Την άνοιξη του 1982, όταν κυκλοφόρησε το «Εμπάργκο» του
Θάνου Μικρούτσικου (1947-2019) σε στίχους Άλκη Αλκαίου (1949-2012), το ΠαΣοΚ, η
«αλλαγή», είχε ελάχιστους μήνες στην εξουσία.
Ουσιαστικά τα πολιτικά προτάγματα της Μεταπολίτευσης εξακολουθούσαν να είναι εν ισχύι (υπήρχαν απαιτήσεις, για ουσιαστικές αλλαγές, σε κάθε διάσταση της ζωής), παρότι τούτα εκφράζονταν πια με κάπως άλλη γλώσσα. Ίσως λιγότερο «ξύλινη» και κάπως πιο ρεαλιστική. Και φυσικά εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν πολιτικά άλμπουμ, στο ελληνικό τραγούδι, ενταγμένα βεβαίως στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον της νέας δεκαετίας, εκείνης του ’80 (για παράδειγμα οι δίσκοι του Μίκη Θεοδωράκη και του Δήμου Μούτση, «Επιβάτης», «Ραντάρ» και «Φράγμα», σε στίχους Κώστα Τριπολίτη, από το 1981).
Και βεβαίως ο «πολιτικός» συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, που έχει προσχωρήσει στο ΚΚΕ ήδη από την ύστερη Μεταπολίτευση, δίνει ένα δίσκο με καινούρια τραγούδια μετά από τρία χρόνια (αρκετό διάστημα δηλαδή), και την χλιαρή αντιμετώπιση από κοινό και κριτικούς που είχε, στην αρχή, το μη-πολιτικό άλμπουμ του «Ο Σταυρός του Νότου» [Lyra, 1979].
Σε νέα εταιρεία, με καλό συμβόλαιο, και με άνετες δυνατότητες παραγωγής, την CBS, o Θ. Μικρούτσικος θα επανέλθει στο γνώριμο ύφος των πολιτικών δουλειών του από τα σέβεντις, εκσυγχρονίζοντας τον ήχο του (τώρα με ακόμη πιο πολλές τζαζ και ροκ αναφορές) και κυρίως εντοπίζοντας, στο πρόσωπο του Άλκη Αλκαίου, ένα νέο στιχουργό, ικανό να περιγράψει, με τη δική του γλώσσα, τη νέα πραγματικότητα.
Αυτό το θέμα, του νέου ύφους, εντοπίζει καίρια μία εκ των
ερμηνευτών του «Εμπάργκο», η σημαντική Μαρία Δημητριάδη (1951-2009). Διαβάζουμε
από μια συνέντευξή της στο περιοδικό «Μουσική», τεύχος #53, Απρίλης ’82:
«Είναι ένας δίσκος, το “Εμπάργκο”, με τραγούδια πάνω σε ποίηση Άλκη Αλκαίου, από τα οποία τραγουδάω τρία. Δύο τραγουδάει ο Μπονάτσος, δύο ο Καράλης, ένα ο Μητσιάς και τρία ο Μικρούτσικος. Είναι ένας δίσκος με πολιτικά τραγούδια. Εγώ τον παρομοιάζω κάπως σαν τον πρώτο δίσκο του Θάνου (σ.σ. τα “Πολιτικά Τραγούδια” του 1975), μόνο που οι στίχοι είναι περισσότερο ποιητικοί. Θέλω να πω ότι δεν είναι σαν του Βολφ Μπίρμαν, τόσο άμεσοι, αλλά πιο ποιητικοί.
