LINA ORFANOS - MIKIS THEODORAKIS λυρικά

«Τα Λυρικά» είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, βασισμένα σε στίχους, σε ποιήματα, του Τάσου Λειβαδίτη.
«Τα Λυρικά» ακούστηκαν για πρώτη φορά στον Μουσικό Αύγουστο 1977, στον κύκλο συναυλιών του Μίκη Θεοδωράκη που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα 6 Αυγούστου-6 Σεπτεμβρίου (του ’77) στο Θέατρο Λυκαβηττού. Από ’κει ηχογραφήθηκαν για να εμφανιστούν για πρώτη φορά στη δισκογραφία, στη Γαλλία το 1977, σε μιαν έκδοση της Galata / Le Chant Du Monde και στην Ελλάδα την επόμενη χρονιά (1978) από την MINOS.
Για τον «Μουσικό Αύγουστο 1977» έχουμε γράψει ξεχωριστό αναλυτικό άρθρο, το οποίον μπορείτε να δείτε εδώ... https://www.lifo.gr/culture/music/moysikos-aygoystos-1977-i-koryfaia-timitiki-ekdilosi-sto-ergo-toy-miki-theodoraki.
«Τα Λυρικά» είχε ερμηνεύσει σε πρώτη εκτέλεση ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης, μαζί με λιτή ορχήστρα απαρτιζόμενη από κλασική κιθάρα, πιάνο, τσέλο, κοντραμπάσο και κρουστά, μαζί με τρεις δεύτερες φωνές (Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Πέτρος Πανδής, Σοφία Μιχαηλίδου), με τον δίσκο να περιέχει μερικά έξοχα τραγούδια («Την πόρτα ανοίγω το βράδυ», «Χαθήκαμε τόσο νωρίς», «Μια μέρα θα σ’ το πω», «Δρόμοι που χάθηκα», «Θυμήσου τον Μανωλιό», «Μοιρολόι της βροχής»), από τα ωραιότερα εκείνης της εποχής του τρανού συνθέτη, αν και όλο το έργο –και τα δέκα έξι τραγούδια του εννοούμε– διαθέτει τη δική του οντότητα και τη δική του μοναδική αξία.
Αυτό το έργο, τα “Lyrika” [Bambinis Productions], σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και ποίηση Τάσου Λειβαδίτη, έρχεται τώρα να αποδώσει η mezzo soprano Lina Orfanos, με τη νέα ενορχήστρωση και τη μουσική διεύθυνση του Σπύρου Εξάρα.

Ο Σ. Εξάρας συμμετέχει, φυσικά, στην ορχήστρα, παίζοντας ηλεκτρική, ακουστική και κλασική κιθάρα, και ακόμη μαντολίνο, ενώ περαιτέρω ακούγονται και οι Caleb Hudson τρομπέτες, φλούγκελχορν, Αχιλλέας Λιαρμακόπουλος τρομπόνι, Chris Papson μπουζούκι, Harvie S ακουστικό, ηλεκτρικό μπάσο, David Silliman ντραμς, κρουστά και Pablo Vergara πιάνο, πλήκτρα, hammond – με τις περισσότερες εγγραφές να έχουν γίνει στην Αμερική, στα Teaneck Sound Studios, στο New Jersey, εκεί όπου προφανώς έχει γραφτεί και η φωνή της Lina Orfanos.
Κατ’ αρχάς να πούμε πως η έκδοση αυτή περιέχει δέκα οκτώ τραγούδια (από δέκα έξι, που εμφανίζονταν στο πρωτότυπο). Τα δύο παραπάνω είναι τα “They set out and go” και “In the crowd”. Ναι, δεν το είπαμε, αλλά το λέμε τώρα...
Τα τραγούδια αποδίδονται ναι μεν στα ελληνικά από την Lina Orfanos, αλλά στο track list είναι αναγραμμένα στα αγγλικά, ενώ στο booklet υπάρχουν μόνον οι αγγλικές μεταφράσεις τους, τις οποίες έχει επιμεληθεί η γνωστή μουσικός, συγγραφέας και μελετήτρια του έργου του Μίκη Θεοδωράκη Gail Holst-Warhaft (“Road to Rembetika” και “Theodorakis: Myth & Politics in Modern Greek Music” είναι οι τίτλοι δύο πολύ γνωστών βιβλίων της).
