KAMAL KEILA habibi funk από το Σουδάν

Είμαι fan του δισκογραφικού ψαξίματος, όπως και πολλοί άλλοι φρονώ, πέραν της ΑγγλοΑμερικής… πολύ πέραν της ΑγγλοΑμερικής. Για πολλά χρόνια μεγαλώσαμε, μουσικά, μέσα στη γενικότερη άγνοια και αυτό δεν ξέρω πόσο καλό μας έκανε. Η έλλειψη πληροφορίας και υλικού για τις αληθινές μουσικές του κόσμου –όχι για κείνες τις τουριστικές σχεδόν, που μας επιβλήθηκαν στα… ethnic nineties– δημιούργησε ελλειμματικές συμπεριφορές, ευεπίφορες, σε γενικές γραμμές, στη δυτικίλα. Βεβαίως καλύψαμε πολλά χιλιόμετρα την τελευταία 20ετία χοντρικά, αλλά και πάλι τα περισσότερα και ενδεχομένως τα καλύτερα δεν τα έχουμε ακόμη ακούσει. Εγώ έτσι λέω, έτσι νομίζω τέλος πάντων, γιατί η μουσική από τις «άλλες» χώρες δεν είναι μόνον πολλή και ατελείωτη, είναι, συχνά, το ίδιο θωπευτική και θεραπευτική με το καλύτερο rock ή με το πιο πυρωμένο funk των μητροπόλεων. Έτσι το νοιώθω… και δεν μετράω, εδώ, τεχνικές ποιότητες, υπερπολυτελή στούντιο, μεγαλόσχημες παραγωγές και τα τοιαύτα, αλλά την πρωτογενή έμπνευση και από ’κει και πέρα τη συγκεκαλυμμένη δύναμη που μπορεί να ασφυκτιά, για παράδειγμα, πίσω από τις αφρικανικές ηχογραφήσεις του ’60 και του ’70 (και του ’80 και του ’90). Και «ναι» είναι η μαύρη ήπειρος εκείνη που μας επεφύλαξε τις μεγαλύτερες δισκογραφικές εκπλήξεις, εκείνη που μας εφοδίασε και μας εφοδιάζει ακόμη με το… αδιανόητο τούτη την τελευταία 20ετία. Σ’ αυτές τις αδιανόητες τέλος πάντων εκδόσεις ανήκει και η παρούσα “Muslims and Christians”, της γερμανικής Habibi Funk (υποετικέτα της Jakarta Records, που ειδικεύεται σε σύγχρονο funk, r&b, hip hop και τα τοιαύτα και που εισάγεται στην Ελλάδα από την Heathen Natives), του σουδανού τραγουδοποιού Kamal Keila, με seventies sounding εγγραφές του από τις αρχές του ’90.

Ο Keila, που δεν είναι φυσικά πιτσιρικάς –ο ίδιος λέει πως γεννήθηκε το 1929, αλλά δεν φαίνεται για ενενηντάρης, ενώ κάπου αλλού διαβάζουμε πως μπορεί να γεννήθηκε ακόμη και στη δεκαετία του ’40–, δεν είναι αχαρτογράφητη περίπτωση. Η καριέρα του ξεκίνησε στα sixties και παρότι δεν τύπωσε ποτέ βινύλιο (τυπώνεται τώρα, για πρώτη φορά!) μπόρεσε να κάνει διάφορα sessions για το σουδανικό ραδιόφωνο, στην παλιά ενωμένη χώρα (πριν δημιουργηθεί το Νότιο Σουδάν δηλαδή), μπομπίνες των οποίων βρέθηκαν στα χέρια του διασωσμένες, όταν τον ανακάλυψαν οι άνθρωποι τής Habibi Funk. Λέμε για δυο ταινίες βασικά με πέντε τραγούδια η κάθε μία (η πρώτη με στίχους στην αγγλική και η δεύτερη με στίχους στην αραβική), ταινίες που μπορεί να μην ήταν στην καλύτερη κατάσταση και που με τη σωστή επεξεργασία θα έβγαζαν το… ζουμί που έπρεπε.