Το πολιτικό τραγούδι τώρα δεν σημαίνει τίποτα για μένα, εκτός από το ότι μιλάει για κάποια συγκεκριμένα πράγματα. Για παράδειγμα ένα τραγούδι που μιλάει για τον Νίκο Πουλαντζά ή ένα άλλο που λέει για την Τουρκία, ή μια σφαγή παιδιών στο Σαλβαντόρ (σ.σ. σφαγή του El Mozote). Χρησιμοποίησα τον όρο “πολιτικό”, για να τον συγκρίνω ακριβώς με τον πρώτο δίσκο του Θάνου. Πιστεύω ότι έχει ένα ενδιαφέρον, όπως είχε εκείνος ο δίσκος.
Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή το ροκ είναι ένα σύγχρονο ρεύμα και μ’ ενδιαφέρει (σ.σ. σύγχρονο με τίποτα δεν ήταν το ροκ το ’82, αλλά ok, για την Ελλάδα μπορεί και να ήταν ακόμη). Δεν μπορώ εγώ τώρα να βγαίνω και να τραγουδάω το “Βρέχει στη φτωχογειτονιά”. Με τίποτα δεν μπορώ να το τραγουδήσω. Δεν εκφράζει το σήμερα με τίποτα, παρά μια εποχή πριν 20 χρόνια και τελείωσε. Τώρα, αν υπάρχουν συνθέτες, που επιμένουν να γράφουν σ’ αυτό το ύφος είναι δικό τους πρόβλημα».
Η Μαρία Δημητριάδη εντοπίζει το θέμα του πολιτικού δεδομένου στο «Εμπάργκο», που είναι σαφές, και «σε πιάνει» από πολλές μεριές –θα πούμε και στη συνέχεια–, όπως εντοπίζει και το νέο ύφος των στίχων (του Α. Αλκαίου), που είναι εξ ίσου πολιτικό, αλλά και ποιητικό συνάμα, αναφερόμενη περαιτέρω στον εκσυγχρονισμένο ήχο του Θάνου Μικρούτσικου, την προσπάθειά του δηλαδή να δημιουργήσει κάτι νέο, με πολλά δυτικά στοιχεία (τζαζ, ροκ, ακόμη και αβάντ), παρότι στο άλμπουμ υπάρχει κι ένα κλασικό εντεχνολαϊκό τραγούδι (το πασίγνωστο σήμερα «Ερωτικό»).
Το θέμα του ήχου είναι σημαντικό και απασχολεί και τον ίδιο τον συνθέτη. Από μια συνέντευξή του και πάλι από το περιοδικό «Μουσική» (τεύχος #68, Ιούλιος ’83) διαβάζουμε:
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/music/empargko-mia-nea-anagnosi-enos-istorikoy-diskoy-toy-thanoy-mikroytsikoy
Ουσιαστικά τα πολιτικά προτάγματα της Μεταπολίτευσης εξακολουθούσαν να είναι εν ισχύι (υπήρχαν απαιτήσεις, για ουσιαστικές αλλαγές, σε κάθε διάσταση της ζωής), παρότι τούτα εκφράζονταν πια με κάπως άλλη γλώσσα. Ίσως λιγότερο «ξύλινη» και κάπως πιο ρεαλιστική. Και φυσικά εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν πολιτικά άλμπουμ, στο ελληνικό τραγούδι, ενταγμένα βεβαίως στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον της νέας δεκαετίας, εκείνης του ’80 (για παράδειγμα οι δίσκοι του Μίκη Θεοδωράκη και του Δήμου Μούτση, «Επιβάτης», «Ραντάρ» και «Φράγμα», σε στίχους Κώστα Τριπολίτη, από το 1981).
Και βεβαίως ο «πολιτικός» συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, που έχει προσχωρήσει στο ΚΚΕ ήδη από την ύστερη Μεταπολίτευση, δίνει ένα δίσκο με καινούρια τραγούδια μετά από τρία χρόνια (αρκετό διάστημα δηλαδή), και την χλιαρή αντιμετώπιση από κοινό και κριτικούς που είχε, στην αρχή, το μη-πολιτικό άλμπουμ του «Ο Σταυρός του Νότου» [Lyra, 1979].
