ARVO PÄRT τέσσερις συμφωνίες

Παρότι ο εσθονός συνθέτης Arvo Pärt ηχογραφεί από τις αρχές του ’60 (στη σοβιετική Μελόντια) έγινε παγκοσμίως γνωστός από τα μέσα του ’80 και μετά, όταν το έργο του άρχισε να εμφανίζεται κατά κύματα στην ECM βασικά (αλλά και σε άλλες εταιρείες). Χαιρετίστηκε δε ως ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους «θρησκευτικούς» συνθέτες, συνδυάζοντας στη γραφή του προκλασικά, κλασικά και σύγχρονα στοιχεία (μινιμαλιστικά, σιωπή) δημιουργώντας πρωτότυπο και ρηξικέλευθο έργο. Η γερμανική εταιρεία πιστή στην… παράδοση να προβάλλει το έργο τού Arvo Pärt δίνει στην κυκλοφορία τις τέσσερις συμφωνίες του (γραμμένες το 1964, 1966, 1971 και 2008 αντιστοίχως), ερμηνευμένες τώρα από την NFM Wrocław Philharmonic υπό τον Tõnu Kaljuste. Το άλμπουμ τιτλοφορείται απλώς “The Symphonies” (2018) και είναι τυπωμένο για την ECM New Series (ΑΝ Music). Δεν είμαι σίγουρος αν οι συμφωνίες τού Pärt έχουν ηχογραφηθεί και τυπωθεί ξανά όλες μαζί (νομίζω πως όχι), εδώ πάντως συμβαίνει και είναι καλό που συμβαίνει (και) για έναν ακόμη λόγο. Μπορεί να καταγραφούν, έστω και τηλεγραφικά, οι εξελίξεις στο ύφος του συνθέτη μέσα σ’ ένα διάστημα 44 ετών (1964-2008). Για ν’ ακούσουμε…

Στην πρώτη συμφωνία, που διαρκεί λίγο λιγότερο από 20 λεπτά και αποτελείται από δύο μέρη (Canons, Prelude and Fugue) υπάρχουν αναφορές στον Σοστακόβιτς (δωδεκαφθογγισμός), αλλά και ρυθμικά μοντερνιστικά στοιχεία, ιδίως στο δεύτερο μέρος, με δυναμικές παρεμβάσεις σ’ ένα αγχωτικό μοτίβο.

Στη δεύτερη συμφωνία (διαρκεί λίγο περισσότερο από 10 λεπτά και αποτελείται από τρία μέρη), που γράφτηκε δύο μόλις χρόνια μετά την πρώτη, η βασική διάσταση είναι η avant-garde. Αλεατορικά και αυτοσχεδιαστικά στοιχεία συνυπάρχουν σ’ ένα περιβάλλον μυστηριακά λυρικό.

Η τρίτη συμφωνία του 1971 διαρκεί πάνω από 20 λεπτά και είναι αφιερωμένη στον εσθονό διευθυντή ορχήστρας Neeme Järvi. Εδώ τα μυστικιστικά στοιχεία αποκτούν πιο τρανή θέση μέσα στο συνολικότερο έργο, με τις αναφορές στο γρηγοριανό μέλος και στη μεσαιωνική μουσική να είναι όχι απλώς πιο φανερές, αλλά και να κυριαρχούν στις αναπτύξεις των θεμάτων – προμηνύοντας το μελλοντικό ύφος τού συνθέτη.

Τέλος, στην τετάρτη συμφωνία του 2008, την επονομαζόμενη και “Los Angeles” (είναι αφιερωμένη στον αμφιλεγόμενο ρώσο ολιγάρχη Μιχαήλ Χοντορκόφσκι), ο Arvo Pärt διατηρεί, με τις όποιες διαφοροποιήσεις του, το ριζοσπαστικό στυλ γραφής, που προβάλλει από τα seventies. Βαριά και θρηνητική, η τετάρτη συμφωνία, αποτελεί κομβικό σημείο στην εργογραφία του διάσημου Εσθονού.

Δεν χρειάζεται να πούμε κάτι για την NFM Wrocław Philharmonic, την εγγραφή και την παραγωγή. Είναι γνωστή, θέλω να πω, η τελειότητα της ECM και σ’ αυτές τις πιο απαιτητικές (λόγω μεγάλης ορχήστρας) παραγωγές.