ZDENKA VUČKOVIĆ – RADOJKA ŠVERKO δύο πρώην Γιουγκοσλάβες και νυν Κροάτισσες στις Ολυμπιάδες Τραγουδιού στην Αθήνα, το 1969 και το 1973

Πριν μερικά χρόνια ένας αναγνώστης του δισκορυχείου από την Κροατία, μου είχε ζητήσει κάποια στοιχεία για δύο συμπατριώτισσές του τραγουδίστριες, την Zdenka Vučković (Ζάγκρεμπ, 1942) και την Radojka Šverko (Pazin, 1948), που είχαν εμφανισθεί στις Ολυμπιάδες Τραγουδιού, στην Αθήνα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το 1969 και το 1973 αντιστοίχως. Φυσικά, του έδωσα όλες τις πληροφορίες και ό,τι άλλο υλικό είχα διαθέσιμο, ενώ κι εκείνος με είχε φιλοδωρήσει με ωραίες φωτογραφίες κ.λπ. από τις συγκεκριμένες διοργανώσεις (προφανώς ο άνθρωπος ήταν συλλέκτης και fan, που το έψαχνε το θέμα από την πατρίδα του). Ανακατεύοντας ξεχασμένους «ηλε-φακέλους» εντόπισα αυτό το υλικό κι είπα να κάνω ένα κείμενο, που θα το βρουν ενδιαφέρον, νομίζω, όσοι την ψάχνουν με την ιστορία…

Να πω κατ’ αρχάς σε όλους, και να υπενθυμίσω στους πιο φανατικούς αναγνώστες του blog, πως στο δισκορυχείον υπάρχουν αναλυτικά κείμενα και για τις έξι Ολυμπιάδες Τραγουδιού (1968-1973). Αυτά τα κείμενα, χρόνια μετά, παραμένουν μοναδικά στο δίκτυο, αφού κανείς πιο πριν (ούτε και μετά) δεν είχε ασχοληθεί διεξοδικώς μ’ αυτές τις λοιδορημένες διοργανώσεις, τις οποίες διάφοροι αδαείς και άσχετοι με τη μουσική εξακολουθούν να τις συνδέουν με τις (γελοίες) γιορτές της Πολεμικής Αρετής των Ελλήνων.

Ας υπενθυμίσω, λοιπόν, κι εδώ πως οι Ολυμπιάδες Τραγουδιού υπήρξαν… έμπνευση της χούντας, στην προσπάθειά της να ασκήσει πολιτιστική πολιτική, ποντάροντας, ταυτοχρόνως, και σε μία έξωθεν «καλή μαρτυρία». Κάπως σαν μια επιβεβαίωση του καθεστώτος (το ήθελαν οι συνταγματάρχες και το επεδίωξαν), το οποίον καθεστώς στρέφοντας τα όμματα της διεθνούς κοινής γνώμης (κάποιας κοινής γνώμης, τέλος πάντων) προς τις γιορτές και τα πανηγύρια, θα μπορούσε να συνεχίσει ανενόχλητο την… αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, επί της χειρουργικής κλίνης. Εκείνο, πάντως, που θα πρέπει οπωσδήποτε να ειπωθεί είναι πως στις Ολυμπιάδες έδωσαν το παρόν διακεκριμένοι καλλιτέχνες και συγκροτήματα (λέμε και για τους εκτός συναγωνισμού) και, βεβαίως, ακούστηκαν κάμποσα καλά τραγούδια, τα οποία δεν είχαν ουδεμία σχέση με ό,τι θα αποκαλούσαμε, έτσι επιτιμητικώς ή υποτιμητικώς, χουντοτράγουδα.

