Δεν είναι ποτέ αργά ν’ ανακαλύψει κάποιος την τζαζ του John Coltrane.
Ακόμη κι όσοι ακούν κλασική μουσική, ροκ, φολκ, ορχήστρες, πειραματική, ηλεκτρονική
ή ό,τι άλλο κάποια στιγμή στη ζωή τους θα «συναντηθούν» με τον Coltrane, για
κάποιο λόγο ή από τύχη, και θα πάθουν.
Ήταν κάτι αληθινά συναρπαστικό. Αυτό μπορώ να πω. Ένα… πολύβουο
ποτάμι εξωτερικά, με μιαν εσωτερική ηρεμία όμως στον τρόπο που αναπτυσσόταν…
και που κατέβαινε για να σε συναντήσει. Σαξόφωνο στρατοσφαιρικό που γέμιζε το
χώρο, και που άφηνε ταυτοχρόνως ένταση και πραότητα σε ίσες ποσότητες. Την ίδια
ώρα κι ένα απίστευτο πολυρυθμικό παιγνίδι, με τα κρουστά του Elvin Jones να
εκμεταλλεύονται κάθε πόντο του ντραμ σετ, με το πιάνο του McCoy Tyner και με το
κοντραμπάσο του Jimmy Garrison να φλερτάρουν ταυτοχρόνως με την πειθαρχεία και
την ελευθερία.
Προσωπικά, θυμάμαι ν’ ακούω πρώτη φορά Coltrane στο
ραδιόφωνο. Ήταν η εισαγωγή, έτσι νομίζω, από το “A Love Supreme” και… μένω ξερός.
Ήμουν στα 20. Δεν ήξερα πολλά από τζαζ. Είχα ακούσει λίγο Miles, λίγο Garbarek,
κάποια συγκροτήματα (Headhunters, Return to Forever, Soft Machine…), το “Hot Rats”
του Frank Zappa, αλλά μάλλον τίποτα ακόμη από τη μεγάλη τζαζ του ’60. Την τζαζ
του Coltrane και των συνοδοιπόρων του.
Προσπαθώ ν’ ανακαλέσω, τώρα, εκείνη την πρώτη ακρόαση. Να
θυμηθώ τι ήταν αυτό που με είχε «στείλει», και που με είχε αναγκάσει να τρέξω
στο πιο κοντινό δισκάδικο για ν’ αναζητήσω το “A Love Supreme”, και αργότερα το
“Impressions”, και πιο μετά το “Ascension”, και στη συνέχεια το “Interstellar Space”…
Μια τετράδα που έγραψε ιστορία. Αυτό ήταν το θρυλικό
κουαρτέτο του John Coltrane στα sixties. Και η μουσική του… πηγαία, φυσική,
αδέσμευτη, ιερή, που στόχευε κατ’ ευθείαν στο «είναι». Σ’ εκείνο το εσωτερικό
αδιαίρετο, που συνταυτίζεται, στη μεγάλη κλίμακα, με το σύμπαν. Μια επίκληση.
Μια προσευχή. Το Om. Ένα μυστικό πέρασμα στους πνευματικούς πλανήτες.
H συνέχεια εδώ…
Εμβληματική φυσιογνωμία για τη μουσική του 20ού αιώνα ο Κολτρέιν. Ο πρόωρος -δυστυχώς-θάνατός του ήρθε ακριβώς πάνω στη περίοδο που είχε αρχίσει η ζύμωση ανάμεσα στα κυρίαρχα είδη της μοντέρνας μουσικής (τζαζ, ροκ, φανκ) και οδήγησε στον εξηλεκτρισμό και τη δημιουργία του φιούζιον. Είμαι πολύ περίεργος για τον αν θα ακολουθούσε κι αυτός αυτόν το δρόμο ή θα συνέχιζε σα μοναχικός καβαλάρης αυτό που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας μέχρι να φτάσει τη free τεχνοτροπία στο ως εκεί και μη παρέκει. Το δεύτερο σενάριο φαντάζει πιο πιθανό... Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι το σαξόφωνο είχε διαφορετικό ήχο πριν από αυτόν και διαφορετικό μετά από αυτόν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό την τεράστια δισκογραφία του -ειδικά αν σκεφτείς ότι ήταν δισκογραφικά ενεργός για μόλις μια δεκαετία- θεωρώ όχι μόνο ως καλή εισαγωγή για να εντρυφήσει κάποιος στο έργο του, αλλά και το πιο ενδιαφέρον και πολυσχιδές κατά τη γνώμη μου κομμάτι του έργου του, την περίοδο στην Impulse! από το 1961 ("Africa/ Brass") μέχρι το 1965 ("A Love Supreme") όπου κινείται ηχητικά από τη μοντάλ, στην αβάν γκαρντ κι από κει στη φρη τζαζ, χωρίς όμως να έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στις ηχητικές υπερβολές τις τελευταίας.
Κανείς δεν μπορεί να διαβλέψει τι θα έπραττε ο Coltrane, αν ζούσε.
