ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ μία συντηρητική, αντικομμουνιστική φοιτητική εφημερίδα από το 1971-72

Κάτι έγραψα για την εφημερίδα Πρωτοπορία τις προάλλες (άφησα μια σπόντα δηλαδή στο κείμενο «φοιτητική δύναμη» της 17/11) κι έγινε ένα μικρό θέμα.

Αναφερόμουν στα βαριά χαρτιά της τυπωμένης «αμφισβήτησης» στα πρώτα χρόνια του ’70, συμπληρώνοντας πως… «περιοδικά τύπου Πρωτοπορία και καλά, που τα έχουν ορισμένοι αδαείς περί πολλού, ήταν απλώς… οδοντόκρεμες», εννοώντας πως τα κείμενα της Πρωτοπορίας ήταν αστεία (συν όλα τ’ άλλα, για τα οποία θα γράψουμε στη συνέχεια), αν τα συνέκρινες με άλλα κείμενα της εποχής. 

Ένας άχρηστος ανώνυμος προβοκάτορας, o Mungo Terry (παλιός αναγνώστης, φρονώ, που εδώ και εφτά μήνες βγαίνει μ’ αυτό το παρατσούκλι, για να προβοκάρει στο δισκορυχείον), θίχτηκε τάχα κι επιχείρησε να μου την πέσει γράφοντας, φυσικά, βλακείες (στα σχόλια). Άτομα σαν αυτόν τον άσχετο, που έχουν διαβάσει μόνο κανα-δυο βιβλία που βγήκαν τα τελευταία χρόνια, αγνοώντας το τι συνέβαινε στο χώρο της μουσικής, των εντύπων και των Τεχνών γενικότερα τω καιρώ εκείνω (στην Ελλάδα των early seventies), έχουν το θράσος να εκφράζονται προκλητικά (με τον τσαμπουκά του αμόρφωτου) κάνοντας και «κριτική». Αντί να το βουλώνουν δηλαδή, να διαβάζουν και να μαθαίνουν…

Έτσι λοιπόν διάφοροι άσχετοι ξεφυλλίζουν τα βιβλία τού Κατσάπη πρωτίστως και δευτερευόντως τού Νταλούκα, κι επειδή τα αντιμετωπίζουν σαν «ευαγγέλια» αναπαράγουν ακρίτως ό,τι πέσει στο μάτι τους. Δεν έχουν δηλαδή την ικανότητα (και τις γνώσεις βεβαίως) να σκεφτούν πάνω σε όσα διαβάζουν, πιστεύοντας –σαν ηλίθιοι που είναι– πως, αφού διαβάζουν όλα εκείνα, που ξεφουρνίζουν, σε βιβλία πάει να πει πως «έτσι είναι». Τα βιβλία δηλαδή, και ως «τούβλα», τους επιβάλλονται και τους παραμυθιάζουν δια του όγκου των. 

Έγραψε ο Νταλούκας στο Ελληνικό Ροκ πως η Πρωτοπορία «έκλεισε γρήγορα από τη χούντα» και πως είχε «τιράζ 12 χιλιάδες φύλλα» (τα ίδια πιστεύει και ο Κατσάπης στο δικό του βιβλίο Το «Πρόβλημα Νεολαία», καθώς αποδέχεται τους ισχυρισμούς τού Νταλούκα, παραπέμποντας στο Ελληνικό Ροκ) πάει και τελείωσε. Το είπε ο... πάπας. Ε λοιπόν εγώ γελάω με αυτές τις αηδίες και όπως έγραψα σε σχόλιο (στην ανάρτηση «φοιτητική δύναμη») την 19 Νοεμβρίου 2016, 1:26 μ.μ.:

«Φυσικά και αμφισβητώ τα 12000 φύλλα της Πρωτοπορίας! Και πολλά άλλα – για τα οποία δεν θέλω τώρα να μιλήσω (σ.σ. θα μιλήσω όμως τώρα!). Ρε εδώ ο Κούρος που απευθυνόταν σε όλο τον κόσμο έβγαινε σε 1500 αντίτυπα, κι έβγαινε ένα φοιτητικό περιοδικό σε 12 χιλιάδες; Πού τα βρίσκανε ρε τα λεφτά για 12 χιλιάδες αντίτυπα; Αν είναι δυνατόν! 

