JERZY SKOLIMOWSKI ο πολωνός σκηνοθέτης, που αγάπησε την τζαζ – οι συνεργασίες του με τον πιανίστα Krzysztof Komeda και με άλλους καλλιτέχνες της τζαζ και του ροκ

Παρότι κάποιες από τις πιο πρόσφατες ταινίες του σημαντικού πολωνού σκηνοθέτη Jerzy Skolimowski έχουν προβληθεί στην Ελλάδα, εκείνες που τον έκαναν περισσότερο γνωστό, στο εγχώριο σινεφίλ κοινό, ήταν οι «Στο Φως του Φεγγαριού», «Η Επιτυχία Είναι η Καλύτερη Εκδίκηση» και «Το Πλοίο των Παρανόμων» από την δεκαετία του ’80.
Διεθνώς, όμως, ο Jerzy Skolimowski είχε επιβληθεί με τις ταινίες του ήδη από τα σίξτις. Είναι εκείνες οι πρώτες του που τον κατέστησαν παγκοσμίως γνωστό, εκείνες που του εξασφάλισαν διακριτή θέση στις κινηματογραφικές ανθολογίες, εκείνες που του έδωσαν την αξία που σήμερα κατέχει, ως ένας από τους πρωτεργάτες του ευρωπαϊκού «νέου κύματος», με προσφορά όχι μικρότερης αξίας αναγκαστικά από αυτήν του συμπατριώτη του Roman Polanski.
Ο Jerzy Skolimowski βούτηξε στα βαθιά νερά της Τέχνης ερχόμενος πρώτα-πρώτα σ’ επαφή με την τζαζ, καιρό πριν ασχοληθεί με την ποίηση και αργότερα με την σκηνοθεσία. Και η αφορμή δεν ήταν άλλη από την γνωριμία του, ήδη από το 1956, με τον Krzysztof Komeda (1931-1969), την σημαντικότατη αυτή μορφή της ευρωπαϊκής τζαζ.

Ο Jerzy Skolimowski είχε λάβει μέρος σ’ ένα event, μια προσομοίωση των τζαζ κηδειών της Νέας Ορλεάνης, στη διοργάνωση του “Jazz ’56”, στην πολωνική πόλη Sopot (6-12 Αυγούστου 1956)

Ο «πρώτος θαυμαστής του σεξτέτου Komeda» θα μπει στο γκρουπ του σπουδαίου συνθέτη και πιανίστα ως υπεύθυνος φωτισμού και σκηνογράφος, θα ταξιδέψει μαζί του σε όλη την Πολωνία, ενώ θα λάβει μέρος και στις εκδηλώσεις που πλαισίωσαν το Φεστιβάλ του Sopot, το 1956 (6-12 Αυγούστου). Όπως είχε πει και ο ίδιος (από το βιβλίο “Jerzy Skolimowski” του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2000):
«Η έκρηξη (σ.σ. της τζαζ στην Πολωνία) σημειώθηκε το 1956, όμως όλα άρχισαν δύο χρόνια νωρίτερα. Θυμάμαι τις συναυλίες στην Βισπόλνα. Την πρώτη συναυλία τζαζ την είχε διοργανώσει ο Tyrmand (σ.σ. Leopold Tyrmand: πολωνός αντικαθεστωτικός συγγραφέας και εκδότης). Εξοικειώθηκα με το περιβάλλον και πλησίασα το σεξτέτο τού Komeda. Θυμάμαι αμυδρά, που σε μια εθνογραφική έρευνα, στο Πουλτούσκ, ένας συνάδελφος από το Πόζναν μου έδειξε μια φωτογραφία του συγκροτήματος του Komeda (έπαιζαν σ’ ένα μαγαζί) και μου μίλησε για τη μουσική τους. Αργότερα τους άκουσα σε μια jam session, τους αναγνώρισα, τους εξέφρασα το θαυμασμό μου, κι εκείνοι με ανακήρυξαν “πρώτο θαυμαστή του σεξτέτου Komeda”. Πιστεύω πως ήμουν ο πρώτος, εκτός μουσικού κυκλώματος, που τους χαρακτήρισε “φοβερούς”.
Ένα χρόνο αργότερα μου πρότειναν να συνεργαστώ επίσημα μαζί τους ως σκηνογράφος. Είχα την επιμέλεια του φωτισμού. Ήταν εντελώς ναΐφ, αλλά καλός: τοποθετούσα ένα ισχυρό προβολέα με τρόπο ώστε να δημιουργεί μια μεγάλη σκιά στη μια πλευρά του πιάνου κ.λπ. Πάντως γύρισα μαζί τους όλη την Πολωνία και θυμάμαι ότι, για να νιώσω κι εγώ δημιουργός, δοκίμασα να γράψω τα λόγια για ένα κομμάτι του Krzysztof. Οι στίχοι, με τον μάλλον διασκεδαστικό τίτλο “Γατάκι στα σύννεφα”, ήταν λίγο αφελείς κι όλοι γέλασαν όταν τους άκουσαν. Εγώ, όμως, δεν αποθαρρύνθηκα και ξαναδοκίμασα».
Σ’ εκείνη τη φάση, στη διοργάνωση του “Jazz ’56”, στο Sopot, ο Jerzy Skolimowski είχε λάβει μέρος και σ’ ένα περίεργο τζαζ event, μια... προσομοίωση των τζαζ κηδειών της Νέας Ορλεάνης, στην οποία ενταφιαζόταν η παλαιά μουσική του σταλινισμού, ου μην αλλά και ο ίδιος ο σταλινισμός – καθώς οι νεαροί μουσικοί «έπιαναν» το κλίμα, μετά το 20ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, στις 14-25 Φεβρουαρίου 1956, που προήγαγε την φιλελευθεροποίηση του σοβιετικού καθεστώτος, μετά τον θάνατο του Στάλιν.
Σταλινισμός και τζαζ
Να ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση και να πούμε, χοντρικά, πως «Στάλιν και τζαζ» ή «σταλινισμός και τζαζ» είναι ένα πολύ ιδιαίτερο και ενδιαφέρον κεφάλαιο, που συνήθως αντιμετωπίζεται μέσα στο πλαίσιο της αντικομμουνιστικής σπέκουλας, βασικό στοιχείο της οποίας είναι η αυθαίρετη σύνδεση της τζαζ με την έννοια της ελευθερίας.
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/music/gerzi-skolimofski-o-polonos-skinothetis-poy-agapise-tin-tzaz