Περιττό να πω πως οι Ολυμπιάδες Τραγουδιού στηρίχτηκαν από τον κόσμο, που κατέκλυζε το Παναθηναϊκό Στάδιο εκείνα τα καλοκαιρινά τριήμερα του Ιουνίου ή του Ιουλίου (λέμε για πάνω από 40-45 χιλιάδες θεατές), αλλά και από διάφορους επωνύμους της ντόπιας και όχι μόνο καλλιτεχνικής ζωής, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είχαν δουλέψει για τις Ολυμπιάδες (και δεν αναφέρομαι, εδώ, στα μεγάλα ονόματα από το εξωτερικό, που στήριξαν το θεσμό τραγουδώντας εκτός συναγωνισμού). Πέραν λοιπόν του Γιώργου Οικονομίδη, που είχε το γενικό πρόσταγμα ως καλλιτεχνικός διευθυντής, στις Ολυμπιάδες είχαν παρουσίες και οι Τάκης Καμπάς, Κώστας Γιαννίδης, Ζακ Ιακωβίδης, Αλέκος Λειβαδίτης, Ίων Νταϊφάς, Μακώ Γεωργιάδου, Τάκης Αθηναίος, Κώστας Κλάββας, Μανώλης Καστρινός, Γιώργος Τζαβέλλας, Γιώργος Χατζηνάσιος, Τάκης Μουζενίδης, Γιώργος Κατσαρός, Κώστας Πρετεντέρης, Γιάννης Μαρής και άλλοι πολλοί.

Στη 2α Ολυμπιάδα, που διεξήχθη στο Παναθηναϊκό Στάδιο φυσικά, το τριήμερο 27, 28 και 29 Ιουνίου 1969, πήραν μέρος 29 χώρες, ενώ ακούστηκαν 44 τραγούδια. Κάποιες χώρες, δηλαδή, είχαν διαγωνιστεί με περισσότερα του ενός, μιας και επιτρεπόταν κάτι τέτοιο. Πιο συγκεκριμένα η Αγγλία είχε δύο τραγούδια, η Γαλλία επίσης δύο, η Ελλάδα δέκα(!), η Ισπανία δύο, η Ιταλία τρία και η Τουρκία δύο. 

Την τότε ενωμένη Γιουγκοσλαβία είχε εκπροσωπήσει η Κροάτισσα Zdenka Vučković, η οποία είχε τραγουδήσει το “Sretna sam”, που είχε μουσική και στίχους τού συμπατριώτη της Alfi Kabiljo. Το τραγούδι ήταν αρκετά καλό, στο γενικώς «ελαφρύ» πλαίσιο που εκινείτο η Ολυμπιάδα, και το γεγονός ότι δεν βραβεύτηκε με κάποιο από τα πρώτα βραβεία (τερμάτισε κάτω από την έκτη θέση) δείχνει, οπωσδήποτε, το υψηλό επίπεδο του διαγωνισμού. Να υπενθυμίσω πως το πρώτο βραβείο είχε πάει στο τραγούδι των Ζακ Ιακωβίδη – Μιχάλη Γαβριηλίδη «Που ναν’ ο ίσκιος σου Θεέ», που είχε πει η Κλειώ Δενάρδου, το δεύτερο στο λιβανέζικο τραγούδι τού Elias Rahbani “La guerre est finie”, που είχε πει ο Manuel και το τρίτο στην Βουλγάρα Maria Mitzeva (για την «Αλέα των ερωτευμένων»).

Η Vučković δεν ήταν τυχαία τραγουδίστρια. Είχε ξεκινήσει ως παιδί-θαύμα προς τα τέλη του ’50, έχοντας συμμετάσχει στο περίφημο φεστιβάλ της κροατικής πόλης Opatija, το 1958, τραγουδώντας μαζί με τον αστέρα Ivo Robić, ενώ στα χρόνια του ’60 βραβευόταν συνεχώς, αποδίδοντας και διεθνές ρεπερτόριο (Adriano Celentano, Paul Anka, Neil Sedaka, A.C. Jobim, Manfred Mann κ.ά.), ηχογραφώντας συνεχώς δίσκους 45 στροφών. Συνέχισε με επιτυχίες και στη δεκαετία του ’70, αλλά στα χρόνια του ’80 το αστέρι της άρχιζε πλέον να σβήνει – όπως εξάλλου συνέβαινε και με τους περισσότερους καλλιτέχνες της γενιάς της.

