Ρίχνοντας μια ματιά σε μερικά βιβλία και περιοδικά που έχω πρόχειρα στη βιβλιοθήκη μου, γύρω από τη «σύγχρονη αμερικανική ποίηση», εντόπισα κάμποσους τίτλους με αρχαιοελληνικές αναφορές. Ενδεικτικώς αναφέρω: «Για τον Όμηρο» του Gregory Corso, “Kore” (Κόρη) του Robert Creeley, “Oedipus at San Francisco” του Donald Finkel, “Seabattle of Salamis took place off Perama” του Allen Ginsberg, “Delphi” του Peter Davison, “The fire at Alexandria” του Theodore Weiss… Η ελληνική αρχαιότητα, κυρίως μέσω της ποίησης (επική, λυρική, τραγική…) έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας φόρμας, η οποία δεν εξαντλείτο φυσικά στην παράθεση ορισμένων κυρίων ονομάτων, αλλά πήγαινε πιο πέρα· στον ίδιο το ρυθμό που υπαγόρευε το μέτρο.
Ο Ed Sanders υπήρξε (είναι) ο αμερικανός ποιητής, που μελέτησε περισσότερο απ’ όλους την «ενέργεια» και την «ορμή» της αρχαίας ελληνικής ποιητικής (είχε δίπλωμα Ελληνικών από το New York University ήδη από το ’64) και κατ’ επέκτασιν της δυνατότητάς της να δεχθεί σύγχρονο μουσικό ένδυμα.
Γεννημένος το 1932 στο Kansas City, ο Ed Sanders θα γίνει γνωστός στο underground circuit της Νέας Υόρκης το 1962, όταν θα εκδώσει το περιοδικό Fuck You/ A Magazine of the Arts και ακόμη περισσότερο το 1964, όταν θ’ ανοίξει στην East 10th Street το βιβλιοπωλείο Peace Eye, έναν τόπο συγκέντρωσης της «εναλλακτικής κουλτούρας». Τότε, θα γνωρίσει τον Harry Smith και ακόμη τον ποιητή Tuli Kupferberg, με τον οποίο θα θέσει σε κίνηση το σχέδιο για τη δημιουργία ενός σταθερού γκρουπ, το οποίο με άξονα την ποίηση και με κάποια εξωτερική μουσική βοήθεια, θα μπορούσε να παίξει ρόλο αφυπνιστή στην κοινωνία. Έτσι κάπως, στο τέλος του '64, ή το αργότερο στην αρχή του ’65, θα δημιουργηθούν οι Fugs, μια παρέα, οι δραστηριότητες της οποίας είναι αδύνατον να καλυφθούν σ’ ένα post.
Τον Οκτώβριο του ’67 ο Sanders θα πρωταγωνιστήσει στον Εξορκισμό του Πενταγώνου, ένα παράξενο happening, που πήρε μεγάλη δημοσιότητα μέσα στο αντιπολεμικό κίνημα. Τραγουδώντας “Out, demons, out!” (κάτι, που θα επαναλάβουν, δύο χρόνια αργότερα, οι Edgar Broughton Band στη Μεγάλη Βρετανία) και απαγγέλοντας λόγια όπως τα ακόλουθα, βρισκόταν εκεί, αλλά και ταυτοχρόνως μπροστά από την εποχή του:
«Στ’ όνομα της θεϊκής ενέργειας του Πριάπου, στ’ όνομα της ολοκλήρωσης, καλούμε τους δαίμονες του Πενταγώνου ν’ απελευθερωθούνε απ’ τα καρκινώματα των στραταρχών του πολέμου, των γραμματέων και των λοιπών ενστόλων που δεν ξέρουν τι τους γίνεται, όλης της γραφειοκρατίας, της ίντριγκας και του μίσους, όλων των ξερατών που έχουνε ζευγαρώσει με τον προστάτη καρκίνο στο νεκροκρέββατο…».
(Από το “Underground Press” του Βλάση Ρασσιά, Ανοιχτή Πόλη 1982).
Στο τέταρτο άλμπουμ των Fugs “Tenderness Junction” που κυκλοφόρησε στην Reprise στις αρχές του ’68 υπάρχει μία ηχητική αποτύπωση του εξορκισμού, ως “Exorcising the Evil Spirits from the Pentagon Oct. 21, 1967”, και ακόμη η Λειτουργία της Αφροδίτης (σε 5 μέρη) με το τέταρτο να έχει τίτλο “Sappho’s hymn to Aphrodite”. 
[Φυσικά τα γεγονότα εκείνου του Οκτώβρη τα περιγράφει με το δικό του τρόπο ως … ιστορία σαν μυθιστόρημα, αλλά και σαν… μυθιστόρημα ως ιστορία, ο Norman Mailer στο βιβλίο του The Armies of the Night, που είχε κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα το 1970 ως Οι Στρατιές της Νύχτας από τις εκδόσεις Νέοι Στόχοι (δύο τόμοι σε μετάφραση Ηρούς Κανακάκη). Ένα «όπλο», τότε, στα χέρια του έλληνα αναγνώστη, ένα ισχυρό εγχειρίδιο αντίστασης απέναντι στον αμερικανικό μιλιταρισμό· κάτι που αποδίδεται στη βαθιά θέληση ορισμένων ανθρώπων και, βεβαίως, στη σταδιακή «φιλελευθεροποίηση» του χουντικού καθεστώτος]. 
