δίσκοι του ελληνικού τραγουδιού από τη δεκαετία του ’80, που πέρασαν απαρατήρητοι στην εποχή τους χωρίς να πρέπει

Είναι σύνηθες φαινόμενο στη δισκογραφία και φυσικά στην ελληνική δισκογραφία. Να κυκλοφορούν άλμπουμ, που ενώ «μετράνε» να περνούν απαρατήρητα στον καιρό τους. Θες γιατί τυπώνονταν (τα περισσότερα απ’ αυτά) σε μικρές εταιρείες (ήταν ανεξάρτητες παραγωγές δηλαδή), θες γιατί δεν είχαν αβανταδόρικο περιεχόμενο (δεν είχαν ως στόχο την «επιτυχία»), θες γιατί έπεφταν σε κακές συγκυρίες, η ουσία είναι πως ελάχιστοι ασχολήθηκαν, στην ώρα τους, μαζί τους. Δεν χρειάζεται να πούμε –κι επειδή η… εκδίκηση είναι ένα πιάτο, που τρώγεται κρύο, όπως λένε– πως κάποια απ’ αυτά τα LP εκτιμήθηκαν περισσότερο στην πορεία, στα επόμενα χρόνια, τις επόμενες δεκαετίες, με μερικά απ’ αυτά να θεωρούνται πλέον «απαραίτητα» και «δισκάρες».

Να, για παράδειγμα το LP «Αυταπάτη» [Philips, 1983] της Ηδύλης Τσαλίκη, ένα jazz/ fusion/ funk/ latin κομψοτέχνημα, που δεν ακούστηκε στον καιρό του και που τώρα εκτιμάται παγκοσμίως θα έλεγα (σε κύκλους πάντα). Αιτία; H «Μιμή» της, που μπήκε το 2005 στη γερμανική συλλογή “Jazz Toys” της Perfect.Toy Records μαζί με tracks του Chet Baker, των Catch Up, του Heikki Sarmanto… Να πούμε απλώς πως στο συγκεκριμένο LP συμμετέχουν μερικοί από τους καλύτερους έλληνες τζαζ μουσικούς της εποχής, όπως ο πιανίστας Μάρκος Αλεξίου, οι κιθαρίστες Λάκης Ζώης και Δημήτρης Ζαφειρέλης, ο μπασίστας Γιώργος Ζηκογιάννης, ο ντράμερ Λευτέρης Τζήμας κ.ά., ενώ στις ενορχηστρώσεις είχε βοηθήσει ο Λουκάς Θάνος.

Ποιος ήταν αυτός; Ο συνθέτης που είχε γράψει μουσική στην «Μπαλάντα του κυρ’ Μέντιου», που είχε τραγουδήσει ο Νίκος Ξυλούρης στο «Σάλπισμα» του ’78. Το 1983 ο Λουκάς Θάνος είχε κάνει ένα αληθινά ενδιαφέρον LP στον Δισκογραφικό Συνεταιρισμό Καλλιτεχνών, που είχε τίτλο «Αναστροφή». Η «Μπαλάντα ενός μοναχικού αστού» είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια των αρχών του ’80, σ’ ένα άλμπουμ που ξεχωρίζει και για το έξοχο fusion, σχεδόν οργανικό, «Ωδή σ’ ένα νέο» με το βιολί του Γιώργου Μαγκλάρα και το μπάσο του Ζηκογιάννη να πετάνε.

Οι δίσκοι του Δισκογραφικού Συνεταιρισμού διαφημίζονταν τότε από την κρατική τηλεόραση, κάτι που δεν είχε βοηθήσει την εταιρεία να ορθοποδήσει, αφού μετά από 3-4 χρόνια θα έβαζε λουκέτο. Στο label, πάντως, είχαν τυπωθεί κι άλλα καλά άλμπουμ όπως οι «Καιροί της Άνοιξης» (1983) του Δημήτρη Λέκκα, το «Στην Άλλη Όχθη» (1984) του Σταύρου Παπαδόπουλου, το δεύτερο LP των Αγάπανθος (1984), το «Σλόγκαν» (1984) του Γιώργου Στεφανάκη (παλαιός οργανίστας των Πελόμα Μποκιού), το “Jazzburger” (1984) ξανά του Λουκά Θάνου κ.ά., και καλό θα είναι οι καινούριοι φίλοι του ελληνικού τραγουδιού ν’ αρχίσουν να τσεκάρουν…

Ένας από τους καλύτερους δίσκους της δεκαετίας του ’80 στο χώρο του κλασικού ελληνικού ροκ (με hints από τα seventies), που τον έφαγε κι εκείνον η μαρμάγκα ήταν η «Ώρα Μηδέν» (1984) του Βασίλη Ζαρούλια. Ο Ζαρούλιας έπαιζε με τον Βαγγέλη Γερμανό στο ντουέτο Διόσκουροι, νωρίς στη δεκαετία του ’70, κι εκείνο το μοναδικό LP του ήταν οπωσδήποτε κάτι απρόσμενο. Με λίγο καλύτερη ηχοληψία-παραγωγή η «Ώρα Μηδέν» θα φώτιζε ακόμη πιο πολύ, καθότι τραγούδια όπως τα «Στο τελευταίο λεωφορείο», «Η ώρα μου μηδέν» και «Σαλώμη» δεν γράφονται σήμερα.