Σε νέα εταιρεία, με καλό συμβόλαιο, και με άνετες δυνατότητες παραγωγής, την CBS, o Θ. Μικρούτσικος θα επανέλθει στο γνώριμο ύφος των πολιτικών δουλειών του από τα σέβεντις, εκσυγχρονίζοντας τον ήχο του (τώρα με ακόμη πιο πολλές τζαζ και ροκ αναφορές) και κυρίως εντοπίζοντας, στο πρόσωπο του Άλκη Αλκαίου, ένα νέο στιχουργό, ικανό να περιγράψει, με τη δική του γλώσσα, τη νέα πραγματικότητα.
«Είναι ένας δίσκος, το “Εμπάργκο”, με τραγούδια πάνω σε ποίηση Άλκη Αλκαίου, από τα οποία τραγουδάω τρία. Δύο τραγουδάει ο Μπονάτσος, δύο ο Καράλης, ένα ο Μητσιάς και τρία ο Μικρούτσικος. Είναι ένας δίσκος με πολιτικά τραγούδια. Εγώ τον παρομοιάζω κάπως σαν τον πρώτο δίσκο του Θάνου (σ.σ. τα “Πολιτικά Τραγούδια” του 1975), μόνο που οι στίχοι είναι περισσότερο ποιητικοί. Θέλω να πω ότι δεν είναι σαν του Βολφ Μπίρμαν, τόσο άμεσοι, αλλά πιο ποιητικοί.
Το πολιτικό τραγούδι τώρα δεν σημαίνει τίποτα για μένα, εκτός από το ότι μιλάει για κάποια συγκεκριμένα πράγματα. Για παράδειγμα ένα τραγούδι που μιλάει για τον Νίκο Πουλαντζά ή ένα άλλο που λέει για την Τουρκία, ή μια σφαγή παιδιών στο Σαλβαντόρ (σ.σ. σφαγή του El Mozote). Χρησιμοποίησα τον όρο “πολιτικό”, για να τον συγκρίνω ακριβώς με τον πρώτο δίσκο του Θάνου. Πιστεύω ότι έχει ένα ενδιαφέρον, όπως είχε εκείνος ο δίσκος.
Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή το ροκ είναι ένα σύγχρονο ρεύμα και μ’ ενδιαφέρει (σ.σ. σύγχρονο με τίποτα δεν ήταν το ροκ το ’82, αλλά ok, για την Ελλάδα μπορεί και να ήταν ακόμη). Δεν μπορώ εγώ τώρα να βγαίνω και να τραγουδάω το “Βρέχει στη φτωχογειτονιά”. Με τίποτα δεν μπορώ να το τραγουδήσω. Δεν εκφράζει το σήμερα με τίποτα, παρά μια εποχή πριν 20 χρόνια και τελείωσε. Τώρα, αν υπάρχουν συνθέτες, που επιμένουν να γράφουν σ’ αυτό το ύφος είναι δικό τους πρόβλημα».
Η Μαρία Δημητριάδη εντοπίζει το θέμα του πολιτικού δεδομένου στο «Εμπάργκο», που είναι σαφές, και «σε πιάνει» από πολλές μεριές –θα πούμε και στη συνέχεια–, όπως εντοπίζει και το νέο ύφος των στίχων (του Α. Αλκαίου), που είναι εξ ίσου πολιτικό, αλλά και ποιητικό συνάμα, αναφερόμενη περαιτέρω στον εκσυγχρονισμένο ήχο του Θάνου Μικρούτσικου, την προσπάθειά του δηλαδή να δημιουργήσει κάτι νέο, με πολλά δυτικά στοιχεία (τζαζ, ροκ, ακόμη και αβάντ), παρότι στο άλμπουμ υπάρχει κι ένα κλασικό εντεχνολαϊκό τραγούδι (το πασίγνωστο σήμερα «Ερωτικό»).