Δεν ξέρω πόσες φορές ακόμη βρέθηκε μπροστά στην ποίηση της Σαπφούς ο Ed Sanders. Πάντως αυτό θα συμβεί ξανά 20 χρόνια αργότερα (1988), σ’ ένα άλμπουμ που θα εκδώσει στη δανική εταιρία Olufsen. Ο τίτλος του ήταν “Songs in Ancient Greek” κι εδώ θα συναντήσουμε τον αμερικανό δημιουργό να τραγουδά και να απαγγέλλει στην αρχαία ελληνική (αλλά και στην αγγλική), μαζί με τους φίλους/ες του Steve Taylor, Amy Fradon και Leslie Ritter στίχους της Σαπφούς, του Ομήρου, του Σιμωνίδη, του Αριστοφάνη (από τους «Όρνιθες» - τιό τιό τιό τιξ κ.λπ.), του Αρχίλοχου και ακόμη Ηράκλειτο και Πλάτωνα. 
Εντάξει, η ελληνική, πόσο μάλλον η αρχαία ελληνική, είναι δύσκολη γλώσσα, για να την μιλήσει κάποιος όπως πρέπει (Έλληνας ή μη) –ο Sanders το ξέρει και ευελπιστεί σε ήπια κριτική– όμως εκείνο που έχει περισσότερη σημασία εδώ είναι ο τρόπος με τον οποίον αντιλαμβάνεται τη δύναμη και τη ροή του λόγου ο αμερικανός ποιητής και από 'κει και πέρα οι ήχοι τους οποίους επιλέγει, για να συνοδεύσουν τις τραγουδο-απαγγελίες. 
Για παράδειγμα στο "High tech Heraclitus" επιλέγει, μαζί με τον Scott Petito, dance ρυθμολογία, γενικώς, αναπτυγμένη μέσω samples φωνών και εφφέ, πάνω στην οποία απλώνονται τα επιγράμματα του ίωνα φιλοσόφου, ενώ στο “Archilochus rock & roll wait-out” απαγγέλλει ως ραψωδός, με minimal μουσική συνοδεία, τα θραύσματα ποιημάτων του Αρχίλοχου, για να ακολουθήσει μια άγρια ροκιά του Steve Taylor, προς τιμήν του παριανού ποιητή.
Διαβάζοντας κανείς στο δίκτυο αποσπάσματα από το Fuck you του Ed Sanders, περί ελεύθερου και χωρίς ταμπού έρωτα, δεν μπορεί να μην ανακαλέσει στη μνήμη του την ωμή ερωτικότητα του Αρχίλοχου.
Ο Ed Sanders υπήρξε (είναι) ο αμερικανός ποιητής, που μελέτησε περισσότερο απ’ όλους την «ενέργεια» και την «ορμή» της αρχαίας ελληνικής ποιητικής (είχε δίπλωμα Ελληνικών από το New York University ήδη από το ’64) και κατ’ επέκτασιν της δυνατότητάς της να δεχθεί σύγχρονο μουσικό ένδυμα.
Γεννημένος το 1932 στο Kansas City, ο Ed Sanders θα γίνει γνωστός στο underground circuit της Νέας Υόρκης το 1962, όταν θα εκδώσει το περιοδικό Fuck You/ A Magazine of the Arts και ακόμη περισσότερο το 1964, όταν θ’ ανοίξει στην East 10th Street το βιβλιοπωλείο Peace Eye, έναν τόπο συγκέντρωσης της «εναλλακτικής κουλτούρας». Τότε, θα γνωρίσει τον Harry Smith και ακόμη τον ποιητή Tuli Kupferberg, με τον οποίο θα θέσει σε κίνηση το σχέδιο για τη δημιουργία ενός σταθερού γκρουπ, το οποίο με άξονα την ποίηση και με κάποια εξωτερική μουσική βοήθεια, θα μπορούσε να παίξει ρόλο αφυπνιστή στην κοινωνία. Έτσι κάπως, στο τέλος του '64, ή το αργότερο στην αρχή του ’65, θα δημιουργηθούν οι Fugs, μια παρέα, οι δραστηριότητες της οποίας είναι αδύνατον να καλυφθούν σ’ ένα post.Τον Οκτώβριο του ’67 ο Sanders θα πρωταγωνιστήσει στον Εξορκισμό του Πενταγώνου, ένα παράξενο happening, που πήρε μεγάλη δημοσιότητα μέσα στο αντιπολεμικό κίνημα. Τραγουδώντας “Out, demons, out!” (κάτι, που θα επαναλάβουν, δύο χρόνια αργότερα, οι Edgar Broughton Band στη Μεγάλη Βρετανία) και απαγγέλοντας λόγια όπως τα ακόλουθα, βρισκόταν εκεί, αλλά και ταυτοχρόνως μπροστά από την εποχή του:
«Στ’ όνομα της θεϊκής ενέργειας του Πριάπου, στ’ όνομα της ολοκλήρωσης, καλούμε τους δαίμονες του Πενταγώνου ν’ απελευθερωθούνε απ’ τα καρκινώματα των στραταρχών του πολέμου, των γραμματέων και των λοιπών ενστόλων που δεν ξέρουν τι τους γίνεται, όλης της γραφειοκρατίας, της ίντριγκας και του μίσους, όλων των ξερατών που έχουνε ζευγαρώσει με τον προστάτη καρκίνο στο νεκροκρέββατο…».