Ρε ζώα, ψάχνω περιοδικά 30 χρόνια, Πρωτοπορία δεν έχω συναντήσει ποτέ στη ζωή μου (την έχω διαβάσει μόνο σε βιβλιοθήκες). Απεναντίας Κούρους, Panderma (που έβγαινε σε 500 αντίτυπα) κ.λπ. συναντάς συχνότατα και σήμερα. Αν είχαν τυπωθεί 12 χιλιάδες φύλλα της Πρωτοπορίας θα βρώμαγε η Αθήνα ακόμη και τώρα! Ό,τι μαλακία διαβάζετε την πιστεύετε σαν χάνοι. Αφού είστε χάνοι και άσχετοι!! Ρε μαλάκες, ο Νταλούκας που γράφει αυτές τις παπαριές είναι τελείως αναξιόπιστος. Ό,τι του λένε κάθεται και το χάβει σαν ηλίθιος, αφού είναι ανίκανος να αντιπαρατεθεί σε αυτό που ακούει. Θυμάστε τι έγραφε περί Clapton, περί BAO, ΓΑΟ, ΔΑΟ και άλλα διάφορα στο παραμύθι του, για τα οποία έχει ξεβρακωθεί από το δισκορυχείον; Θυμάστε τα ξεβρακώματα με την “Έκλειψη ηλίου”, τους “Νοστράδαμος – φεστιβάλ Θεσσαλονίκης”, το “Χρονικό τριών ημερών” και λοιπά;».

Για ν’ αφήσουμε όμως αυτά που γράφαμε πριν 2-3 μέρες κι ας έρθουμε σ’ αυτά που θα γράψουμε τώρα…

Σ’ ένα κείμενο, λοιπόν, που υπάρχει στο πρώτο τεύχος της Πρωτοπορίας (από τον Νοέμβριο του ’71) κι έχει τίτλο «Οι νέοι ζητούν διάλογο με την Ευρώπη», ο… πρωτοπόρος συντάκτης γλείφει το… ευρωπαϊκό όνειρο.

Με αφορμή μια συγκέντρωση Νεανικών Συμβουλίων από έξι χώρες της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας (12-14/6/1970) ο συντάκτης αναρωτιέται… «πώς μπορεί η Ευρωπαϊκή Κοινότητα να λείπει απ’ το ξύπνημα των νέων;». Έλα ντε;  Πώς είναι δυνατόν αυτό ρε παιδί μου;  

Στο κείμενο διαβάζουμε χαζές κοινοτοπίες του στυλ… «Η Ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη ετοιμαζόταν να κάνη αυτό που καμμιά κυβέρνηση δε τόλμησε ποτέ: Το διάλογο με τα νειάτα. Και η τέλεια νεανική ανταπόκριση σ’ αυτό το διάλογο ήταν η δικαίωση όλων των αγώνων για ένα καλύτερο Ευρωπαϊκό μέλλον», ενώ παρακάτω ο… προοδευτικός συντάκτης τα χώνει υποτίθεται σε όσους αμφισβητούν «μαζικά» την Ένωση (από προοδευτισμό, το περιοδικό, να φαν’ κι οι κότες, όπως βλέπετε) γράφοντας για τους «σοσιαλιστές» ή «ριζοσπάστες» νέους, όπως τους αποκαλεί, (τη λέξη «κομμουνιστές» δεν τολμάει να τη χρησιμοποιήσει), οι οποίοι κάνουν, λέει, κριτική «ξεπερασμένη»! Διαβάζουμε επακριβώς: «Εδώ η κριτική είναι ξεπερασμένη (σ.σ. ακούστε κόσμε!). Συναντάμε την άρνηση του καπιταλισμού (σ.σ. φυσικά!) και τη θέση ότι “η Κοινή Αγορά είναι μια περιπέτεια του καπιταλιστικού συστήματος” (σ.σ. κάτι τέτοια είναι που χαλάνε τον… προοδευτικό αρθρογράφο-φοιτητή)».

