όταν η Έφη Καλλιφατίδη μετέφραζε το βιβλίο «ΥΠΟ-ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ: το νόημα του στυλ»

Πριν λίγες μέρες, ανήμερα την Πρωτοχρονιά(;), έφυγε από τη ζωή η μεταφράστρια Έφη Καλλιφατίδη. Η Καλλιφατίδη δεν είχε μεταφράσει μόνον Umberto Eco, στα ελληνικά, αλλά και William Burroughs, Ray Bradbury και δεκάδες άλλους. Οι μουσικόφιλοι θα την θυμούνται επίσης για ένα από τα τέσσερα-πέντε πιο σημαντικά σχετικά βιβλία που εκδόθηκαν ποτέ στη χώρα μας, το ΥΠΟ-ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ: το νόημα του στυλ – στην αρχή με κακό εξώφυλλο στη Γνώση, το 1981 και εν συνεχεία με άλλο καλύτερο χρωματικά στις ίδιες εκδόσεις (παρά την ατυχή επιλογή με τη φωτογραφία της Grace Jones).

Τρίτη έκδοση, 1988

Το βιβλίο γραμμένο από τον βρετανό μαρξιστή-σημειολόγο Dick Hebdidge αποτελεί μια σοβαρή απόπειρα να μελετηθούν οι νεανικές υποκουλτούρες (teddy boys, mods, rockers, skinheads, punks…) μέσα από μια σύγχρονη, για τα late seventies, κοινωνιολογική ματιά, που επηρέασε πολλούς (και στην Ελλάδα) και η οποία είναι, φυσικά, εν ισχύι ακόμη.

Να τι διαβάζουμε σχετικά με τον David Bowie – στη μνήμη της Έφης Καλλιφατίδη:
«Συγκεκριμένα ο Bowie σε μια σειρά θεατρινίστικες προσωπικότητες (Ziggy Stardust, Aladdin Sane, Mr. Newton, Thin White Duke) και ακόμη πιο καταθλιπτικά στον Blonde Fuehrer, κατάφερε να δημιουργήσει ένα καθεστώς μόδας στις αρχές του ’70. Συγκέντρωσε ένα μαζικό νεανικό ακροατήριο (κι όχι μόνο τα “δεκαεξάρικα γιεγιεδάκια”) και δημιούργησε ένα είδος οπτικής προϊστορίας στην προσωπική εμφάνιση (μέικ-απ, βαμμένα μαλλιά), που έδωσε μια νέα, θολή σεξουαλικά εικόνα γι’ αυτούς τους νέους, που θέλαν και είχαν το κουράγιο ν’ αμφισβητήσουν τα ολοφάνερα ανιαρά κλισέ, που ίσχυαν συμβατικά για τους άντρες και τις γυναίκες της εργατικής τάξης.(…). 

Πρώτη έκδοση, 1981

Φυσικά, η θέση του Bowie ήταν μακριά από κάθε προφανή πολιτική ή αντι-πολιτιστική σημασία, και τα μόνα μηνύματά του, στα οποία επέτρεψαν να περάσουν το φράγμα απομόνωσής του, ήταν ολωσδιόλου ενοχλητικά (“Ο Χίτλερ ήταν ο πρώτος σούπερ σταρ. Στ’ αλήθεια τα κατάφερε καλά” δήλωσε στο Temporary Hoarding, ένα περιοδικό του Rock κατά του Ρατσισμού). Ο Bowie όχι μόνο αδιαφορούσε για τα σύγχρονα πολιτικά και κοινωνικά θέματα ή γενικά για τη ζωή της εργατικής τάξης, αλλά και ολόκληρη η αισθητική του βασίστηκε σε μια σκόπιμη αποφυγή του “πραγματικού” κόσμου και της συνηθισμένης γλώσσας, με την οποία συνήθως περιγραφόταν, βιωνόταν και αναπαραγόταν αυτός ο κόσμος».