(Από το “Underground Press” του Βλάση Ρασσιά, Ανοιχτή Πόλη 1982).
Στο τέταρτο άλμπουμ των Fugs “Tenderness Junction” που κυκλοφόρησε στην Reprise στις αρχές του ’68 υπάρχει μία ηχητική αποτύπωση του εξορκισμού, ως “Exorcising the Evil Spirits from the Pentagon Oct. 21, 1967”, και ακόμη η Λειτουργία της Αφροδίτης (σε 5 μέρη) με το τέταρτο να έχει τίτλο “Sappho’s hymn to Aphrodite”. [Φυσικά τα γεγονότα εκείνου του Οκτώβρη τα περιγράφει με το δικό του τρόπο ως … ιστορία σαν μυθιστόρημα, αλλά και σαν… μυθιστόρημα ως ιστορία, ο Norman Mailer στο βιβλίο του The Armies of the Night, που είχε κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα το 1970 ως Οι Στρατιές της Νύχτας από τις εκδόσεις Νέοι Στόχοι (δύο τόμοι σε μετάφραση Ηρούς Κανακάκη). Ένα «όπλο», τότε, στα χέρια του έλληνα αναγνώστη, ένα ισχυρό εγχειρίδιο αντίστασης απέναντι στον αμερικανικό μιλιταρισμό· κάτι που αποδίδεται στη βαθιά θέληση ορισμένων ανθρώπων και, βεβαίως, στη σταδιακή «φιλελευθεροποίηση» του χουντικού καθεστώτος]. Δεν ξέρω πόσες φορές ακόμη βρέθηκε μπροστά στην ποίηση της Σαπφούς ο Ed Sanders. Πάντως αυτό θα συμβεί ξανά 20 χρόνια αργότερα (1988), σ’ ένα άλμπουμ που θα εκδώσει στη δανική εταιρία Olufsen. Ο τίτλος του ήταν “Songs in Ancient Greek” κι εδώ θα συναντήσουμε τον αμερικανό δημιουργό να τραγουδά και να απαγγέλλει στην αρχαία ελληνική (αλλά και στην αγγλική), μαζί με τους φίλους/ες του Steve Taylor, Amy Fradon και Leslie Ritter στίχους της Σαπφούς, του Ομήρου, του Σιμωνίδη, του Αριστοφάνη (από τους «Όρνιθες» - τιό τιό τιό τιξ κ.λπ.), του Αρχίλοχου και ακόμη Ηράκλειτο και Πλάτωνα. Εντάξει, η ελληνική, πόσο μάλλον η αρχαία ελληνική, είναι δύσκολη γλώσσα, για να την μιλήσει κάποιος όπως πρέπει (Έλληνας ή μη) –ο Sanders το ξέρει και ευελπιστεί σε ήπια κριτική– όμως εκείνο που έχει περισσότερη σημασία εδώ είναι ο τρόπος με τον οποίον αντιλαμβάνεται τη δύναμη και τη ροή του λόγου ο αμερικανός ποιητής και από 'κει και πέρα οι ήχοι τους οποίους επιλέγει, για να συνοδεύσουν τις τραγουδο-απαγγελίες. Για παράδειγμα στο "High tech Heraclitus" επιλέγει, μαζί με τον Scott Petito, dance ρυθμολογία, γενικώς, αναπτυγμένη μέσω samples φωνών και εφφέ, πάνω στην οποία απλώνονται τα επιγράμματα του ίωνα φιλοσόφου, ενώ στο “Archilochus rock & roll wait-out” απαγγέλλει ως ραψωδός, με minimal μουσική συνοδεία, τα θραύσματα ποιημάτων του Αρχίλοχου, για να ακολουθήσει μια άγρια ροκιά του Steve Taylor, προς τιμήν του παριανού ποιητή.Διαβάζοντας κανείς στο δίκτυο αποσπάσματα από το Fuck you του Ed Sanders, περί ελεύθερου και χωρίς ταμπού έρωτα, δεν μπορεί να μην ανακαλέσει στη μνήμη του την ωμή ερωτικότητα του Αρχίλοχου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου