Ο Σάκης Παπαδημητρίου (γενν. 1940) δεν είναι γνωστός μόνο στους
φίλους της jazz στην
Ελλάδα (και στο εξωτερικό, αλλά ας μείνουμε στα καθ’ ημάς), μα και στους φίλους
του βιβλίου γενικότερα ή και της λογοτεχνίας ειδικότερα.
Έτσι, από καιρού εις καιρόν δεν κυκλοφορούν μόνον δίσκοι βινυλίου και CD, προσωπικοί-δικοί του, σε συνεργασία με την τραγουδίστρια Γεωργία Συλλαίου ή και με ευρύτερα σχήματα, μα τυπώνονται και βιβλία του. Τα δεύτερα, δε, είναι περισσότερα από είκοσι, μέσα σε μια συγγραφική πορεία σχεδόν εξήντα χρόνων (ας μην ξεχνάμε πως το πρώτο βιβλίο του Σάκη Παπαδημητρίου, η «Εισαγωγή στην Τζαζ» στις Εκδόσεις Διαγωνίου, προέρχεται από το 1963).
Όμως και το τελευταίο βιβλίο του Σάκη Παπαδημητρίου έχει σχέση με την jazz, καθώς τιτλοφορείται «Η Τζαζ της Λογοτεχνίας» [ΣΑΙΞΠΗΡΙΚόΝ, 2021].
Το τι ακριβώς εννοεί ο συγγραφέας με αυτόν (τον τίτλο) οι
φίλοι-αναγνώστες του περιοδικού «Jazz & Τζαζ», πρώτα-πρώτα, το αντιλαμβάνονται αμέσως και από
την αρχή – καθώς όλοι θα θυμηθούν την 20ετή στήλη του Σάκη Παπαδημητρίου στο
περιοδικό, την «Τζαζ & Λογοτεχνία».
Τι συνέβαινε σ’ εκείνη την στήλη; Να το πούμε, για όσους δεν ήταν αναγνώστες του περιοδικού.
Ο Σ. Παπαδημητρίου έψαχνε στην παγκόσμια πεζογραφία και την ποίηση να βρει αναφορές στην jazz. Αυτές τις αναφορές τις ανέσυρε και τις σχολίαζε με τον τρόπο του. Προέκυπταν, έτσι, κείμενα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που παρείχαν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες προς διάφορες κατευθύνσεις (μουσικές, λογοτεχνικές-ποιητικές κ.λπ.). Φυσικά, συνέβαινε και το ανάποδο. Οι δίσκοι δηλαδή να διέθεταν λογοτεχνικές-ποιητικές αναφορές. Και αυτό το υλικό ενδιέφερε, εννοείται, την συγκεκριμένη στήλη.
Κάποια απ’ αυτά τα κείμενα, λοιπόν, διαμορφωμένα για τις ανάγκες ενός σημερινού βιβλίου, αποτελούν την ύλη του «Η Τζαζ της Λογοτεχνίας».
Θυμάμαι, στο περιοδικό, τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα, ενώ είμαι σχεδόν σίγουρος πως όλα προέρχονται από εκεί. Πρωτοδημοσιεύτηκαν, δηλαδή, στο «Jazz & Τζαζ».
Θα προσέθετα, μάλιστα, πως μερικά δικά μου αγαπημένα υπάρχουν και στο βιβλίο, ενώ άλλα, εξ ίσου αγαπημένα, ή και περισσότερο ακόμη, δεν επιλέχθηκαν. Ίσως σ’ έναν επόμενο τόμο...
Πάντως μου κάνει εντύπωση πώς ο Σάκης Παπαδημητρίου δεν αναφέρεται καθόλου στο «Jazz & Tζαζ» και στην στήλη του «Jazz & Λογοτεχνία», που φιλοξένησε όλα αυτά τα κείμενα – σε μια εισαγωγή ας πούμε. Παράλειψη; Κάτι άλλο; Δεν ξέρω...
Ξαναλέω, όμως, πως τα κείμενα που υπάρχουν στο βιβλίο των εκδόσεων ΣΑΙΞΠΗΡΙΚόΝ δεν είναι ολόιδια με εκείνα του «Jazz & Τζαζ» – και αυτό είναι λογικό. Υπάρχουν προσαρμογές. Υπάρχουν αντιμεταθέσεις παραγράφων. Πιθανώς να υπάρχουν και ορισμένες μικρο-προσθήκες. Όμως, και σε κάθε περίπτωση, εκείνο που οφείλουμε να πούμε είναι πως ο κορμός των κειμένων παραμένει ο ίδιος.
Αυτό είχα τον χρόνο να το τσεκάρω, για κάποια τουλάχιστον από τα κεφάλαια-κείμενα του βιβλίου.
Για παράδειγμα, τα «Malcolm Lowry: Το ταξίδι που ποτέ δεν τελειώνει» και «Collier – Malcolm Lowry» προέρχονται από τα τεύχη του «Jazz & Τζαζ» #8 και #9 (Νοε. και Δεκ. 1993), το «Παίζοντας κυνηγητό και κουτσό με τον Χούλιο Κορτάσαρ» προέρχεται από τα τεύχη #10 και #11 (Ιαν. και Φεβ. 1994), το «E.E. Cummings: Να τρώμε λουλούδια και να μη φοβόμαστε» προέρχεται από το τεύχος #138 (Σεπτ. 2004), το «Ted Joans: Σουρεαλισμός, Beat και τζαζ ποίηση» προέρχεται από το τεύχος #128 (Νοε. 2003), το «Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ: Το μελαγχολικό κομμάτι της δυτικής ακτής» προέρχεται από το τεύχος #168 (Μαρ.2007) κ.ο.κ.
Εννοείται πως τα κείμενα του Σάκη Παπαδημητρίου τα διάβαζα, και μάλιστα πολλές φορές, τόσο σαν αρχισυντάκτης στο περιοδικό κατ’ αρχάς, όσο και σαν αναγνώστης στη συνέχεια –τώρα τα κοίταξα, απλώς, διαγωνίως, διαβάζοντας, όμως, και δυο-τρία– ενώ, επί τη ευκαιρία, θέλω να γράψω για τα εξαιρετικής σαφήνειας και ποιότητας χειρόγραφά του (μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού φορές τον είχα ενοχλήσει, τηλεφωνικώς, για να μου διευκρινίσει κάτι), όπως θέλω να σημειώσω και την σπάνια γενναιοδωρία, στα όρια της προσφοράς, που τον διέκρινε και τον διακρίνει σαν άνθρωπο. (Ας αφήσουμε, εδώ, τα μουσικά κατά μέρος). Μια γενναιοδωρία, που φαίνεται, φρονώ, και στα κείμενα τού εν λόγω βιβλίου.
Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω... Να’ ναι πάντα καλά ο Σάκης (ας μου επιτραπεί αυτή η προσωπική ευχή), γερός, δυνατός και πνευματικά ανήσυχος, και με νέα εκδοτικά σχέδια για το μέλλον.
Επαφή: www.saixpirikon.com
Έτσι, από καιρού εις καιρόν δεν κυκλοφορούν μόνον δίσκοι βινυλίου και CD, προσωπικοί-δικοί του, σε συνεργασία με την τραγουδίστρια Γεωργία Συλλαίου ή και με ευρύτερα σχήματα, μα τυπώνονται και βιβλία του. Τα δεύτερα, δε, είναι περισσότερα από είκοσι, μέσα σε μια συγγραφική πορεία σχεδόν εξήντα χρόνων (ας μην ξεχνάμε πως το πρώτο βιβλίο του Σάκη Παπαδημητρίου, η «Εισαγωγή στην Τζαζ» στις Εκδόσεις Διαγωνίου, προέρχεται από το 1963).
Όμως και το τελευταίο βιβλίο του Σάκη Παπαδημητρίου έχει σχέση με την jazz, καθώς τιτλοφορείται «Η Τζαζ της Λογοτεχνίας» [ΣΑΙΞΠΗΡΙΚόΝ, 2021].
Τι συνέβαινε σ’ εκείνη την στήλη; Να το πούμε, για όσους δεν ήταν αναγνώστες του περιοδικού.
Ο Σ. Παπαδημητρίου έψαχνε στην παγκόσμια πεζογραφία και την ποίηση να βρει αναφορές στην jazz. Αυτές τις αναφορές τις ανέσυρε και τις σχολίαζε με τον τρόπο του. Προέκυπταν, έτσι, κείμενα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που παρείχαν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες προς διάφορες κατευθύνσεις (μουσικές, λογοτεχνικές-ποιητικές κ.λπ.). Φυσικά, συνέβαινε και το ανάποδο. Οι δίσκοι δηλαδή να διέθεταν λογοτεχνικές-ποιητικές αναφορές. Και αυτό το υλικό ενδιέφερε, εννοείται, την συγκεκριμένη στήλη.
Κάποια απ’ αυτά τα κείμενα, λοιπόν, διαμορφωμένα για τις ανάγκες ενός σημερινού βιβλίου, αποτελούν την ύλη του «Η Τζαζ της Λογοτεχνίας».
