ROYAL BAND DE THIÉS ήχοι mbalax από τη Σενεγάλη των 70s

Συνεχίζοντας τη δυτικο-αφρικανική περιπέτειά της, η ελληνο-σενεγαλέζικη εταιρεία Teranga Beat του Αδαμάντιου Καφετζή έχει έτοιμο ένα τέταρτο 2LP/CD με ανέκδοτες ηχογραφήσεις μιας ιστορικής μπάντας της Σενεγάλης, της Royal Band de Thiès· έδρα τής ορχήστρας η Thiès, μεγάλη, βιομηχανική πόλη και σιδηροδρομικός κόμβος κοντά στην πρωτεύουσα Dakar. Το “Kadior Demb”, όπως είναι ο τίτλος του άλμπουμ, είναι ηχογραφημένο από τον Moussa Diallo στο Sangomar night club της Thiès, το 1979, συλλαμβάνοντας την μπάντα στην εποχή που κυριαρχούσε (μαζί με άλλες, τους Etoile de Dakar π.χ. ή τους Super Diamono) στη δημιουργία και την εξέλιξη του mbalax (του τοπικού fusion, που ανακάτευε τους παραδοσιακούς ρυθμούς και μελωδίες της χώρας με στοιχεία jazz, latin και rock, δημιουργώντας ένα νέο μουσικό είδος που αναγνωρίστηκε παγκοσμίως). Κι εδώ είναι ένα πρώτο παράξενο. Ενώ η Royal Band de Thiès υπήρξε μία από τις καλύτερες ορχήστρες, εκεί στα late seventies, η φήμη της δεν ξεπέρασε τα σύνορα τής χώρας (όπως συνέβη, ας πούμε, με τους Etoile de Dakar του Youssou N'Dour), ενώ είναι ενδεχόμενο να μην ξεπέρασε ούτε τα σύνορα της πόλης, παρότι η ομάδα είχε όλες τις δυνατότητες για κάτι τέτοιο, διαθέτοντας εξαιρετικούς παίκτες και τραγουδιστές. Μάλιστα, στην 40χρονη διαδρομή της (μία πρώτη μορφή θα μας γυρίσει πίσω στο 1972) η Royal Band de Thiès δεν κατόρθωσε να δει ποτέ μια δουλειά της σε βινύλιο, παρά μόνο σε κασέτες (τουλάχιστον τρεις), οι οποίες προφανώς είχαν μικρή και τοπική διανομή. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν –αντιλαμβανόμαστε όλοι δηλαδή– την αξία και τη σημασία της συγκεκριμένης παραγωγής, η οποία έρχεται να τοποθετήσει στην αρμόζουσα θέση ένα ιστορικό συγκρότημα. Και δεν είναι μόνον αυτό... αφού θα έλεγα πως το κυριότερο είναι η πολύ καλή ποιότητα ήχου των παλαιών ταινιών, που μας επιτρέπει να απολαύσουμε, τώρα, έναν υπερ-ζωντανό άλμπουμ, σαφούς ηχητικής δύναμης.

Βάσει των στοιχείων που αναγράφονται στο booklet (ένα κατατοπιστικό κείμενο τού Α. Καφετζή και μια συνέντευξη του ντράμερ και τραγουδιστή Mapathe Gadiaga ή απλώς James) η Royal Band de Thiès σχηματίστηκε το 1972 από τον Gadiaga, ο οποίος κάλεσε τον τραγουδιστή Adama Seck ή απλώς Secka να πάρει μέρος στο σχήμα. Παρότι η ομάδα συγκροτήθηκε άμεσα, εμφανιζόμενη σε διάφορα τοπικά φεστιβάλ και ακόμη στο Dakar και το Saint-Louis (ιστορική πόλη στα βόρεια παράλια της χώρας), οι δεσμοί των μελών ήταν χαλαροί. Τούτο είχε σαν αποτέλεσμα ο Gadiaga να εμφανιστεί και με άλλα γκρουπ (Star Band, Xalam II), αφήνοντας την ορχήστρα του με την αίσθηση του εφήμερου. Το 1979 πάντως μπαίνουν στο Sangomar club του Moussa Dialo (ο θεματοφύλακας του senegambian ήχου της εποχής όπως είχαμε γράψει και στο κείμενο για το προηγούμενο 2LP της Teranga Beat, το “Ndigal” των Karantamba) και ηχογραφούν μία σειρά από τραγούδια με μοναδική 9μελή σύνθεση, ήτοι: Mapathe Gadiaga (James) φωνητικά, ντραμς, Adama Seck (Secka) φωνή, Racine Aw σόλο κιθάρα, Issa Diassè ρυθμική κιθάρα, Doudou Gueye μπάσο, Jackie Seck τενόρο και άλτο σαξόφωνα, Cisco άλτο, Grock Sarr ντραμς, Alioune Mbodjet τούμπα. Πρόκειται για τη session που απαθανατίζει η Teranga Beat στο “Kadior Demb”.

