ΤΟΥΡΚΙΚΑ Ι

Δύο δεκάδες τούρκικα CD έφτασαν στα χέρια μου τον τελευταίο καιρό. CD όλων των μουσικών ειδών. Jazz, κλασική & σύγχρονη κλασική, παραδοσιακά, κάποια rock κ.λπ. Όλα τα άλμπουμ εισάγονται από την Recordisc και θα παρουσιαστούν σε δύο ξεχωριστά κείμενα – σήμερα και στο άμεσο μέλλον. Πάμε λοιπόν...

CAHIT KUTRAFALI: As It Is [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Να ξεκινήσουμε μ’ ένα σύγχρονο jazz CD από την Τουρκία, που αποτελεί μάλιστα τουρκο-κυπριακή συνεργασία. Εννοώ πως το γκρουπ είναι… μεικτό, αποτελούμενο από Τούρκους και ελληνοκύπριους μουσικούς. Το γενικό πρόσταγμα μπορεί να το έχει ο μπασίστας Cahit Kutrafali, όμως στην εγγραφή παίρνουν μέρος και οι Στέλιος Ξυδιάς ντραμς, Ερμής Μιχαήλ κιθάρα, Χάρης Ιωάννου σαξόφωνα και Ανδρέας Παντελή fender rhodes (στο “As It Is” συμμετέχουν συνολικώς 14 μουσικοί). Η jazz του συγκροτήματος, που άλλοτε είναι τρίο, άλλοτε κουαρτέτο και άλλοτε κουιντέτο, είναι ήπιων τόνων, δίνοντας έμφαση στη μελωδία και τον μελωδικό αυτοσχεδιασμό. Οι συνθέσεις του Kutrafali είναι ολοκληρωμένες, παρέχοντας δυνατότητες στους συμπαίκτες του και για «προσωπικές» καταδείξεις, με τα πιο ενδιαφέροντα tracks να είναι εκείνα που γειτνιάζουν με το ηλεκτρικό «πρόσωπο» της  jazz (με το fender rhodes και τις κιθάρες πρωταγωνιστές).

TOLGA ERZURUMLU: Fingerprints [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Μουσικοί, που συμμετέχουν στο προηγούμενο CD συμμετέχουν και σε αυτό – μόνο που τώρα είναι οκτώ συνολικώς και όχι δεκατέσσερις. Το πρόσταγμα, εδώ, το έχει ο πιανίστας και keyboard player Tolga Erzurumlu, ενώ δίπλα του είναι και ο Kurtafali και ο Ξυδιάς, καθώς και άλλοι διάφοροι από το προηγούμενο session. Ηχογραφημένο στη Λευκωσία το “Fingerprints” είναι ενδεικτικό ενός κλασικού bop (ή neo-bop όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται) κλίματος, στηριγμένο στην παρουσία του σολίστα (πλήκτρα και πνευστά), με τις ωραίες ρυθμικές εναλλαγές και τις όποιες επιμέρους προσθήκες-διακλαδώσεις (πάντα από τον ηλεκτρικό κορμό της jazz). Οι τρεις versions που καταγράφονται στο συγκεκριμένο CD καταδεικνύουν, αν θέλετε, και τις διαστάσεις, τα όρια τής εκάστοτε μπάντας τού Tolga Erzurumlu. Από το “Summertime”, λοιπόν, μέχρι το “Giant steps” και από ’κει μέχρι το “Light my fire” μπορεί οι αποστάσεις να είναι τεράστιες, κονταίνουν όμως λόγω της παρουσίας αυτών των νέων-νεαρών μουσικών που έχουν μάθει να διαχειρίζονται ποικίλες (μουσικές) καταστάσεις.