Το θέμα δεν είναι όμως οι τότε βλακείες της Πρωτοπορίας, αλλά το γεγονός πώς κάποιοι τις παίρνουν σήμερα στα σοβαρά! Γράφει ο Κώστας Κατσάπης στο βιβλίο του Το «Πρόβλημα Νεολαία» [Εκδόσεις Απρόβλεπτες, Αθήνα 2013]:

«Παρά το γεγονός ότι ο φόβος και η λογοκρισία είχαν διαμορφώσει δυσμενείς συνθήκες για την εκδήλωση πολιτικών απόψεων, αρκετά άρθρα του περιοδικού μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε ξεκάθαρη άποψη για το επίπεδο του ριζοσπαστισμού της ελληνικής νεολαίας με την αμφισβήτηση»!! Αν είναι δυνατόν!!

Για ποιο φόβο και λογοκρισία μιλάει ο Κατσάπης, όταν την ίδιαν ώρα που γράφονταν αυτές οι μπαρούφες στην Πρωτοπορία κάποιοι εξέδιδαν (και δεν μιλάω για τον παράνομο, αριστερό, αντιδικτατορικό Τύπο – άσε τον αυτόν) βιβλία τού Marcuse, τις Στρατιές της Νύχτας του Norman Mailer, που αποτελούσε ένα από τα πιο αυθεντικά χρονικά της λεγόμενης «αμφισβήτησης», τους δύο τόμους της Αντικουλτούρας στις εκδόσεις Ερμείας το 1972 κ.λπ., για να μη μιλήσω για τα δεκάδες αριστερά περιοδικά και βιβλία, στα οποία διάβαζες ακόμη και περί ένοπλης πάλης και τα τοιαύτα. Η Πρωτοπορία, μπροστά σ’ όλα τούτα, έμοιζε με… Σεραφίνο – δεν άξιζε ούτε για χαρτοπόλεμο!

Δυστυχώς ο Κατσάπης δεν αντιλαμβάνεται τι διαβάζει, όταν γράφει: «Εξίσου πολιτικά ξεκάθαρες είναι και οι απόψεις που διατυπώνονται σε άρθρο με τίτλο “Οι νέοι ζητούν διάλογο με την Ευρώπη/ Αμφισβήτηση, νέες τάσεις, διάλογος”, όπου μέσα από μια μαρξιστική [sic] οπτική αμφισβητείται η προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως μια ακόμη περιπέτεια του καπιταλιστικού συστήματος». Άλλα αντί άλλων!

Η Πρωτοπορία κάνει κριτική μέσα από την απολίτικη/ φιλελέδικη/ δεξιά οπτική της και όχι από τη μαρξιστική. Αν είναι δυνατόν να γράφονται κάτι τέτοια! Όμως, έτσι την είχε πατήσει ο Κατσάπης και με την Gisela Bonn και το βιβλίο της Χιπισμός/ Πρόκληση στην κοινωνία της ευημερίας [Ρόμβος], όταν έγραφε πως η Γερμανίδα… «υπήρξε από τους πρώτους που έσπευσαν να ερευνήσουν επιστημονικά το φαινόμενο στη συγχρονία και την πλήρη ακμή του»!! Η Bonn, όμως, όταν σημείωνε πως… «η Εκκλησία γενικά δεν κατάλαβε τα προβλήματα και δε μπόρεσε να βοηθήσει την κατάσταση. Το χριστιανικό της μήνυμα δεν αγγίζει πια την πλειοψηφία των νέων ανθρώπων» έκανε κριτική στους hippies από τα δεξιά! Ο Κατσάπης δεν το είχε πάρει χαμπάρι. 

Η Πρωτοπορία ήταν συν τοις άλλοις κι ένα καθαρά αντικομμουνιστικό έντυπο, το οποίο ορισμένες φορές θύμιζε τη Σοβιετολογία του Γεωργαλά! Κάτι λέει ο Κατσάπης, αλλά τα μπερδεύει, για να βγάλει τα παντελώς αστήρικτα και αδικαιολόγητα  συμπεράσματα που θέλει να βγάλει. Γράφει, μάλιστα, πως η κριτική, που ασκούσε το περιοδικό, σε πρακτικές της Σοβιετικής Ένωσης ήταν, εκτός των άλλων, και μια… «κίνηση, που στόχευε στο ξεγέλεσμα της χουντικής λογοκρισίας»!!

Ότι δηλαδή… επίτηδες τα έγραφαν αυτά οι… προοδευτικοί φοιτητές της Πρωτοπορίας, για να εξευμενίσουν τους λογοκριτές, ώστε να μην τους απαγορέψουν το περιοδικό!! Φρικαλέα πράγματα!!

