ΣΠΥΡΟΣ ΦΕΓΓΟΣ μια απώλεια τις πρώτες μέρες του χρόνου

Πέθανε ο Σπύρος Φέγγος στα 61 του. Ζούσε και δημιουργούσε ως εικαστικός στην Καλαμάτα, αλλά από τα τέλη του ’70 και για δεκαετίες, ο Φέγγος υπήρξε ένας από τους πιο αναγνωρισμένους γραφιάδες και μεταφραστές στη χώρα, με αντικείμενο τη σύγχρονη jazz-αυτοσχεδιαστική μουσική και την πρωτοπορία. Κείμενά του εμφανίζονται από πολύ παλαιά, στο περιοδικό συν και πλην π.χ., που τύπωνε ο Σάκης Παπαδημητρίου, στις αρχές του ’80 στη Θεσσαλονίκη. Τούτα αφορούσαν σε μεταφράσεις (Hannah Charlton, Achim Forst κ.ά.), άρθρα (για τον AACM κ.λπ.) και κριτικές εκδηλώσεων, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη μετάφρασή του σ’ ένα μνημειώδες βιβλίο της εποχής, το Φρανκ Κόφσκυ / Ο Μαύρος Εθνικισμός και η Επανάσταση στη Μουσική [Σειρά Αυτοσχεδιασμός, Θεσσαλονίκη 1981]. Πολύ αργότερα, το 2001, θα τυπωνόταν και το φοβερό βιβλίο τού Charles Ives Δοκίμια πριν τη Σονάτα [Άκρον, Καλαμάτα], πάλι σε δική του μετάφραση.

Πηγή: Θάρρος news.gr

Θυμάμαι τον Σπύρο Φέγγο και σ’ ένα άλλο περιοδικό της εποχής, που έβγαινε κι εκείνο στη Θεσσαλονίκη περί το 1984 (από το Μιχάλη Τρεμόπουλο), την Προοπτική. Κι εκεί αρθρογραφία και συνεντεύξεις γύρω από την improv-jazz (Φλώρος Φλωρίδης, Daunik Lazro κ.ά.). Είχε περάσει και από τον Ήχο ο Φέγγος, ενώ και με την εμφάνιση τού Jazz & Tζαζ, μετά το 1993 πια, ο Σπύρος ήταν πάντα εκεί, με πάντα ιδιαίτερα και αξιόλογα κείμενα. Τότε τον γνώρισα και προσωπικά, αφού όποτε ανέβαινε στην Αθήνα (από την Καλαμάτα) ερχόταν από το γραφείο και τα λέγαμε. Σεμνό παιδί και οξυδερκής συζητητής, ο Φέγγος ήταν ανοιχτός σε θέματα που αφορούσαν στην κοινωνία και την κουλτούρα, τα οποία εξέταζε μ’ ένα σπινθηροβόλο πνεύμα. Ήμασταν και άλλου τύπου συνάδελφοι με το Σπύρο –αμφότεροι μηχανικοί εννοώ– και θυμάμαι να συζητάμε και για τις δυσκολίες της άλλης μας δουλειάς, σε μιαν εποχή όπου, κανονικά, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν δυσκολίες…

Στο περιοδικό (το Jazz & Τζαζ εννοώ) ο Σπύρος είχε δώσει διάφορα κείμενα – και χρειάζεται ένα γερό ξεφύλλισμα για να εντοπιστούν και να καταγραφούν όλα. Θυμάμαι τα άρθρα του για τον Peter Kowald και τον John Cage για παράδειγμα. O Σπύρος υπήρξε ο σημαντικότερος μελετητής τού μεγάλου αμερικανού συνθέτη στην Ελλάδα κι ένα βιβλίο του, για τον Cage, είναι αυτό που πάντα θα λείπει από τη βιβλιογραφία μας, ενώ χαραγμένο στη μνήμη μου θα μείνει ένα περίεργο κείμενό του σχετικό με τον Miles Davis, που το έψαξα, τώρα και το βρήκα, από ένα τεύχος είκοσι ετών παλαιό – το #58, από τον Ιανουάριο του 1998. Διαβάζοντάς το θα αντιληφθείτε αυτό που έγραψα παραπάνω, για το σπινθηροβόλο πνεύμα του Σπύρου, το χιούμορ του, τις γνώσεις του… ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ

Οι Robert Culp και Bill Cosby στο σήριαλ "I Spy" (1965-1968)

Διάβασα την αυτοβιογραφία του Miles Davis στη Γερμανία, λίγο μόνο καιρό μετά την κυκλοφορία της στην Αμερική και πριν ακόμη κυκλοφορήσει στην Ευρώπη. Το βιβλίο μού το είχε δανείσει ένας φίλος, που το είχε φέρει από τη Νέα Υόρκη και αυτό μπορώ να το αποδείξω, γιατί δεν του το έχω επιστρέψει ακόμη.

Στη Γερμανία είχα πάει ως συνοδός της αδελφής μου, που έκανε θεραπεία σε ένα ιατρικό κέντρο στο Gelsenkirchen. Τα καθήκοντά μου απέκλειαν τις εξερευνήσεις, είχα όμως πολύ καιρό στη διάθεσή μου και τίποτε άλλο να κάνω από το να περιμένω τους γιατρούς, τις εξετάσεις και την πορεία της θεραπείας, και να κάθομαι στο ξενοδοχείο να κάνω παρέα στην Όλγα. Διάβαζα και έπινα καφέδες και έβλεπα τηλεόραση.

Το ξενοδοχείο μας μάς προσέφερε διάφορα συνδρομητικά κανάλια κι εκείνα, με τη σειρά τους, διάφορα παμπάλαια αμερικάνικα σήριαλ. Το πιο ενδιαφέρον (αχ!) ήταν το I Spy (I spy with my little eye…), μεγάλη επιτυχία κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’60. 

Πρωταγωνιστής ήταν ο Robert Culp, λευκός, ωραίος και σέξυ. Ο μαύρος και λιγότερο ωραίος συμπρωταγωνιστής του ήταν ο Bill Cosby, νεότερος, πιο αδύνατος και λιγότερο διάσημος απ’ όσο σήμερα. Η ύπαρξη δύο πρωταγωνιστών, ενός λευκού και ενός μαύρου, που συνεργάζονται, ήταν σίγουρα η ιδέα κάποιου hip παραγωγού, για την αρμονική συνύπαρξη των φυλών, τόνιζε όμως περισσότερο τη φυλετική ανισότητα.

Ο Culp ήταν πάντοτε ένα βήμα μπροστά. Σ’ αυτόν ανήκαν οι περισσότερες ιδέες, οι περισσότερες πρωτοβουλίες και οι πιο γρήγορες γροθιές. Ο Bill Cosby δεν ήταν καρικατούρα μαύρου, αλλά σαφώς ήταν κάτι λιγότερο από το λευκό. Η πιο κραυγαλέα διαφορά, σε σημείο μάλιστα που καταντούσε κωμικό, ήταν ότι ο Culp έβγαζε τουλάχιστον μια γκόμενα ανά επεισόδιο, ενώ ο Bill Cosby τίποτε – ποτέ απολύτως τίποτε!

Η Cicely Tyson στο "Sorcerer" (1967)

Διαβάζοντας τις ίδιες μέρες την αυτοβιογραφία του Miles, απροσδόκητα βρήκα κάτι σχετικό. Αναφέρει μια συνάντησή του με τον Bill Cosby εκείνη την εποχή στο αεροδρόμιο, στο Σικάγο, και πως, περιμένοντας τις πτήσεις τους, ο τελευταίος του παραπονέθηκε ακριβώς γι’ αυτό το πράγμα και του είπε για το πόσο αγωνιζόταν να πείσει τους παραγωγούς να του επιτρέψουν να φιλήσει τουλάχιστον μια γυναίκα, πριν τελειώσει το σήριαλ. Ο Miles κατέληγε ότι δεν πίστευε ότι του έγινε ποτέ η χάρη.

Πλην όμως δεν είχε δίκιο και μπορώ να το διαβεβαιώσω.

Πριν φύγω από τη Γερμανία είδα με τα ίδια μου τα μάτια τον Bill Cosby, στο I Spy, με γυναίκα! Ήταν μαύρη, πολύ όμορφη, κομψή και υπερήφανη. Ήταν η Cicely Tyson, δύο(!) φορές τέως κυρία Davis.