ANIL ERASLAN: Absorb [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Οι ηχογραφήσεις για σόλο τσέλο δεν είναι σπάνιες στο χώρο της κλασικής, της σύγχρονης κλασικής και της πρωτοπορίας, αρκεί να θυμηθούμε τα σχετικά άλμπουμ των János Starker, David Darling, Yo-Yo Ma και πολλών άλλων. Ακόμη και στο rock θυμάμαι ένα άλμπουμ, που μπορεί να μην είναι για σόλο τσέλο, όμως το τσέλο πρωταγωνιστεί (από το εξώφυλλο μέχρι την τελευταία στροφή). Αναφέρομαι στο CD “Phoenix” του Daniel, που κυκλοφόρησε το 2001 από την World in Sound περιέχοντας εγγραφές των ετών 1976/1978 (ας μην ξεφύγουμε). Ο Anil Eraslan είναι ένας σύγχρονος τούρκος τσελίστας, δίχως προκαθορισμένα όρια. Κινείται ελεύθερα θέλω να πω σ’ ένα χώρο που ορίζεται από την «δωματίου» αισθητική, έως τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, προσφέροντας το λιγότερο ενδιαφέροντα tracks. Για παράδειγμα, στο “Günübirlik hapsuruk” ακούμε ταυτόχρονα δύο εγγραφές, την κανονική (από την αρχή προς το τέλος) και την αντίθετή της (από το τέλος προς την αρχή), ενώ στο “Miki miki mi ki?” τρία αυτοσχεδιαστικά overdubs δημιουργούν μιαν «άλλην» αίσθηση του improv και του τυχαίου. Περιπετειώδες άκουσμα, που δεν παύει από το ξεκίνημά του μέχρι την οριστικοποίησή του να εκπλήσσει.

AHMET SÖNMEZLER: Koyunbaba [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Ο Ahmet Sönmezler είναι κλασικός κιθαρίστας… και το “Koyunbaba” μια πρώτης τάξεως ευκαιρία προκειμένου να μας δείξει το έργο και το ταλέντο του. Το υλικό, που είναι ηχογραφημένο στο παρόν CD, αφορά σε συνθέσεις των Carlo Domeniconi, Heitor Villa-Lobos (1887-1959), Johann Anton Logy (1650-1721), Konstantin Vassiliev, João Pernambuco (1883-1947), Sergei Rudnev, ενώ υπάρχει κι ένα track ανωνύμου. Η 8λεπτη εισαγωγή με το “Variations on an anatolian folk song” του Ιταλού Carlo Domeniconi είναι εξαιρετική, τοποθετώντας αμέσως το “Koyunbaba” πολύ ψηλά – ή, μάλλον, ταυτοχρόνως, σε πολλές διαφορετικές κορυφές. Ρομαντισμός, το παραμυθένιο oriental πνεύμα, το folk, η κλασική και άλλα διάφορα… ο καθείς συμπληρώνει άμα τη ακροάσει. Θαυμάσιος ο Sönmezler και στη βραζιλιάνικη σουίτα του Villa-Lobos και εντελώς στο στοιχείο του στο “Kâtibim - Üsküdar'a Gider İken”, που ως μελωδία έχει ταξιδέψει παγκοσμίως, αφού έφθασε ν’ ακούγεται μέχρι και στο “Rasputin” των Boney M!

CEM NASUHOĞLU: Still Life [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Ένα πολύ ευχάριστο jazz CD από τον κιθαρίστα Cem Nasuhoğlu και την μπάντα του (ακούγονται επίσης σαξόφωνα, πλήκτρα και βεβαίως μπάσο, ντραμς). Όλα τα κομμάτια του “Still Life” είναι συνθέσεις του Nasuhoğlu, ενώ διακρίνονται για τις ωραίες και απλές μελωδικές γραμμές τους, και βεβαίως για τα παιξίματα –στις κιθάρες πρώτα-πρώτα– που μεταφέρουν μερικές φορές έναν soul-jazz αέρα. Λέω «μερικές φορές», επειδή το κλίμα μεταπίπτει συχνά και σε πιο… lounge/contemporary jazz καταστάσεις. Φυσικά, τόσο τα σαξόφωνα (σοπράνο, τενόρο), όσο και τα πλήκτρα (πιάνο κ.λπ.) παίρνουν μέρος στη δράση – αν κι εκείνο που σε κερδίζει, τελικώς, στο “Still Life” είναι οι συνθέσεις και οι ενορχηστρώσεις τού Nasuhoğlu, που αποδεικνύεται «μάστορας» σ’ ένα στυλ εντελώς αμερικανικό. Το λέω τούτο επειδή ακόμη και οι συνθέσεις (όπως η “Night in Istanbul”) που παραπέμπουν σε Ανατολή δεν διαθέτουν τίποτα το ανατολίτικο!