Πέραν του ότι η προληπτική λογοκρισία είχε καταργηθεί για τα έντυπα από το φθινόπωρο του ’69, πέραν του ότι άλλα έντυπα ανέπτυσσαν δέκα φορές πιο «βαριά» και πιο «ακραία» θεματολογία από τη φοιτητική φυλλάδα, οι όποιοι επίδοξοι λογοκριτές θα έτριβαν και τα χέρια τους μ’ εκείνα που θα διάβαζαν στην Πρωτοπορία! Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε δηλαδή από τον πάντα συμπαθή Κατσάπη.

Τη Σοβιετολογία του Γεωργαλά δεν την ανέφερα τυχαίως ή για να προκαλέσω αδικαιολόγητες εντυπώσεις σε όσους με διαβάζουν. Το εννοώ 100%, καθότι κείμενο όπως το «Οι διανοούμενοι αντιδρούν στην παγωνιά» (από το δεύτερο τεύχος της Πρωτοπορίας τον Ιανουάριο του ’72) θα εύρισκε περίοπτη θέση στο περιοδικό-ναυαρχίδα τού… ελληνικού επιστημονικού αντικομμουνισμού τής δεκαετίας του ’60.

Στο συγκεκριμένο κείμενο τής… ριζοσπαστικής Πρωτοπορίας γίνεται λόγος για τα Σαμιζντάτ ως… «η μοναδική πηγή νέων στους σοβιετικούς, που δεν γράφεται κάτω από τις επιταγές και τις εντολές του κόμματος»! Για να συνεχίσει η Πρωτοπορία… «σε ελεύθερη μετάφραση Σαμιζντάτ σημαίνει χρονικό των τρεχόντων γεγονότων, είναι χαρακτηριστικό της “ελευθερίας” που κυριαρχεί στην παγωμένη στέππα».

Με γλώσσα Σοβιετολογίας ή Προς την Νίκη, η… ριζοσπαστική Πρωτοπορία αναδημοσιεύει σαμιζντάτ του Σολτζενίτσιν για τη λογοκρισία στη Σοβιετία καθώς κι ένα ανοικτό γράμμα του βιολοντσελίστα Μστισλάβ Ροστροπόβιτς… «στις εφημερίδες της Μόσχας, που καμμιά απ’ αυτές δεν το δημοσίευσε».

Μάλιστα η Πρωτοπορία είναι δέκα φορές περισσότερο «μαύρη» από τη Σοβιετολογία, η οποία είχε την ευαισθησία να γράψει, κάποτε, για την αποσταλινοποίηση των γραμμάτων και των Τεχνών στην πρώην Σοβιετία, πριν ξεκινήσει την… επιστημονική αντικομμουνιστική προπαγάνδα της.

Από το πρώτο τεύχος του περιοδικού τού Γεωργαλά (ή Γιωργαλά τότε), που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1960, διαβάζουμε στο κείμενο «Η επιστροφή της σοβιετικής Τέχνης στον σταλινισμό» υπό Α. Γκαγίεφ:

«Μετά το θάνατον του Στάλιν στην ΕΣΣΔ εξεδηλώθη μία πιο φιλελεύθερη πολιτική απέναντι στην Τέχνη. Πρώτη σχετική εκδήλωσις υπήρξεν ο εορτασμός της επετείου της γεννήσεως του μεγάλου Ρώσου συγγραφέως Ιβάν Μπούνιν, ο οποίος είχε φύγει εις το εξωτερικό μετά την επικράτησιν των Μπολσεβίκων και απέθανε εκεί. Ακολούθησε στις 9 Φεβρουαρίου 1956 ο εορτασμός της 75ης επετείου του θανάτου του έως τότε απηγορευμένου Ντοστογιέφσκυ, τον οποίον η Πράβντα απεκάλεσε “μεγάλο ρεαλιστή”, ενώ έως τότε εχαρακτηρίζετο ως “αντιδραστικός μυστικιστής”. Ακολούθησε η αποκατάστασις πολλών άλλων λογοτεχνών, όπως του ποιητού Γιεσένιν, ο οποίος είχε αυτοκτονήσει το 1929 (σ.σ. το 1925), του “αντεπαναστάτου” Αντρέγιεφ, του Σμέλιεφ και άλλων. Ταυτοχρόνως ήρχισε και η ορθολογιστικότερη κριτική άλλων έργων που ως τότε εθεωρούντο ως πρότυπα της λογοτεχνίας του “σοσιαλιστικού ρεαλισμού”. Λ.χ. το “Ψωμί” του Λ. Τολστόι, “Στην Ανατολή” του Παβλένκο, το “Αξέχαστο 1919” του Βιζνέφσκυ κατεβάσθηκαν από τον θρόνο τους».