Θυμάμαι, στο περιοδικό, τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα, ενώ είμαι σχεδόν σίγουρος πως όλα προέρχονται από εκεί. Πρωτοδημοσιεύτηκαν, δηλαδή, στο «Jazz & Τζαζ».
Θα προσέθετα, μάλιστα, πως μερικά δικά μου αγαπημένα υπάρχουν και στο βιβλίο, ενώ άλλα, εξ ίσου αγαπημένα, ή και περισσότερο ακόμη, δεν επιλέχθηκαν. Ίσως σ’ έναν επόμενο τόμο...
Πάντως μου κάνει εντύπωση πώς ο Σάκης Παπαδημητρίου δεν αναφέρεται καθόλου στο «Jazz & Tζαζ» και στην στήλη του «Jazz & Λογοτεχνία», που φιλοξένησε όλα αυτά τα κείμενα – σε μια εισαγωγή ας πούμε. Παράλειψη; Κάτι άλλο; Δεν ξέρω...
Ξαναλέω, όμως, πως τα κείμενα που υπάρχουν στο βιβλίο των εκδόσεων ΣΑΙΞΠΗΡΙΚόΝ δεν είναι ολόιδια με εκείνα του «Jazz & Τζαζ» – και αυτό είναι λογικό. Υπάρχουν προσαρμογές. Υπάρχουν αντιμεταθέσεις παραγράφων. Πιθανώς να υπάρχουν και ορισμένες μικρο-προσθήκες. Όμως, και σε κάθε περίπτωση, εκείνο που οφείλουμε να πούμε είναι πως ο κορμός των κειμένων παραμένει ο ίδιος.
Αυτό είχα τον χρόνο να το τσεκάρω, για κάποια τουλάχιστον από τα κεφάλαια-κείμενα του βιβλίου.
Για παράδειγμα, τα «Malcolm Lowry: Το ταξίδι που ποτέ δεν τελειώνει» και «Collier – Malcolm Lowry» προέρχονται από τα τεύχη του «Jazz & Τζαζ» #8 και #9 (Νοε. και Δεκ. 1993), το «Παίζοντας κυνηγητό και κουτσό με τον Χούλιο Κορτάσαρ» προέρχεται από τα τεύχη #10 και #11 (Ιαν. και Φεβ. 1994), το «E.E. Cummings: Να τρώμε λουλούδια και να μη φοβόμαστε» προέρχεται από το τεύχος #138 (Σεπτ. 2004), το «Ted Joans: Σουρεαλισμός, Beat και τζαζ ποίηση» προέρχεται από το τεύχος #128 (Νοε. 2003), το «Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ: Το μελαγχολικό κομμάτι της δυτικής ακτής» προέρχεται από το τεύχος #168 (Μαρ.2007) κ.ο.κ.
Εννοείται πως τα κείμενα του Σάκη Παπαδημητρίου τα διάβαζα, και μάλιστα πολλές φορές, τόσο σαν αρχισυντάκτης στο περιοδικό κατ’ αρχάς, όσο και σαν αναγνώστης στη συνέχεια –τώρα τα κοίταξα, απλώς, διαγωνίως, διαβάζοντας, όμως, και δυο-τρία– ενώ, επί τη ευκαιρία, θέλω να γράψω για τα εξαιρετικής σαφήνειας και ποιότητας χειρόγραφά του (μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού φορές τον είχα ενοχλήσει, τηλεφωνικώς, για να μου διευκρινίσει κάτι), όπως θέλω να σημειώσω και την σπάνια γενναιοδωρία, στα όρια της προσφοράς, που τον διέκρινε και τον διακρίνει σαν άνθρωπο. (Ας αφήσουμε, εδώ, τα μουσικά κατά μέρος). Μια γενναιοδωρία, που φαίνεται, φρονώ, και στα κείμενα τού εν λόγω βιβλίου.
Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω... Να’ ναι πάντα καλά ο Σάκης (ας μου επιτραπεί αυτή η προσωπική ευχή), γερός, δυνατός και πνευματικά ανήσυχος, και με νέα εκδοτικά σχέδια για το μέλλον.
Επαφή: www.saixpirikon.com
Από τους αγαπητούς συγγραφείς και μουσικούς ο Παπαδημητρίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠράγματι ηχεί παράδοξη αυτή η "αποσιώπηση" όσον αφορά τις πρότερες δημοσιεύσεις των κειμένων (έστω σαν βασικό πυρήνα τους) στο περιοδικό...
Κ. Βλησίδης