BULUT GÜLEN: SU [A.K. Müzik Yapım Org., 2015]

Ακόμη μια πτυχή της σύγχρονης τουρκικής jazz από ένα νέο πρόσωπο, τον τρομπονίστα Bulut Gülen. Οκτώ δικές του συνθέσεις και μια διασκευή σ’ έναν παραδοσιακό σκοπό περιλαμβάνει το “SU” – ένα άλμπουμ στο οποίο παίρνει μέρος ένα βασικό κουαρτέτο (πιάνο, μπάσο, ντραμς τα υπόλοιπα όργανα), συν τους guests (σε κιθάρες, τρομπέτα και τενόρο). Και σ’ αυτή την περίπτωση η jazz και ο ήχος του ’60 είναι πρωταγωνιστές, με τις συνθέσεις να διακρίνονται για την μελωδική ευφράδειά τους και τους σολίστες να καταθέτουν απέριττα, αλλά πολύ «διαβασμένα» παιξίματα. Πρόκειται για την κλασική περίπτωση μουσικών, οι οποίοι έχουν μεγαλώσει στα ωδεία, έχοντας εντρυφήσει συγχρόνως και σε ακούσματα, προάγοντας γνώση και ταλέντο. Οι Τούρκοι είναι πολύ διαβασμένοι – κάτι που για ακόμη μια φορά αποδεικνύεται.

ANDREW DOWNING, GÜÇ BAŞAR GÜLLE: Anahtar [AD, 2013]

Αν και δεν ξέρω τι νόημα έχει ακριβώς το να μιλάει και να γράφει κανείς για τουρκική jazz (σίγουρα έχει κάποιο νόημα), φρονώ πως η παρούσα ηχογράφηση είναι μια καλή, σύγχρονη πρώτη απάντηση. Πέντε μουσικοί, ο Andrew Downing τσέλο, ο Güç Başar Gülle ούτι, ο Ömer Can Satir καβάλ, ο Serhan Erkol σαξόφωνα και ο Gürkan Özkan τάμπλα, κρουστά παίζουν σ’ ένα ύφος… anadolu, συνδυάζοντας μελωδίες της Ανατολίας (αυτό που κάπως πιο επίσημα αποκαλούμε κλασική οθωμανική μουσική) με μιαν αίσθηση τελετουργικού αυτοσχεδιασμού. Αν και τα περισσότερα από τα tracks ανήκουν στον καναδό τσελίστα Andrew Downing (το “Anahtar” είναι ηχογραφημένο στην Κωνσταντινούπολη, όμως το mixing και το mastering έχουν γίνει στο Τορόντο) τούτα διακρίνονται για τις απόλυτες ανατολίτικες οσμές τους, με το παίξιμο να είναι σχεδόν πάντα ομαδικό (ασχέτως αν από το ούτι περνά όλη η μελωδική διαδρομή) και σε γενικές γραμμές με ίσους-μοιρασμένους ρόλους μεταξύ των πέντε. Ωραίο και ευχάριστο άκουσμα, πολύ κοντά και στα δικά μας ανάλογα.

GÜÇ BAŞAR GÜLLE: BenSiz [MMA Records, 2013]

Ο Güç Başar Gülle, ο οποίος στο προηγούμενο CD έπαιζε ούτι στο παρόν χειρίζεται κλασική κιθάρα, έχοντας δίπλα του έναν μόνο στυλοβάτη – το κοντραμπάσο του Volkan Hürsever. Και τα οκτώ κομμάτια του “BenZiz” είναι δικές του συνθέσεις και διακρίνονται αυτή τη φορά, για τις ρομαντικές αναφορές τους. Υπάρχει θέλω να πω μια προσαρμογή στα… κλασικά δεδομένα της κλασικής κιθάρας, με το κοντραμπάσο πάντως να υποσκάπτει ένα εντελώς «δυτικό» ακρόαμα. Κι αυτό είναι το ενδιαφέρον του συγκεκριμένου άλμπουμ. Από τη μια μεριά η αυτοδύναμη και αυτοσχεδιαστική παρουσία του κοντραμπάσου, που θα μπορούσε να ωθήσει προς πιο crossover κατευθύνσεις, και από την άλλη ο σταθερός προσανατολισμός του Başar Gülle σ’ έναν δρόμο που ξεκινά από τους ισπανούς ρομαντικούς για να καταλήξει στον Villa-Lobos.

ŞİRİN SOYSAL: Bir Şeyler Var [nu-dc Records, 2011]

Τουρκάλα τραγουδίστρια είναι φυσικά η Şirin Soysal, είναι όμως γεννημένη στη Βιέννη (το 1980). Εκτός από τραγουδίστρια με ωραία, ευλύγιστη φωνή, η Soysal είναι και τραγουδοποιός, αφού στο “Bir Şeyler Var”, όλα τα κομμάτια (μουσική-στίχοι) είναι δικά της. Όργανα που την συνοδεύουν; Βασικά, δυτικά. Ηλεκτρικές κιθάρες, τσέλο, σαξόφωνα κ.λπ. Τα τραγούδια τής Soysal πρέπει να διηγούνται ιστορίες – υπάρχει δηλαδή σ’ αυτό μιαν αφηγηματικότητα-θεατρικότητα. Διάβασα πως η Τουρκάλα έχει εντρυφήσει στο «βαρύ» δυτικό ρεπερτόριο… από Weill και Piaf, μέχρι Billie Holiday και αυτό φαίνεται. Θέλω να πω πως το άλμπουμ της παρουσιάζει ενδιαφέρον (έως και πολύ ενδιαφέρον), ενώ θα το χαρακτήριζα… ελαφρώς rock, με τάση προς το έντεχνο – και σε κάθε περίπτωση, πολύ πιο πάνω από ανάλογες δουλειές δικών μας τραγουδοποιών, που δύσκολα επενδύουν στον ήχο. Η Şirin Soysal το έχει ψάξει το πράγμα και αυτό είναι προς τιμήν της.

FAZIL SAY: 1001 Nights in the Harem [A.K. Müzik Yapım Org., 2009]

Πιανίστας και συνθέτης είναι ο Fazιl Say και μάλιστα ένας από τους πιο καλλιτεχνικώς προβεβλημένους της γείτονος. Στο παρόν CD παρουσιάζει βασικά το έργο του “1001 Nights in the Harem”, που όπως όλοι αντιλαμβάνονται είναι επηρεασμένο από τις «Χίλιες και μία νύχτες», με το βιολί της Patricia Kopatchinskaja να παίζει το ρόλο της… αφηγήτριας Σεχραζάτ (στην εγγραφή συμμετέχει και η συμφωνική ορχήστρα της Λουκέρνης). Πολύ δουλειά στα κρουστά από την ορχήστρα, ιλιγγιώδες παίξιμο από τη βιολίστρια, με τον γενικότερο αραβο-οριενταλισμό να «μπερδεύεται» ωραία με την δυτικότροπη «συμφωνική» αντίληψη. Στο ίδιο CD επίσης, πρώτον, το “Summertime variations” με το πιάνο του Fazιl Say να αυτοσχεδιάζει πάνω στην πασίγνωστη μελωδία, δεύτερον, το 26λεπτο “Patara ballet” για σοπράνο φωνή (Burcu Soysev), νέι (Celalettin Biçer), πιάνο (Fazιl Say) και κρουστά (Aykut Köselerli), που είναι επηρεασμένο από την σονάτα No. 11 in A major του Μότσαρτ και τρίτον, το δίλεπτο “Alla Turca jazz, fantasia on the rodo”, που είναι Μότσαρτ 100% και με τον Say να παίζει… υπερηχητικώς. 

Επαφή: www.recordisc.wordpress.com και στα δισκάδικα Art Nouveau (Αραχώβης 42, Εξάρχεια), Music Corner (Πανεπιστημίου 56, Αθήνα) και Underflow (Καλιρρόης 39, Αθήνα)