Στον ίδιο χώρο, του ελληνόφωνου ελληνικού ροκ, και στο ίδιο ύφος (με ηχητικούς υπαινιγμούς από τη δεκαετία του ’70) ανήκει και το «Πράσινο Αεράκι» [Ανεξάρτητη Παραγωγή, 1985] του Νίκου Λαρυγγάκη. Κι εδώ ωραία τραγούδια («Ιερή πληγή», «Φονικό», «Της Κίρκης ο γλωτός») με ωραία, παράλληλα, χρήση παραδοσιακών στοιχείων.

Στο χώρο της μπαλάντας, ροκ ή λιγότερο ροκ, θα ξεχώριζα το «Κελεμπά» [Λαιστρυγόνα, 1986] του Βαγγέλη Τζαμτζή. Ο Τζαμτζής ήταν από την Άμφισσα και το άλμπουμ του συχνά ακουγόταν κοντά στον ήχο του “The River” του Bruce Springsteen. Κι από ’δω «Η θεά του σεξ» και το «Κελεμπά» κινούνται πολύ επάνω από τα στάνταρ του είδους. Εκεί κάπου και ο Πάνος Τσαπάρας, που μάλλον είχε ξεκινήσει από τα «Νιάτα» τού ’74, για να περάσει στη συνέχεια από τη Seagull του Γιαννίκου, τα παιδικά άλμπουμ, τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας, πριν γίνει κάπως περισσότερο γνωστός με το καλό LP «Πόθος Διάφανος» [CBS, 1983]. Πιο μεστός ακόμη ήταν όμως με το “Homo Socialis” [CBS, 1986], στο οποίο μπορούσες ν’ ακούσεις στίχους σαν και τούτους: «Θαυμάζω τον ηρωικό παλμό της Ρωμιοσύνης/ και σκύβω το κεφάλι μου ως το δείκτη νοημοσύνης/ ουρλιάζοντας εκλέξαμε την ηγεσία του τόπου/ και τώρα εκείνη αθόρυβα μάς εκτελεί επί τόπου». Για το ΠΑΣΟΚ η… βαριά καμπάνα. Φυσικά, ο Πάνος Τσαπάρας είχε προλάβει να γίνει «είδωλο», μέσα από τα Στρουμφ.

Ένας από τα πιο βαριά και θλιμμένα άλμπουμ της ελληνικής δισκογραφίας είναι τα «Στρατιωτικά» [Εναλλάξ, 1982] του Χρήστου Λεττονού. Καταπληκτικά τραγούδια («Σε θυμάμαι συχνά», «Σαν εκδρομή») από τον… Έλληνα Leonard Cohen.

Μια ξεχωριστή ομάδα δίσκων, που κινούνται από το «καλοί» έως το «πολύ καλοί», είναι εκείνοι της παρέας… Βασίλης Νικολαΐδης, Γιώργος Μακρής, Μιχάλης Τόμπλερ (όλοι έγιναν γνωστοί από τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας). Ειδικά το «Πέρα Βρέχει» [Κέρκυρα/MINOS, 1982] του Μακρή έχει θαύματα («Σαν πουλί», «Θα ’θελα να σε τρομάξω», «Γυναίκα», «Το μπαράκι»…). Έντεχνο φολκ, με αναφορές από τον Σκαρίμπα μέχρι τον Zappa.

Μερικοί από τους καλύτερους στίχους που γράφτηκαν για… ανήκουστα, γενικώς, ελληνικά τραγούδια στα 80s ανήκαν στον Γιώργο Θεοχάρη. Μνημονεύουμε τα LP των Σάκη Τσιλίκη/ Σοφίας Βόσσου «Χωρίς Αδιάβροχο» [Ρυθμός, 1983] και Νίκου Οικονόμου «Αφύλαχτη Διάβαση» [Lyra, 1982]. Ο Θεοχάρης είχε γράψει τους στίχους και στο «Αν δεν ήσουν τυχαίος», που είχε τραγουδήσει ο Κ. Ζηβόπουλος στους Αγώνες της Κέρκυρας, το 1981, καθώς και στη «Φανή» (μουσική Σ. Τσιλίκης), που είχε πει ο Πέτρος Πανδής το 1986.

Όποιος ψάχνει για καλούς, αλλά επισκιασμένους ελληνικούς δίσκους των eighties ας ρίξει μια ακρόαση και στα εξής LP: στην ποπ «Μοναξιά» [EMI/ Columbia, 1983] του Αρθούρου Αντενούτσι, στο… παλιοροκάδικο LP των Carma από το 1985, καθώς και στο reggae-rock και άλλα τινά «Ζάλογγο» (1986) του γκρουπ Υδροχόος.

Μνεία, τέλος, σε τρεις ρεμπέτικους και εντεχνολαϊκούς δίσκους. Κατ’ αρχάς στο LP του σχήματος Ελληνική Απόλαυσις [ACBA, 1983], που μάλλον είναι το καλύτερο άλμπουμ της ρεμπετοαναβίωσης (φοβερή η version στον ύμνο του Γιοβάν Τσαούς «Πέντε μάγκες στον Περαία»), όπως και στις δύο ανεξάρτητες παραγωγές του Σωτήρη Ρεμπάπη, την «Νταηλιάνα» (1984) και «Τα Παλληκάρια» (1986).

Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό SONIK, τεύχος «Η Μουσική στην Ελλάδα των 80s», Ιανουάριος 2017