ΘΩΜΑΣ ΤΑΜΒΑΚΟΣ η επίσημη δισκογραφία του Νίκου Σκαλκώτα, από το 1929 έως το 2019, σ’ ένα οριακό βιβλίο

Είναι γνωστά στους παροικούντες ο ζήλος, η θέρμη, η επισταμένη έρευνα, η ενδελεχής καταγραφή και το απρόσμενο αποτέλεσμα, που κάθε φορά ξεπροβάλλει, όταν ο Θωμάς Ταμβάκος αποφασίσει να προχωρήσει σε μιαν έκδοση. Όσοι τον γνωρίζουν σαν μουσικογράφο από τα δεκάδες κείμενά του στο περιοδικό Jazz & Τζαζ, για παράδειγμα, κείμενα-πορτρέτα που αφορούσαν πάντοτε στους έλληνες και ελληνικής καταγωγής συνθέτες της λεγόμενης «λόγιας μουσικής», ξέρουν για τι ακριβώς συζητάμε. Ο Θ. Ταμβάκος δίδει διαπιστευτήρια δεκαετίες τώρα, ορμώμενος από το σταθερό πάθος του για τη λόγια μουσική μας και τους συνθέτες της, ερευνώντας και καταγράφοντας στοιχεία και πληροφορίες από παντελώς άγνωστες ή δυσπρόσιτες πηγές, φέρνοντάς τα στο φως και κάνοντάς τα κτήμα όλων μας. Επιτελεί, δηλαδή, για να το πούμε με πιο απλά λόγια, Εθνικό Έργο. Εκεί όπου το κράτος αποδεικνύεται ο ανύπαρκτος ή εν πάση περιπτώσει ο φτωχός συγγενής, έρχεται αυτού του τύπου η ιδιωτική πρωτοβουλία, το μεράκι ορισμένων ανθρώπων, που δρουν έξω από τα εντεταλμένα πλαίσια, προκειμένου να φωτιστεί μια σκοτεινή πλευρά της Ιστορίας. Και κάπως έτσι, οι άνθρωποι αυτοί, καταθέτοντας χρήμα, χρόνο και κόπο χωρίς όρια, κατορθώνουν να δημιουργούν την πιο μεγάλη έκπληξη.

Όπως έκπληξη, μέγιστη έκπληξη, αποτελεί η παρούσα έκδοση – ένα βιβλίο τετρακοσίων αριθμημένων αντιτύπων τού Θωμά Ταμβάκου, μεγάλου σχήματος και 250 σελίδων, υπό τον τίτλο Νίκος Σκαλκώτας (8/3/1904 – 19/9/1949) / Επίσημη Δισκογραφία (1929-2019) / Συμβολή στα 70 Χρόνια από την Εκδημία του [Έκδοση Μουσικής Εταιρείας Αλεξανδρούπολης, Αλεξανδρούπολη 2019], που περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τη δισκογραφία τού κορυφαίου έλληνα μουσουργού του 20ου αιώνα, του Νίκου Σκαλκώτα.

Μια δισκογραφία που ξεκινά από το 1929 κι έναν δίσκο 78 στροφών της γερμανικής Parlophon, με το δημοτικό τραγούδι «Δέσπω», σε επεξεργασία Ν. Σκαλκώτα, ερμηνευμένο από τον τενόρο Κώστα Μυλωνά, για να καταλήξει, μετά από μιαν εξαντλητική περιπλάνηση, στο διακοσιοστό δωδέκατο ηχογράφημα με έργα Σκαλκώτα, το γαλλικό CD “Nikos Skalkottas / World Premiere Recordings 1949-2019” της εταιρείας MELISM (2019), που περιέχει ιστορικές και σύγχρονες ηχογραφήσεις.

Μα η καταγραφή δεν τελειώνει εκεί, καθότι στη συνέχεια αριθμούνται και οι ψηφιακές εκδόσεις με έργα Σκαλκώτα, οπότε οι τίτλοι ανεβαίνουν στον αριθμό 226, όπως και οι εκδόσεις (έντεκα συνολικώς), στις οποίες ο Ν. Σκαλκώτας εμφανίζεται ως αρχιμουσικός, μεταγραφέας και ενορχηστρωτής. Το project ολοκληρώνεται με πληροφορίες για πέντε ακόμη εκδόσεις, με έργα Σκαλκώτα, οι οποίες θα εμφανισθούν στο μέλλον! Αντιλαμβάνεστε τον όγκο του υλικού, αλλά και το μπαράζ πληροφοριών που αυτό συνεπάγεται, καθώς αποδελτιώνεται κάθε μία έκδοση ξεχωριστά.

