ABED AZRIÉ ένα folk διαμάντι από τη… Συρία

Όχι, ο δίσκος δεν ηχογραφήθηκε ούτε τυπώθηκε στη Συρία. Όλα έγιναν στο Παρίσι το 1974, από τον γεννημένο στο Χαλέπι σημαντικότατο συνθέτη και τραγουδιστή Abed Azrié. Τον Azrié τον «γνώρισα» στα χρόνια του ethnic ξεσαλώματος, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν είχε πέσει στα χέρια μου το άλμπουμ του “Omar Khayyam” (1998). Το CD εκείνο (μελοποιήσεις ποιημάτων του Omar Khayyam) μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, αναγκάζοντάς με να κρατήσω τ’ όνομά του στη μνήμη μου. Πριν μερικές ημέρες ένας φίλος μού έδωσε ένα βινύλιο του Azrié, αρκετά παλιό (από το 1974), που με άφησε ακόμη περισσότερο έκπληκτο (με τη θετικότερη των εννοιών). Το άλμπουμ έχει τίτλο “Wajd” [Hyksôs/ Le Chant Du Monde No 17] και περιλαμβάνει συνθέσεις του σύριου μουσικού, στηριγμένες σε ποιήματα παλαιών, αλλά και συγχρόνων του (τότε) αράβων ποιητών. Τη διεύθυνση του συνόλου που υπερασπίστηκε τις μελοποιήσεις είχε ο Dia Succari (1938-2010), σημαντικότατος επίσης σύριος συνθέτης, που έκανε καριέρα κι αυτός στο Παρίσι, δημιουργώντας ένα έργο με στοιχεία αραβικά και δυτικά όχι απολύτως ξεδιαλυμένα (τούτο πληροφορήθηκα από το Brunel Institute for Contemporary Middle Eastern Music).

Φαίνεται πως τα διδάγματα του Succari (που ήταν 7 χρόνια μεγαλύτερος από τον Azrié) επηρέασαν τον συμπατριώτη του τραγουδοποιό, οδηγώντας τον να μελοποιήσει τα αραβικά ποιήματα μ’ έναν εντελώς «προσωπικό» τρόπο. Ας πούμε… δεν υπάρχει στις ενορχηστρώσεις του πουθενά ούτι, νέι, κανόνας, νταρμπούκες και όλα τα υπόλοιπα γνωστά όργανα, που συναντάμε στις αραβικές ή και γενικότερα στις oriental ηχογραφήσεις. Τι υπάρχει/υπάρχουν; Δυτικά όργανα, που χειρίζονται γάλλοι μουσικοί. Τα ονόματά τους: Hélène Tristani άρπες, José Souc κιθάρες, Claude Civelli φλάουτα, Jean-Charles Capon βιολοντσέλο, Georges Rabol όργανο, Nazo κρουστά και Léo Petit μπάσο.

Ψάχνοντας στο discogs διαπίστωσα πως καθόλου τυχαίοι δεν ήταν οι περισσότεροι απ’ αυτούς. Ο Léo Petit, ας πούμε, είχε περάσει από τις ορχήστρες των Aimé Barelli και Alain Goraguer, όπως επίσης και από τους (Les) Guitares Du Diable (κάποτε είχα βρει στο Μοναστηράκι ένα πολύ καλό twist EP τους από το 1961), ενώ οι Jean-Charles Capon και Georges Rabol είχαν υπάρξει μέλη του φοβερού Baroque Jazz Trio (ένα LP το 1970 – άλλες εποχές θα το είχα στη λίστα με τα wanted…).

Επί του παρόντος λοιπόν ο Abed Azrié αποφασίζει να μελοποιήσει ποιήματα του Πέρση Mansur al-Hallaj (858-922), του Ανδαλουσιανού Ibn Arabi (1165-1240), της γεννημένης στη Βασόρα Rābia al-Adawiyya (713;-801), του γεννημένου στο Κάιρο Ibn al-Farid (1181-1235), του μυστικού πέρση φιλοσόφου Sohrawardi (1155-1191), καθώς και των συγχρόνων του συρίων ποιητών Fayez Makdessi (γενν. το 1946), Khaled Agha al-Qal'a (γενν. το 1946) και Samir Tahhan (γενν. το 1947).

Το αποτέλεσμα είναι μαγικό. Ο Azrié, κατ’ αρχάς, ερμηνεύει μ’ έναν τρόπο ιδιόμορφο, ενίοτε ανάμεσα στο τραγούδι και την απαγγελία – έναν τρόπο που διατηρεί, επίσης, ιδιότυπα στοιχεία μονοτονίας. Πάνω εκεί, πάνω σ’ αυτό το τόσο «μυστικό» τραγούδισμα, μπαίνουν τα όργανα οδηγώντας τις μελωδίες, που διατηρούν μιαν… ελικοειδή μορφή έχοντας απροσδιόριστα peaks.

Μερικά τραγούδια που σου παίρνουν το σκαλπ από την πρώτη πλευρά (οι τίτλοι των ποιημάτων είναι οι μεταφρασμένοι γαλλικοί) είναι το “Tuez-moi” σε ποίηση al-Hallaj (θα μπορούσε να θυμίζει κάτι από Λάκη Παππά σε πιο… loner folk στυλ), όπως και τα “Le cantique de l'amour” του Ibn al-Farid και “Nostalgie” του Sohrawardi, που… συστρέφονται και ελίσσονται μελωδικώς με τον κλασικό αραβικό τρόπο, πατώντας πάνω σε λεπτεπίλεπτες δυτικές ενορχηστρώσεις.

Η δεύτερη πλευρά ανοίγει με το περίτεχνο οργανικό folk “Chevèche”, για ν’ ακολουθήσει το “Cheval” (Fayez Makdessi) με το γρήγορο τέμπο και την κάπως pagan αισθητική του (ναι, κάτι από το… πρώτο LP των Comus υπάρχει εδώ, τους οποίους, προφανώς, ο Azrié αγνοούσε). Το “La noce du feu glacé” (Samir Tahhan) είναι επίσης εξαιρετικό (μοιάζει με τραγούδι ερωτικό, αλλά πρέπει να εμπεριέχει και άλλα μηνύματα, κοινωνικά ας πούμε) και ακόμη το “Apocalypse” (τα vibes, και όχι το τραγούδισμα, φέρνουν στη μνήμη μου τη μουσική του Μαμαγκάκη για τις Σιλουέττες του Κωστή Ζώη), το οργανικό “Somnolence” ένα αργό, υπνωτικό, θλιμμένο track (βγαλμένο λες από ταινία του Κανελλόπουλου) και τέλος το “La nuit embrouillée” (ποίηση Makdessi) με το φλάουτο, την άρπα και το βιολοντσέλο και βεβαίως τη φωνή του Azrié να συντελούν στη μαγική ατμόσφαιρα.

Πολύ διαφορετικό άλμπουμ, έξω απ’ αυτά που φθάνουν στ’ αυτιά μας από τη Δύση, αλλά, ταυτοχρόνως, ούτε βαθιά θαμμένο στους οργανικούς μύθους της Ανατολής.