Το άλμπουμ ανοίγει με το “Cherie coco”, ένα από τα ωραιότερα tracks του δίσκου· up-beat με κρουστό τμήμα και ρυθμική κιθάρα που σπαρταράνε, ωραία soli στα σαξόφωνα και γενικότερα δημιουργική πνευστή διαχείριση. Στο ίδιο μοτίβο και το επόμενο “Kouye Magana” έχει το περαιτέρω προσόν των lead και back φωνητικών. Έτσι όπως προσωπικώς το ακούω θα έλεγα πως πρόκειται για ένα ιδιόμορφο (και σπουδαίο) rock κομμάτι. Φυσικά, υπάρχουν και… αργά tracks στο “Kadior Demb”, που διαθέτουν εκείνη την εξωτική, νοσταλγική αύρα. Ένα τέτοιο είναι το “Ma kodou deguene” με την περίτεχνη lead κιθάρα, αλλά και το “Doudhane”, που θυμίζουν κάπως το στυλ της Orchestra Baobab, ενώ άλλα φαίνεται πως είναι γραμμένα (λέμε τώρα) για να αναδείξουν την ένταση των φωνητικών των Secka και James (“Korolober”). Ένα από τα ωραιότερα κομμάτια του άλμπουμ είναι οπωσδήποτε το “Hommage à Mbaye Fall”, μία πένθιμη μπαλάντα με πλούσια σαξόφωνα και κιθάρες, γραμμένη για τον δολοφονημένο τραγουδιστή Mbaye Fall. Όπως λέει και ο Mapathe Gadiaga (James) στη σχετική συνέντευξη: «Το “Hommage à Mbaye Fall” είναι το αγαπημένο μου τραγούδι απ’ αυτόν το δίσκο. Ο Mbaye ήταν κάτι σαν μεγάλος αδελφός μου, ένας αληθινός φίλος. Πολλές φορές ερχόταν από το Dakar στην Thiès για να με δει. Με είχε βοηθήσει πάρα πολύ. Τραγουδούσε, όπως κι εγώ, από την εποχή που το mbalax δεν ήταν ακόμη γνωστό. Μαζί κάναμε κάποια rhythm n’ blues, λίγα reggae, ενώ αναπτύξαμε κι ένα salsa-mbalax στυλ, που έγινε δημοφιλέστερο αργότερα. Ο Mbaye τραγουδούσε με τους Xalam I και αργότερα με τους Sahel…».

Όπως σημειώνει και ο Αδαμάντιος Καφετζής: «Η Royal Band εξακολουθεί και σήμερα να παραμένει ζωντανή. Συνεχίζει νa υποστηρίζει το mbalax, όχι με τον τρόπο που το έπραττε παλιά, μολονότι ο Secka ακόμη προβάρει τα δικά του μοναδικά φωνητικά, όντας και band leader. Οι δύο πνευστοί, ο Jackie Seck και ο Cisco δεν βρίσκονται στη ζωή, με την αντικατάστασή τους να είναι πλέον δύσκολη, αφού δεν υπάρχουν πια τρομπετίστες και σαξοφωνίστες στην Thiès! Έτσι κάπως η μπάντα πάτησε στη γραμμή που ακολουθούν και άλλα σενεγαλέζικα σχήματα, προβάλλοντας περισσότερο τα κρουστά, και παίζοντας κάθε Σαββατοκύριακο σ’ ένα από τα τέσσερα εναπομείναντα κλαμπ της πόλης. Ο James έχει επίσης το δικό του σχήμα, τους Super Cayor, παίζοντας salsa-mbalax σε μικρά κλαμπ, γύρω απ’ το Dakar κάθε βδομάδα».

Επαφή: www.terangabeat.com