Να δώσουμε ένα παράδειγμα. Ας πάρουμε την δισκογραφική έκδοση (δ.ε.) 12, το εξώφυλλο της οποίας το βλέπετε ακριβώς από κάτω.

Κατ’ αρχάς διαβάζουμε τον κωδικό (BA 307001) και πως πρόκειται για μονοφωνικό δίσκο 45 στροφών, 7 ιντσών, από το 1960. Διαβάζουμε επίσης πως έχει να κάνει με «εμπορική ελληνική επανέκδοση της δ.ε. με αρ.9 (Β7), με διαφορετικές θέσεις των χορών και με διαφορετικά εξώφυλλα». Τούτα σημαίνουν, εκτός των προφανών, πως η έκδοση κυκλοφόρησε στα καταστήματα (γιατί υπάρχουν και εκδόσεις που δεν βρέθηκαν στα καταστήματα) και πως πρόκειται για επανέκδοση ολλανδικού επτάιντσου από το 1959, στον οποίον παραπέμπεται ο αναγνώστης. Επίσης, εκείνο το Β7 σημαίνει πως έχουμε να κάνουμε με τον έβδομο δίσκο βινυλίου με έργα Σκαλκώτα. Αναγράφονται, ακόμη, οι τίτλοι των κομματιών (Ηπειρώτικος, Πελοποννησιακός, Χωστιανός, Κλέφτικος επί του προκειμένου), αλλά με μια κάπως ιδιότυπη σειρά – η οποία όμως (σειρά) επεξηγείται στην αρχή του βιβλίου (σελ.21).

Τα έργα κάθε έκδοσης δεν καταγράφονται όπως είναι γραμμένα στις ετικέτες ή τα εξώφυλλα, αλλά με βάση την αύξουσα χρονολογική σειρά σύνθεσής τους, με παράλληλη αναφορά της θέσης τους στο ηχογράφημα.

Όσον αφορά στους «Χορούς» προηγούνται τα έργα της «πρώτης σειράς». Επί του προκειμένου: Ηπειρώτικος (1933, Πρώτη σειρά, αρ.3. Είναι στην πλευρά Α / θέση 2), Πελοποννησιακός (1931, Πρώτη σειρά, αρ.4. Είναι στην πλευρά Α / θέση 1). Παρατηρούμε πως ο Πελοποννησιακός αν και γράφτηκε το 1931, έπεται του Ηπειρώτικου που γράφτηκε το 1933, επειδή ειδικά στους «Χορούς» ακολουθείται η σειρά κατάταξης στο συνολικό έργο (προηγούνται οι 12 χοροί της πρώτης σειράς, ανεξαρτήτως του πότε συνετέθησαν, ακολουθούν οι 12 χοροί της δεύτερης σειράς και μετά οι 12 χοροί της τρίτης σειράς). Θέλω να πω πως ο αναγνώστης πρέπει να σκύψει και να μελετήσει τα γραφόμενα και τον τρόπο ανάπτυξης της δισκογραφίας, καθότι το βιβλίο τού Θωμά Ταμβάκου δεν είναι... discogs. Είναι γραμμένο, έχοντας σαν βασικό στόχο του να αναδείξει το έργο του Νίκου Σκαλκώτα, και όχι απλώς να το καταγράψει δισκογραφικώς.

Τέλος, βλέπουμε ασπρόμαυρες, ευκρινείς φωτογραφίες από το μπροστινό μέρος του εξωφύλλου και το label της δεύτερης πλευράς.

Φανταστείτε τώρα κάτι ανάλογο, για κάθε ένα από τα 237 δισκογραφήματα της έκδοσης! Πρόκειται για τιτάνιο έργο!

Το βιβλίο συμπληρώνεται με πολύ ενδιαφέροντα κείμενα γραμμένα από τους Αθανάσιο Τρικούπη (Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μουσικής Εταιρείας Αλεξανδρούπολης), Νικόλαο Σαμαλτάνο (πιανίστας, δισκογραφικός παραγωγός, ερευνητής), Βύρωνα Φιδετζή (αρχιμουσικός, βιολοντσελίστας), Νίκο Χριστοδούλου (αρχιμουσικός, συνθέτης) και τον ίδιον τον Θωμά Ταμβάκο («Εισαγωγή»), για να ολοκληρωθεί με το Ευρετήριο Δισκογραφημένων Έργων του Νίκου Σκαλκώτα, το Ευρετήριο Ερμηνευτών Δισκογραφημένων Έργων, το Παράρτημα (με Ηχογραφήσεις Μη Δισκογραφημένων Έργων) και τις Πηγές (βιβλιογραφία κ.λπ.).

Μία πλήρης, μία μνημειακή εργασία!

Επαφή: ttamvakos@yahoo.gr