δύο άλμπουμ του WADADA LEO SMITH στη φινλανδική TUM Records

Κυκλοφορίες του διακεκριμένου τρομπετίστα Wadada Leo Smith στην TUM έχουμε ξαναδεί στο δισκορυχείον. Ήταν σ’ ένα κείμενο από τον Απρίλη του 2014, όταν είχαμε γράψει για τα άλμπουμ “Occupy the World” (με την ορχήστρα TUMO), “Ancestors” (με τον Louis Moholo-Moholo) και “Dark Lady of the Sonnets” (με το σχήμα Wadada Leo Smith’s Mbira), ενώ σ’ ένα άλλο κείμενο (τον Οκτώβρη του ’14) είχαμε γράψει και για το “The Great Lakes Suites”. Τώρα, επανερχόμαστε στο θέμα με δύο ξεχωριστές φύσει και θέσει εκδόσεις, που δεν βαθαίνουν μόνο τη σχέση του ιστορικού τρομπετίστα του AACM με την TUM, αλλά δείχνουν και τη μόνιμη διάθεσή του να εξερευνά το παρελθόν και το παρόν της μουσικής προτείνοντας, πάντα, νέα ακούσματα.

Στο άλμπουμ “Solo: Reflections and Meditations on Monk” [TUM CD 053, 2017] o Wadada Leo Smith διασκευάζει Thelonious Monk για σόλο τρομπέτα(!), ενώ συνθέτει κιόλας κατά τον «μονκικό» τρόπο. Το track list δείχνει, από την αρχή, το πώς σκέπτεται ο Smith. Το άλμπουμ ξεκινά με το “Ruby, my dear”, για να ακολουθήσει η πρώτη πρωτότυπη σύνθεση, συνεχίζει με το “Reflections”, γα να ακολουθήσει η δεύτερη πρωτότυπη σύνθεση, έπεται το “Crepuscule with Nellie”, ακολουθούν δύο συνθέσεις του Smith, για να κλείσει το CD με το πασίγνωστο “’Round midnight”. Συνολικά οκτώ tracks (τέσσερις versions, τέσσερα πρωτότυπα).

Η σχέση του Smith με τις μουσικές του Monk ξεκινάει από πολύ παλαιά, από τα εφηβικά του χρόνια – και όπως γράφει ο ίδιος στο ένθετο, ο Monk ήταν εκείνος (και δευτερευόντως ο Ellington), που τον οδήγησε να γίνει συνθέτης. Μάλιστα, λέει, πως οι σόλο-πιάνο εγγραφές τού Monk είναι εκείνες που περικλείουν το απαύγασμα των συνθετικών ιδεών του και πως το “Thelonious Alone in San Francisco” [Riverside, 1959] ήταν ένα από τα πρώτα άλμπουμ του που αγόρασε και που τον επηρέασε σφόδρα. Τέλος πάντων λέει πολλά ο Smith εδώ (γιατί έτσι είναι και το σύστημα της TUM – οι καλλιτέχνες να λένε πολλά και να εξηγούν τα πάντα εν σχέσει με αυτά που περιέχονται στα συγκεκριμένα sessions).

Το σόλο τρομπέτα, αντί για σόλο πιάνο, είναι ένα θέμα τώρα, όταν παίζεις Monk, αλλά επειδή ο Smith ξέρει πως δεν γίνεται να μεταφερθεί ο τρόπος του Monk από το πιάνο σ’ ένα πνευστό ακολουθεί τη δική του προσέγγιση. Παίζει με τις παύσεις, αδιαφορεί θα έλεγα για τις συγχορδιακές ακολουθίες των πρωτοτύπων, αποτυπώνοντας τις κλασικές πια μελωδίες μ’ έναν τρόπο εντελώς προσωπικό.