Έτσι εντελώς περιγραφικά να πούμε πως δυτική μουσική (pop, rock, blues, soul, funk, jazz…) ακουγόταν στο Σουδάν από τη δεκαετία του ’60 ήδη, όχι μόνο στις γειτονιές (και τις λέσχες) των λευκών μεταναστών (στο Χαρτούμ, στα sixties, είχαν παίξει μέχρι και ελληνικά συγκροτήματα όπως οι Idols, οι Sounds κ.ά.), μα και στους… μαύρους μαχαλάδες. Ο Keila, που είχε επηρεαστεί από ένα μεγάλο όνομα της σουδανικής pop (ας την πούμε έτσι), τον Sharhabil Ahmad, που κι εκείνος με τη σειρά του ήταν επηρεασμένος από τον James Brown, ήταν από τα πρόσωπα που κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν μέσα στα χρόνια, φέρνοντας νέον «αέρα» στην τοπική pop της εποχής του. Τον βοήθησε, προς αυτό, το γεγονός πως ήταν πολυταξιδεμένος, αφού έφθασε να παίξει μέχρι και για τους σεΐχηδες του Κουβέιτ, έχοντας επισκεφθεί την Αίγυπτο (σπούδασε Νομικά στο Κάιρο), την Αιθιοπία, το Ζαΐρ, τη Νιγηρία (γνώρισε τον Fela) ακόμη και τη Λιβύη, όπου ηχογράφησε στα τέλεια στούντιο της χώρας (όπως λέει ο ίδιος), επί Καντάφι. Τα ταξίδια και τα ακούσματα τού Keila (Elvis, Ray Charles, Sam Cooke, Harry Bellafonte, George Benson, ethiopiques, afrobeat κ.λπ.) ήταν εκείνα που θα τον βοηθούσαν τελικώς να φτιάξει τον δικό του ήχο, ανακατεύοντας τα δυτικά πρότυπα με τις τοπικές ρυθμολογίες (gabila, shiluk, dinka…), «σχολιάζοντας» από πάνω με τον δικό του κοινωνικοπολιτικό στίχο. Ένα από τα καλύτερα κομμάτια του είναι, μάλιστα, το φερώνυμο με τον τίτλο του άλμπουμ, το “Muslims and Christians”, στο οποίο ο Keila τραγουδά για την ανάγκη ειρηνικής συνύπαρξης των μουσουλμάνων στο βορρά (σημερινό Σουδάν) και των χριστιανών στο νότο (σημερινό Νότιο Σουδάν), κάτι που τελικώς δεν επετεύχθη (ως γνωστόν ο τραγικός εμφύλιος ανάμεσα στα χρόνια 1983-2005 διέλυσε τη χώρα, αφήνοντας πίσω του περισσότερο από ένα εκατομμύριο νεκρούς). Ο Keila τραγουδά επίσης για την αγροτική επανάσταση (“Agricultural revolution”), επικαλείται την αφρικανική ενότητα (“African unity”) για την προάσπιση των δικαίων της φυλής (εδώ φέρνει στο νου μου το funk τού Geraldo Pino), υμνώντας (με το μουσικό τρόπο των Αιθιόπων) την πονεμένη πατρίδα του (“Sudan in the heart of Africa”). Όμως και στη δεύτερη πλευρά, στα αραβικά τραγούδια του (γιατί όλα τα προηγούμενα ανήκαν στο εγγλέζικο session), o Keila είναι το ίδιο ριζοσπάστης σε μουσικές και στίχους, προσφέροντας αληθινά διαμάντια, έχοντας δίπλα του γερούς μουσικούς (τα ονόματα των οποίων αγνοούνται). Έξοχα πνευστά τμήματα, πατημένο rhythm section, κιθάρα τελείως «άλλη», που ανακαλεί στη μνήμη μου τον τρομερό Tekle “Hiwket” Adhanom.

Φοβερό άλμπουμ! Δεν υπάρχουν άλλες λέξεις.