Το θέμα του ήχου είναι σημαντικό και απασχολεί και τον ίδιο τον συνθέτη. Από μια συνέντευξή του και πάλι από το περιοδικό «Μουσική» (τεύχος #68, Ιούλιος ’83) διαβάζουμε:
https://www.lifo.gr/culture/music/empargko-mia-nea-anagnosi-enos-istorikoy-diskoy-toy-thanoy-mikroytsikoy
Με είχαν φέρει στην Αθήνα κατακαλόκαιρο για προπαρασκευαστικο φροντιστήριο της επόμενης τάξης. Το άρθρο στον "ήχο" δε σε άφηνε να αγοράσεις το δίσκο. Τόλμησα και δεν έχασα. Και εγώ πρώτα σε κασσετα.
ΑπάντησηΔιαγραφήσύγχρονο με τίποτα δεν ήταν το ροκ το 1982...άιντααα
ΑπάντησηΔιαγραφήKοίταξε φίλε, δεν θα πιάσω εγώ τώρα κουβέντες με αγνώστους, εδώ, για τέτοια θέματα.
ΔιαγραφήΜε άτομα εννοώ που δεν ξέρω από πού κρατάει η σκούφια τους, και για τα οποία επίσης δεν ξέρω τις προθέσεις τους. Αν είναι δηλαδή αδαείς και πιστεύουν σε χίμαιρες, αν είναι προβοκάτορες και θέλουν να δημιουργήσουν σαματά ή αν είναι ροκάδες της πυρκαγιάς.
Έχω πει διάφορα πράματα, μέσα στα κείμενα τόσα χρόνια, για το τι είναι ροκ (για μένα) και από πότε το ροκ είναι επί της ουσίας νεκρό (και άρα «εικόνισμα»).
Σχόλια από το fb...
ΑπάντησηΔιαγραφήΦώντας Δισκορυχείον Τρούσας
https://www.youtube.com/watch?v=gQ9_UAbhUcU
Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος - Το κακόηθες μελάνωμα | Official Audio Video
Pantelis Tsalouchidis
ούτε και σε μας αλλά άστα να πάνε...
Christos Sideris
Το σημερινο " Εμπαργκο " σου δινει να καταλαβεις ποσο μπροστα ητανε οι μουσικοι του 82. Ενω ασχημο δεν το λες προσωπικα μου ακουγεται αψυχο και " flat " μουσικα χωρις ζωη συγκρινοντας το ( μοιραια ) με το σημερινο.
Vagelis Avgidis
πολυ καλο κειμενο! συγνωμη κατι ασχετο...για τον Ian Mc Donald θα γραψετε κατι?
Μαρία Αντωνοπουλου
Πολύ ωραίο κείμενο! Μια παρατήρηση, αν μού επιτρέπετε. Ο Λορεντζάτος δεν συνδέεται ο ίδιος με νεορθοδοξίες κ.λπ. - ορισμένοι νεορθόδοξοι όπως ο Γιανναράς τόν θεωρούσαν δάσκαλό τους, πλην όμως ο Λορεντζάτος υποστήριζε την επιστροφή στη μεταφυσική πίστη γενικά, για τον Ινδό στον Ινδουϊσμό, τον Έλληνα ή τον Γάλλο στο χριστιανισμό, τον Άραβα στο Ισλάμ κοκ, ανάλογα με τον τόπο και τις ρίζες του καθενός, όχι στην ορθοδοξία ειδικά. Θεωρούσε κάθε μεταφυσική παράδοση ισότιμη. Βέβαια, ο Σαββόπουλος είχε επηρεαστεί από τον Λορεντζάτο πολύ πριν τη χριστιανική στροφή του, ήδη από το Περιβόλι του Τρελού - η φωτογραφία, εξάλλου, στο οπισθόφυλλο του Περιβολιού είναι στον κήπο του σπιτιού του Λορεντζάτου στην Κηφισιά. Ευχαριστώ!