Ενδιαφέρον όμως έχουν και τα πρωτότυπα κομμάτια, που κολλάνε δίπλα στις versions και που έχουν, συχνά, «μονκικές» αφετηρίες. Άλλοτε κάποιο ντοκυμαντέρ (με τον Monk να παίζει στο Five Spot Café), άλλοτε κάποιο κλιπάκι με τον Monk να… ευχαριστιέται μια μπαλάντα κ.λπ. Ενώ υπάρχει κι ένα 9λεπτο track, το “Monk and Bud Powell at Shea Stadium – A mystery”, το οποίον ο Smith το άκουσε στον… ύπνο του (όπως συχνά, κατά πώς ο ίδιος τα λέει, του συμβαίνει). Κι αυτό, όπως και να το κάνουμε είναι ένα… Misterioso.

Το άλλο άλμπουμ, που έχει τίτλο “Najwa” [TUM CD 049, 2017], είναι επίσης ξεχωριστό. Και πώς να μην είναι, όταν στο οκτέτο τού Wadada Leo Smith συμμετέχουν τέσσερις(!) κιθαρίστες (Michael Gregory Jackson, Henry Kaiser, Brandon Ross, Lamar Smith), ο μπασίστας Bill Laswell (α…), ο ντράμερ Pheeroan akLaff (σταθερή αξία) και ο περκασιονίστας Adam Rudolph;

Βασικά, εδώ, το θέμα (ένα από τα θέματα έστω) είναι η κιθάρα και το πώς μπορεί τούτη να υπάρξει μέσα στη σύγχρονη jazz-avant (βασικά μαζί με την τρομπέτα και το κλασικό ρυθμικό τμήμα). Και όχι απλώς να υπάρξει, αλλά, τη βοηθεία της, να αποδοθούν και τα πρέποντα σε ορισμένες μορφές της jazz, που την πήγαν (την jazz), μέσα στα χρόνια, ένα βήμα παρακάτω. Αυτές οι μορφές, έτσι όπως εδώ αναδεικνύονται από τον Wadada Leo Smith, είναι οι Ornette Coleman, John Coltrane, Ronald Shannon Jackson και Billie Holiday (υπάρχουν κι άλλες, για τις οποίες γίνεται λόγος στο ένθετο, αλλά μόνο για τις προαναφερόμενες υπάρχει χώρος στο “Najwa”). Γι’ αυτές λοιπόν τις μορφές ο Smith συνθέτει πέντε μακροσκελή κομμάτια (υπάρχει ένα 16λεπτο, ένα 14λεπτο κ.λπ.) –εξαιρείται το 4λεπτο “Najwa”–, τα οποία μόνο και μόνο από τους ευφάνταστους τίτλους τους δείχνουν κατεύθυνση. Δείτε: “Ornette Coleman’s harmolodic sonic hierographic forms: A resonance change in the millennium”, “Ohnedaruth John Coltrane: The master of kosmic music and his spirituality in a love supreme”, “Ronald Shannon Jackson: The master of symphonic drumming and multi-sonic rhythms, inscriptions of a rare beauty”, “The empress, Lady Day: In a rainbow garden, with yellow-gold hot springs, surrounded by exotic plants and flowers”. Καθαρές και εντοπισμένες περιγραφές λοιπόν, που δείχνουν, με λίγα λόγια, τις «αξίες» που αποδίδει ο Smith στα συγκεκριμένα «είδωλα».

Συνθετικώς, τώρα, το άλμπουμ στέκεται πολύ ψηλά με τους κιθαρίστες να κάνουν πράματα και θάματα –και μπροστά, με συνεχή τεχνικά σόλι, και σ’ ένα υποχθόνιο και διαβρωτικό πίσω πλάνο–, αφήνοντας συγχρόνως πολύ χώρο για την τρομπέτα, που φέρνει στη μνήμη μας τις φοβερές αντιπαραθέσεις της με την κιθάρα στο “Yo Miles!” (τη δισκάρα των Henry Kaiser και Wadada Leo Smith, πίσω στο 1998). Κομμάτια σαν το “Ronald Shannon Jackson: The master…” δείχνουν, συν τοις άλλοις, και την ακρογωνιαία συμβολή του ρυθμικού τμήματος στο «πέταγμα» ενός κομματιού, πόσω μάλλον όταν οι δακτυλοθεσίες του Laswell, εδώ, είναι ταχύτατες και μάλλον… πέραν πάσης περιγραφής!

Επαφή: www.tumrecords.com