Το “Sretna sam”, που τραγούδησε η Zdenka Vučković στην Αθήνα, δεν το βρήκα στο discogs, ούτε κάπου αλλού. Οπότε να υποθέσω πως η εκτέλεση που υπάρχει στο YouTube (και που προέρχεται από το official κανάλι της) είναι η ζωντανή από το Παναθηναϊκό Στάδιο του ’69 (ή η επίσημη ή κάποια πρόβα)…
 

Η 6η και τελευταία Ολυμπιάδα Τραγουδιού διεξήχθη στο Παναθηναϊκό Στάδιο το τριήμερο 13,14, 15 Ιουλίου 1973, ήταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών (το οποίον «έχτισε» η χούντα και διατήρησε η δημοκρατία) και είχε ως καλλιτεχνικό διευθυντή της τον Γιώργο Οικονομίδη. Στη διοργάνωση είχαν πάρει μέρος 40 χώρες, που διαγωνίστηκαν με 40 τραγούδια (δεν υπήρχαν δηλαδή πολλαπλά τραγούδια από κάποιες χώρες), τα οποία θα μοιράζονταν τρία μεγάλα βραβεία (1ο, 2ο και 3ο, για συνθέτη, στιχουργό και ερμηνευτή το κάθε ένα), επτά τιμητικές διακρίσεις και τρία «ειδικά βραβεία» (Καλλίτερος Ερμηνευτής, Ενορχήστρωση, Δημοφιλέστερος Ερμηνευτής)… μην αφήνοντας κανέναν παραπονούμενο.

Το  πρώτο βραβείο είχε πάει στον Καναδά και στο τραγούδι “Kamouraska” που ερμήνευσε η Julie Arel, το δεύτερο απονεμήθηκε στην Αρούμπα (νησιωτικό κράτος στην Καραϊβική, στις ολλανδικές Αντίλλες, βορείως της Βενεζουέλας) και στο τραγούδι “Dirty lady” που είχε πει ο J.B. Euson (πήρε και το βραβείο του Δημοφιλέστερου Ερμηνευτή), ενώ το τρίτο βραβείο καπάρωσε το γιουγκοσλαβικό τραγούδι “The last day of summer” που είχε ερμηνεύσει η Radoyka (έτσι αναγραφόταν στο πρόγραμμα και το τραγούδι και η ερμηνεύτρια). Φυσικά επρόκειτο για την Radojka Šverko, μία από τις πιο δημοφιλείς τραγουδίστριες σε παλαιά Γιουγκοσλαβία και τώρα Κροατία τα τελευταία 50 χρόνια. Εννοείται, επίσης, πως το τραγούδι δεν είχε αγγλικούς στίχους και τίτλο, μα σερβοκροάτικους, που με κάποια μικρή δυσκολία κατόρθωσα να εντοπίσω. Ο αυθεντικός, λοιπόν, τίτλος του τραγουδιού ήταν “Još samo jedan ljetni dan” (με μουσική του Jure Robežnik και λόγια του Dušan Velkaverh). Έτσι, μ’ αυτόν τον τίτλο, ανοίγει το LP τής Šverko “S Tobom U Snu” [RTV Ljubljana LP 1074] από το 1974 και μ’ αυτόν τον τίτλο, φυσικά, εντοπίζεται και στο YouTube. Κλασικό φεστιβαλικό άσμα, με ανοιχτή μελωδία, που πάει γάντι στην πλούσια και άνετη φωνή τής κροάτισσας ερμηνεύτριας.

Όλα τα επόμενα χρόνια και τις επόμενες δεκαετίες το άστρο της Radojka Šverko θα λάμψει εκτυφλωτικά. Ουσιαστικώς αναφερόμαστε σε μια τραγουδίστρια με τεράστια καριέρα, που, βοηθούμενη και από την ωραία, αρχοντική εμφάνισή της θα εξελιχθεί σε κάτι σαν… ντίβα, για τη βαλκανική χώρα. Η Šverko θα κερδίζει βραβεία όπου και αν εμφανιζόταν (Τόκιο, Λος Άντζελες, Μαδρίτη, Σεούλ, Πουέρτο Ρίκο, Καράκας, Μπρατισλάβα, Φλωρεντία, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Ρίο ντε Τζανέιρο…), θα τραγουδήσει «τα πάντα» όπως λέμε (από μιούζικαλ και ροκ-όπερα, μέχρι jazz, pop και θρησκευτικούς ύμνους), αρνούμενη, όμως, να κάνει εκείνη τη διεθνή καριέρα που θα της άρμοζε.

Η Radojka Šverko θα τραγουδήσει το 2015, όπως διαβάζω στη wiki, και για την πρόεδρο της Κροατίας Kolinda Grabar-Kitarović (που την είδαμε και στο πρόσφατο Μουντιάλ), όταν εκείνη ανελάμβανε τα καθήκοντά της…