Γενικώς όλο το booklet και όλα τα κείμενα είναι στα αγγλικά, πράγμα που σημαίνει πως έχουμε να κάνουμε με μιαν έκδοση που απευθύνεται και στο ξένο κοινό (το αμερικάνικο ας πούμε), γιατί στο ελληνικό απευθύνεται οπωσδήποτε.
Η Lina Orfanos είναι μια αναγνωρισμένη τραγουδίστρια, που είχε την πλήρη εμπιστοσύνη του Μίκη Θεοδωράκη – καθώς ο συνθέτης θεωρούσε πως ήταν μια σημαντική ερμηνεύτρια των έργων του, για τα πιο πρόσφατα χρόνια. Γι’ αυτό εξάλλου θα συνεργάζονταν και στα άλμπουμ “Enchanted Night” (2007) και “Mauthausen” (2015).
Σ’ αυτή την τρίτη «θεοδωρακική» δουλειά της η Lina Orfanos πράττει το καθήκον της στο ακέραιο. Η ωραία και πλούσια ενορχήστρωση του Σπύρου Εξάρα είναι, εξάλλου, ένα πρώτο πλεονέκτημα. Μπορεί, εννοούμε, να τοποθετήσει επάνω της τη φωνή της, εμβαθύνοντας στα ιδιαίτερα σημεία των τραγουδιών, που απαιτούν από τη φύση τους μιαν ευλυγισία.
Μια φωνή, με άλλα λόγια, που να μπορεί να αφουγκραστεί τα νοήματα των στίχων του Τάσου Λειβαδίτη, αποδίδοντας όλες τις σύνθετες μελωδικές ακολουθίες, με σύνεση και αίσθημα. Το λέμε, γιατί, ως ακροατής, θα πρέπει να μπορείς να νοιώσεις όλα εκείνα που λέγονται στα τραγούδια, και τα οποία ο πρώτος διδάξας Μίκης Θεοδωράκης τα τόνιζε με τον δικό του και εν πολλοίς μοναδικό φωνητικό-ερμηνευτικό τρόπο.
Είναι δύσκολο να βασιστεί ένας νεότερος ερμηνευτής στην φωνή του Μ. Θεοδωράκη, ώστε να πάει «Τα Λυρικά», ένα βήμα παραπέρα. Ίσως ο Πέτρος Πανδής να ήταν ένας τέτοιος ερμηνευτής – για ’κείνη την εποχή. Σήμερα όμως;
Η Lina Orfanos πράττει, προφανώς, το μόνο δυνατό. Να απομακρυνθεί, εντέχνως, από το πρωτότυπο, δημιουργώντας με τη φωνή της κάποιες «άλλες» βάσεις, πάνω στις οποίες να τοποθετηθούν τα τραγούδια.
Βοηθείται φυσικά και από την ενορχήστρωση του Σ. Εξάρα, όπως προείπαμε, αλλά βασικά είναι ο δικός της τρόπος, που επιχειρεί να εξωτερικεύσει, μέσω μιας ερμηνευτικής άπλας, τον «θεοδωρακικό» λυρισμό. Μπορεί το έργο να χάνει κάπως σε δύναμη και αμεσότητα, αλλά κερδίζει σίγουρα στο λυρικό και μελωδικό επίπεδο. Και είναι αυτό το ισοζύγιο που πάντα θα έχει κατά νου του ο ακροατής, πριν αποφανθεί για το τι «του πάει» περισσότερο.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η εκδοχή του Σπύρου Εξάρα και της Lina Orfanos θα μπαίνει στη ζυγαριά από ισότιμη (αισθητικά) θέση, με εκείνη του πρωτοτύπου.
[Το άλμπουμ διανέμεται τόσο σε CD όσο και ψηφιακά από τον Μετρονόμο]