ΔιαγραφήΟι Magma όμως, ειδικά του πρώτου δίσκου (1970), αλλά και κάποιων μεταγενέστερων, είναι ό,τι πιο κοντινό μπορώ να φανταστώ σε… ηλεκτρικό Coltrane.
Ο Christian Vander υπήρξε από τα νεανικά χρόνια του μεγάλος θιασώτης της μουσικής του, και αυτή τη μουσική προσπάθησε να την μετασχηματίσει μέσα από τους Magma.
Στο LP των Magma “Köhntarkösz” [A&M, 1974] ακούγεται το “Coltrane Sündïa” (του Vander).
Στo LP των Magma “Merci” [JARO, 1984] εντοπίζονται αναφορές στο “My favorite things”.
Στο διπλό άλμπουμ του Vander “Offering” [JARO, 1986], όπως το ανοίγεις διαβάζεις (είναι γραμμένο με μεγάλα, κεφαλαία γράμματα): “IΝ THE MEMORY OF JOHN COLTRANE (1926-1967)».
Στο CD του Christian Vander Trio “65!” [Seventh, 1993] διασκευάζονται τρεις συνθέσεις του Coltrane.
Στο “Au Sunset” [Seventh, 1999] του Christian Vander Quartet τα τέσσερα από τα πέντε tracks είναι συνθέσεις του Coltrane (“Naima”, “Impressions” κ.λπ.).
Στο προσωπικό CD του Vander “John Coltrane L'Homme Suprême” [Seventh, 2011] το εξώφυλλο είναι παραλλαγή του “Interstellar Space” (του Coltrane)
κ.λπ.
Το ότι οι μουσικές του John Coltrane επηρέασαν τους Magma, και άρα ένα σημαντικότατο κομμάτι του progressive rock, δεν είναι κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Και αυτό είναι το σημαντικό.
Φώντα ευχαριστούμε για ένα ακόμη πολύ καλό άρθρο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘυμάμαι κι εγώ το πρωτόγνωρο συναίσθημα που ένιωσα όταν άκουσα για πρώτη φορά τον Coltrane, μαθητής ακόμη και χωρίς να έχω καμιά προηγούμενη εμπειρία με την τζαζ. Είχε φέρει τότε στο σπίτι ο αδελφός μου το "Sunship" μαζί με το "Science Fiction" του Ornette Coleman, καμαρώνοντας για τις δύο αγορές του από το Pop Eleven...
Θα πρόσθετα και άλλο ένα σημαντικό γεγονός στην πορεία του Coltrane: Την απεξαρτησή του από τα ναρκωτικά κάπου στα μέσα του 1957. Την εποχή εκείνη ξεκινά και τις δικές του ηχογραφήσεις. Το γεγονός αυτό δεν είναι άσχετο με τις πνευματικές του αναζητήσεις που οδήγησαν στο spiritual συναίσθημα που κυριαρχεί σε όλη την τελευταία φάση της καριέρας του.
Βαγγέλης
Καλησπέρα Βαγγέλη.
ΔιαγραφήΜερικές ακόμη φανερές συσχετίσεις του John Coltrane με το rock. Υπάρχουν κι άλλες…
ΑπάντησηΔιαγραφήCorporation “Corporation” [USA. Capitol, 1969]. Το αμερικανικό συγκρότημα διασκευάζει το “India”.
Οι Nirvana (Alex Spyropoulos, Patrick Campbell-Lyons κ.ά.) κυκλοφορούν το 45άρι τους “Wings of love/ Requiem to John Coltrane” [UK. Island, 1969].
Οι Γερμανοί Xhol Caravan διασκευάζουν το “Olé” του John Coltrane το 1969. Ακούγεται στο CD τους “Altena 1969” [GER. Garden of Delights, 2006].
Εξαιρετικό άρθρο για ένα ανεξάντλητο θέμα και πρόσωπο... Στις αναφορές στον Coltrane να πούμε και το John Coltrane Stereo Blues των Dream Syndicate (1984)
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιάννης Χ
Καλησπερα κ συγχαρητηρια για το πολυ ενδιαφερον κειμενο. Φανατικος της Jazz εδω κ περιπου 3 μηνες εχω πεσει με τα μουτρα στην μελετη. Ακουγοντας παντα με το ενστικτο καταλαβα απο πολυ νωρις την στοφα αυτου του μεγαλου καλλιτεχνη. Ηθελα να ρωτησω αν υπαρχει καποιο βιβλιο στην αγγλικη ή ελληνικη βιβλιογραφια σχετικα με την ιστορια μουσικων της jazz. Ψαχνω κατι στο στιλ του αρθρου που δημοσιευσατε. Βεβαιως μπορει το internet να εχει απεριοριστη πληροφοριση αλλα δεν μπορει ποτε να αντικαταστησει τη βιβλιογραφια. Ευχαριστω πολυ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΨάξτε εδώ…
Διαγραφήhttp://www.amazon.com/Best-Sellers-Books-Jazz-Musician-Biographies/zgbs/books/2339