ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ ήταν αριστερός, απλώς φίλος ή και τα δύο;

Ωρωπός, Άνοιξη 1970
Η άνοιξη είναι αναποφάσιστη. Μια βρέχει, μια φυσά, μια κάνει λιακάδα. Σήμερα η μέρα είναι γιορτινή. Ο ήλιος λάμπει, η θάλασσα αστράφτει, τα πράσινα φύλλα ανατριχιάζουν.

Μετά το μεσημεριανό φαγητό, ξεχυθήκαμε στον περίπατο πλάι στο σύρμα.

Τα φέρι μπόουτ, κάτασπρα, έρχονται κατά πάνω μας λες και χορεύουν. Στα διακόσια μέτρα στρίβουν απότομα δεξιά και κρύβονται πίσω από το μόλο.

Σήμερα δεν είχαμε «επισκέψεις». Μόνο μερικές παρέες στη μακρινή παραλία μάς κρυφοκοιτάζουν.

Σιγά σιγά ο περίπατος αραιώνει. Όλοι μας νιώθουμε την ανάγκη να πλαγιάσουμε, να παραδοθούμε στη θαλπωρή αυτής τής ανοιξιάτικης μέρας.

Δεν θα ’χα κοιμηθεί μισή ώρα όταν με ξύπνησαν.

«Στο μόλο μια παρέα τραγουδά τραγούδια σου και κοιτάζει κατά δώθε, θα ’ναι τίποτα φίλοι σου».

«Και οι φρουροί;»

«Φαίνεται πως τους αρέσει. Χαζεύουν».

Ντύθηκα πρόχειρα και βγήκα. Ο σιγανός άνεμος κουβαλά στα φτερά του το «Σε πότισα ροδόσταμο με πότισες φαρμάκι...». Είναι δύο, είναι τρεις φωνές. Φωνές γνωστές. Πλησιάζω και κρεμιέμαι στο σύρμα. Κάποιος με χαιρετά. Σηκώνουμε τα χέρια μας ακόμα πιο ψηλά και γραπώνουμε το σύρμα. Ο φρουρός σκύβει και μου λέει: 

«Δικό σας είναι το τραγούδι, κύριε Μίκη;».

«Σαν ποιοι να ’ναι;», με ρωτά ένας συγκρατούμενος.

«Η φωνή του κάτι μου θυμίζει. Για κοίτα τον πώς περπατά. Είναι ο Μανώλης Χιώτης».

Ο γνωστός ενωμοτάρχης που κυνηγά τους μακρινούς μας επισκέπτες ξεκίνησε από το διοικητήριο και βγήκε από την πύλη.

Τους κάνουμε σήματα να φύγουν. Εκείνοι όμως συνεχίζουν αμέριμνοι το τραγούδι τους.

Σε λίγο ο ενωμοτάρχης θα τους πλησιάσει, θα τους ζητήσει τα χαρτιά τους και θα τους οδηγήσει στο διοικητήριο κι από κει στη Διοίκηση Χωροφυλακής στη Νέα Ιωνία.

Μερικοί φίλοι στο πλευρό μου σιγοτραγουδούν μαζί με τον Χιώτη: 

Της παγωνιάς αετόπουλο/ της ερημιάς γεράκι... 

Ανατριχιάζω. Οι τέσσερις φίλοι μας στο μόλο έχουν κάτι επίσημο. Κάτι ιερατικό. Βαδίζουν αργά. Στέκονται. Μας κοιτούν πάντα επίμονα. Ξαναπροχωρούν. Τραγουδούν με ακρίβεια, και ο γλυκός ανοιξιάτικος άνεμος άλλοτε φέρνει κοντά μας και άλλοτε απομακρύνει τους αέρινους ήχους.

Θυμάμαι την πρώτη μας συνάντηση με τον Χιώτη, στο μικρό δωματιάκι-στούντιο της Κολούμπια, στην οδό Λυκούργου, στα 1960.(...)

Και τώρα ο Χιώτης ξανάρθε να με δει.

Εγώ κλεισμένος στο σύρμα, σαν αγρίμι, σαν κακούργος ή σαν πουλί.

Κι αυτός ήρθε απ’ όξω να μου τραγουδήσει το αγαπημένο μας τραγούδι(...).

Ο ενωμοτάρχης τους πλησιάζει. Όμως, φαίνεται, όταν έμαθε την ταυτότητα του Χιώτη αρκέστηκε σε μια απλή σύσταση.

Έτσι η παρέα φεύγει αργά, επίσημα, ιερατικά. Πριν την κρύψει το μικρό άσπρο ψαράδικο δίχτυ της παραλίας, σηκώνουν τα χέρια και μας χαιρετούν.

Αφήνουμε το σύρμα κι η καρδιά μας είναι βαριά σαν σίδερο. Λες και το κορμί μας άδειασε από ψυχή κι έμειναν μόνο το αίμα και τα κόκαλα.

Δε μιλάμε. Πονάμε. Δεν κοιτάζουμε ούτε τον ουρανό, ούτε τη θάλασσα. Μόνο τη γη.

Την άλλη μέρα διαβάσαμε στον Τύπο τον αιφνίδιο θάνατο του Μανώλη Χιώτη.

«Χθες επεσκέφθη τον Ωρωπό και ευθύς μετά τον περίπατο είχε την πρώτη καρδιακή προσβολή».(...)

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ Το Χρέος/ Αυτοβιογραφία, τόμος Α [α έκδοση Τετράδια της Δημοκρατίας, Ρώμη 1971/72, τελευταία έκδοση Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011]

Ο Μανώλης Χιώτης πέθανε την 21 Μαρτίου 1970, στα 49 χρόνια του. Την προηγούμενη μέρα είχε επισκεφθεί τον φυλακισμένο Μίκη Θεοδωράκη στο στρατόπεδο του Ωρωπού, αψηφώντας τους κινδύνους μιας τέτοιας ενέργειας, τραγουδώντας το «Ροδόσταμο».