Την Πρωτοπορία δεν την ενδιαφέρει φυσικά η ιστορία, αλλά το πώς θα παρουσιάσει τον Σολτζενίτσιν ως υπέρμαχο της ελευθερίας, και τούτο επειδή ο ίδιος (ο Σολτζενίτσιν) δεν... «μπόρεσε ποτέ να συγχωρήσει στη σοβιετική εξουσία τη μεγαλοψυχία της να μην εξαντλήσει απάνω του όλη της την αυστηρότητα, όταν αμέσως μετά τον πόλεμο ξεσκεπάστηκε ο προβοκατόρικος ρόλος του σαν οργάνου της χιτλερικής προπαγάνδας στα γερμανοφασιστικά στρατόπεδα σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου» (από επιστολή αναγνώστη στους τροτσκιστικούς Νέους Στόχους, τεύχος 9 Απρίλιος 1972, ο οποίος άκουσε τα εξ αμάξης).

Αν μου έλεγε κάποιος, για να καταλήξω, πως το συγκεκριμένο κείμενο της Πρωτοπορίας «Οι διανοούμενοι αντιδρούν στην παγωνιά» είχε την έγκριση του Γεωργαλά, εγώ θα το πίστευα.

Για δε τα υπόλοιπα που γράφει ο Κατσάπης, σε σχέση πάντα με την Πρωτοπορία, περί John Lennon και Yoko Ono, από το πρώτο τεύχος του περιοδικού είναι… σιγά τα ωά.

Κατ’ αρχάς να πούμε πως εκπομπή με τον John Lennon και την Yoko Ono είχε κάνει στη χουντική τηλεόραση ο Φρέντυ Γερμανός στο Αλάτι και Πιπέρι, όταν το ζευγάρι είχε επισκεφθεί την Αθήνα τον Νοέμβριο του ’69. Στην τηλεόραση… το καταλαβαίνετε αυτό; 

Όσον αφορά αυτά τα περί… ειρήνης, αμφισβήτησης και τα λοιπά τα έγραφαν όλα τα περιοδικά, δεν είχε την αποκλειστικότητα η Πρωτοπορία – το λέω, γιατί ορισμένοι βλάκες μπορεί να νομίζουν κάτι τέτοιο! Και όταν λέω «όλα τα περιοδικά» μιλάω για τα οικογενειακά περιοδικά τύπου ΦΑΝΤΑΖΙΟ, ΡΑΔΙΟτηλεόρασις, Ψυχαγωγία κ.λπ.

Η Ψυχαγωγία π.χ. στο τεύχος 14 (25/4/1970) έχει μεταφράσει συνέντευξη του John και της Yoko από το γαλλικό περιοδικό L'Express. Διαβάζουμε:

«Ο Τζων Λέννον και η Γιόκο Όνο ξόδεψαν εκατομμύρια για να κολλήσουν στις μεγαλύτερες πρωτεύουσες του κόσμου τεράστιες αφίσσες με την επιγραφή “ο πόλεμος τελείωσε, αν το θελήσης εσύ”. Στην πρόσφατη συνέντευξή τους στο γαλλικό Εξπρές αναλύουν όλη τους τη φιλοσοφία, την φιλοσοφία της αμφισβητήσεως, σ’ ένα κείμενο με γενικώτερη σημασία».

Ακολουθεί η συνέντευξη στην οποία ο Lennon λέει πως «η νεολαία διαφθείρεται», «ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι σε κίνδυνο», «χάθηκε κάθε έφεσις προς την πρόοδο», «η Αγγλία είναι σαν τον πατέρα μου… άντε να τον ξυπνήσεις» και άλλα διάφορα. 
Τι να μας πει τώρα η Πρωτοπορία, που την... έκλεισε και η χούντα, επειδή έκανε αντικομμουνισμό!

Μιλάμε για πολλά γέλια!