο και τον
Τραϊφόρο π.χ. στο Rodeo του ’70 δεν είμαι σίγουρος αν το είχα ξαναδιαβάσει – το
λέω, γιατί πολλά από τα επεισόδια είναι γνωστά από τις πάμπολλες συνεντεύξεις
και αφηγήσεις του Σαββό μέσα στα χρόνια. Τέλος πάντων είχαν πάει οι 60χρονοι,
τότε, καλλιτέχνες στο κλαμπ, με τον Σαββόπουλο να αδιαφορεί επιδεικτικά για την
παρουσία τους («ήμουν ολόκληρος μια αστάθεια, μια αβεβαιότητα, είχα ανάγκη
κάποιας επιβεβαίωσης... τους σνόμπαρα – μόνο τους φίλους μου ήθελα»).
Όχι, για τη φάση με τους ηθοποιούς από την ταινία “Le
Casse”, στον ίδιο χώρο, δεν λέει κάτι στο βιβλίο. Απλώς, επειδή ευλογούμε και
τα γένια μας εδώ πέρα, αισθάνθηκα κάπως δικαιωμένος για ’κείνο το
«σνομπάρισμα», που είχα γράψει το 2019, δεχόμενος την μήνιν των φίλων μου.
5/2/2025
Λίγες μέρες μετά το σεισμό του ’81 (24 Φλεβάρη) ο Ρασούλης
έχει έτοιμο το στίχο, ο Νικολόπουλος βάζει τη μουσική και ο Νταλάρας
τραγουδάει:
«Πες τε να ’ρθουν σεισμολόγοι είναι σοβαροί οι λόγοι / γιατί
μπήκες στην καρδιά μου θα συμβεί σεισμός βαθιά μου».
Ο μέγας Ρασούλης φτιάχνει έτσι στο τσακ-μπαμ ένα καταπληκτικό
στίχο, κάπως σαν topical song, ξορκίζοντας το κακό, με τρόπο μοναδικό.
Μετατρέπει, δηλαδή, τον πανικό του μεγάλου σεισμού, σε κάτι προσωπικό,
εσωτερικό του καθενός, που συνδέεται με τον έρωτα, και που βγάζει μόνον
ελπιδοφόρα συναισθήματα.
Αυτό σημαίνει καλλιτέχνης, Να μετατρέπεις το σκοτάδι σε φως
– και το αντίθετο καμιά φορά. Εντάξει, και ο Νικολόπουλος τεράστιος, και ο
Νταλάρας «μια χαρά». Είναι ένα τραγούδι θέλω να πω, το «Οι κυβερνήσεις πέφτουνε
μα η αγάπη μένει», που με καθόρισε σαν έφηβο. Πήγαινα και σε πάρτυ από 13
χρονών, αλλά μόνο όταν βγήκε το κομμάτι αυτό ένοιωσα ότι αληθινά διασκέδαζα,
ξέδινα, μεταμορφωνόμουνα στις ταβέρνες και τα ρεμπετάδικα της εποχής.
Δεν ξέρω αν είμαι ο πιο αντικειμενικός κριτής γι’ αυτό το
δίσκο, αλλά ακόμη και το εξώφυλλο, που πρέπει να ήταν ιδέα του Ρασούλη, το
θεωρώ μεγαλειώδες – με τη Βουλή να μπατέρνει και να γίνεται κάπως σαν τον Πύργο
της Πίζας, θες από τον Εγκέλαδο, θες από τα σιχτίρια του κόσμου – γιατί ήμασταν
ακόμη επί δεξιάς, όταν βγήκε ο δίσκος και ο κόσμος ήταν ακόμη στριμωγμένος.
Ούτε «Ελευθεροτυπία» δεν μπορούσες να κουβαλήσεις στο σχολείο –στην έπαιρνε ο
λυκειάρχης–, ενώ και ο περιπτεράς που στην πουλούσε, σε κοίταγε με μισό μάτι.
5/2/2025
Ευχαριστώ πολύ τον Νίκο Σαραντάκο, ο
οποίος, με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Δημήτρη Κολλάτου, γράφει στο μπλογκ
του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» για τις «Cult Όψεις του Ελληνικού
Κινηματογράφου» [LiFO Books, 2024].
https://sarantakos.wordpress.com/2025/02/05/kollatos/
4/2/2025
Εν τω μεταξύ η γελοιότητα της
κατάστασης με τους επιστήμονες δεν παλεύεται. Αντί να βγει ένας επίσημος
κρατικός επιστημονικός φορέας και να βγάλει μια ανακοίνωση για το θέμα –και να
είναι αυτή– έχουμε το θλιβερό φαινόμενο να λέει ο καθένας τα δικά του. Βέβαια
και οι κρατικοί φορείς δεν ξέρω πόσο αξιόπιστοι μπορεί να είναι (ο κόσμος έχει
χάσει την εμπιστοσύνη του για τα πάντα, και λόγω Τεμπών, και λόγω αμέτρητων
άλλων στο παρελθόν), αλλά εν πάση περιπτώσει, ρε φίλε, ας μαζευτούνε οι
κορυφαίοι σεισμολόγοι της χώρας και να βγάλουνε μια ανακοίνωση. Εδώ πέρα έχουμε
τον καθένα με το μαγαζάκι του και όποιον πάρει ο χάρος... Τι να πεις...
4/2/2025
Θυμηθήκανε και τον Παντελή Ζερβό, που
έχασε, λέει, τη 12χρονη κόρη του στο σεισμό του '56, στη Σαντορίνη, και χρόνια
μετά κατάλαβαν ότι τη θάψανε ζωντανή (λέει). Εν τω μεταξύ τίποτα, κανένα
ντοκουμέντο πουθενά. Καμία δήλωση σε πρώτο χρόνο, κάτι. Και όχι δεν πρόκειται
να το κάνω εγώ. Δεν μ’ ενδιαφέρει καθόλου το θέμα, αλλά αυτοί που τα γράφουνε
αυτά τα πράματα δεν ντρέπονται λιγάκι... έτσι όπως τα γράφουνε; Μπααα....