Φώντας Δισκορυχείον Τρούσας
>>Μια παρατήρηση, αν μού επιτρέπετε. Ο Λορεντζάτος δεν συνδέεται ο ίδιος με νεορθοδοξίες κ.λπ.<<
δεν έγραψα κάτι τέτοιο εγώ πάντως. Εξάλλου οι "Μελέτες" είναι από την δεκαετία του '60. Ο Λορεντζάτος αναφέρθηκε ως "γκουρού", μα κι επειδή τον είχε περί πολλού και ο Φαληρέας. Και πιθανώς ο Σαββόπουλος από τον Φαληρέα να τον έμαθε. Ή από τον Ράμφο.
Μαρία Αντωνοπουλου
Φώντας Δισκορυχείον Τρούσας ο Σαββοπουλος τον ηξερε απο τα σιξτις απο τον Αλκη Σαχινη κι αυτος τον εμαθε στον Φαληρεα. Ο Ραμφος ειχε κακη σχεση με Λορεντζατο
Μου αρέσει!
Φώντας Δισκορυχείον Τρούσας
Για τον Σαχίνη ακούγονται διάφορα, αλλά δεν ξέρω σε τι να δώσω βάση και σε τι όχι. Το ότι δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν κακή σχέση μεταξύ τους (αν είχαν μια συγκεκριμένη στιγμή) τίποτα δεν αποκλείει να επηρεάσει ο ένας από τους δύο έναν τρίτο της παρέας. Θέλω να πω πως αυτά δεν έχουν πολύ νόημα, από την στιγμή που δεν υπάρχουν ντοκουμενταρισμένες και κυρίως διασταυρωμένες πηγές, που να επιβεβαιώνουν το ένα ή το άλλο. Τέλος πάντων εμένα εκείνο που μ' ενδιαφέρει περισσότερο είναι το αν υπάρχει κάποια ανακρίβεια στο κείμενο - και τέτοια δεν βλέπω, γιατί ό,τι έγραψα φρόντισα να το ντοκουμεντάρω. Δεν έγραψα για πράγματα, που έχω ακούσει, που μου έχουν πει ή που να τα έχω διαβάσει σε μη εγκεκριμένες πηγές. Θέλω να πω πως ήμουν πολύ προσεκτικός σε ό,τι έγραψα.
Μαρία Αντωνοπουλου
καμια ανακριβεια! Κουβεντα κανω συνειρμικα για ορισμενα προσωπα. Απλα τυχαινει να τα ξερω ολα αυτα απο πρωτο χερι.. το κειμενο ειναι εξαιρετικο.
Γιώργος Γιαννόπουλος
ΔιαγραφήΜου άρεσε αυτή η διατύπωση (η οποία ίσχυε γενικότερα για όλα όσα τότε φιλοδοξούσαν να αποτελέσουν νέα "αλλαγή παραδείγματος" στο καπάκι της κρίσης του προηγούμενου- δηλαδή και για τη "γυφτια" και για το ροκ) >>>"Σαν κοινωνικοπολιτικό γεγονός, όμως, δεν μπορεί παρά να έχει τελείως συζητήσιμη ισχύ, καθώς επιχειρεί να αναδυθεί μέσα από τα αποκαΐδια του «τέλους της Ιστορίας»."
Konstantinos Kottis
Το καλύτερο τραγούδι του πρώτου δίσκου, δηλαδή το Ερωτικό, όντως μουσικά φαίνεται ασύνδετο με τα υπόλοιπα. Για μένα κακώς βγήκε η 2η έκδοση. Τους δίσκους συγκυρίας δεν τους ξανα-ηχογραφείς, αλλά αφού έτσι ήθελαν πολλοί δημιουργοί, έχει καλώς. ΥΓ: Νιώθω πως πλην του συνθέτη, όλοι οι τραγουδιστές του πρώτου δίσκου τραγουδάνε κάπως αμήχανα "ως φιλικές συμμετοχές".