Πριν
από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 17 Νοέμβρη 1973, 50 χρόνια πριν,
συζητιόταν έντονα η επιστροφή στην Ελλάδα πολλών επωνύμων, αυτοεξόριστων, που
διαβιούσαν στο εξωτερικό (και κυρίως στη Γαλλία).
Παιζόταν έντονα και υπήρχε τρομερό παρασκήνιο με την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς ήδη ήταν γεγονός η «άδεια επιστροφής» του, με το περιοδικό «Επίκαιρα» να κυκλοφορεί στο τέλος Οκτωβρίου με εξώφυλλο Θεοδωράκη και με τίτλο «Ελεύθερα τα Τραγούδια του», όταν στην Πλάκα οι «θεοδωρακικές» μουσικές έχουν φουντώσει (αυτή είναι η σωστή λέξη) – με τον ερχομό τού συνθέτη να τοποθετείται περί τον Δεκέμβριο (του ’73).
Ο Θεοδωράκης δεν ήταν ο μόνος, που ετοιμαζόταν να επιστρέψει. Σε σχετικές σκέψεις βρίσκονταν και οι Νίκος Κούνδουρος, Μελίνα Μερκούρη και Βασίλης Βασιλικός.
Έτσι, αυτοί οι τρεις θα μιλούσαν στα «Επίκαιρα», στο τεύχος που θα κυκλοφορούσε την παραμονή του Πολυτεχνείου, στις 16 Νοεμβρίου του ’73, σχετικά με την ενδεχόμενη επιστροφή τους, τις προϋποθέσεις, τη νέα ζωή στην Ελλάδα, που θα ξανοιγόταν μπροστά τους κ.λπ.
Φυσικά, και όπως όλοι ξέρουμε, όλα αυτά θα ανατρέπονταν από τα αιματηρά γεγονότα της 17ης Νοέμβρη και θα τα ενταφιάζονταν από το «πραξικόπημα Ιωαννίδη» της 25ης εκείνου του μήνα.
Να πούμε εδώ πως ο Βασίλης Βασιλικός, όταν θα γινόταν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, βρισκόταν ήδη στο εξωτερικό, καθώς είχε φύγει από τη χώρα τον Φλεβάρη εκείνης της χρονιάς. Όπως είχε πει ο ίδιος στον Μανώλη Πιμπλή (21 Aπρ. 2017), στο σάιτ tanea.gr:
«Έφυγα από την Ελλάδα τέλη του
Φλεβάρη του 1967. Είχα μια πρόσκληση για τις ΗΠΑ, όπου δεν πήγα τελικά. Και στο
Παρίσι όπου εγκαταστάθηκα θα ξεκινούσα για τη Σουηδία αρχές Απριλίου της ίδιας
χρονιάς, καλεσμένος από τον εκδότη μου Βounniers για την παρουσίαση της
σουηδικής μετάφρασης της τριλογίας “Το φύλλο - Το πηγάδι - Τ’ αγγέλιασμα”.
Τελικά η παρουσίαση μετατέθηκε για τις 15 Απριλίου κι έτσι στις 20 του μηνός,
που θα επέστρεφα αεροπορικώς στην Αθήνα, ζήτησα από τον Βounniers, αν γινόταν,
να επιστρέψω σιδηροδρομικώς. Δεν είχε καμιά αντίρρηση, όσο κι αν του φάνηκε
περίεργο. Μου έδωσε μάλιστα χωρίς να του το ζητήσω τη διαφορά των δύο
εισιτηρίων σε κορόνες.(...) Είχα ένα τρανζιστοράκι κολλημένο στο παράθυρο του
τρένου συντονισμένο στον Αμερικανικό Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας, που
με αποκοίμιζε ευχάριστα με τη μουσική του, όταν στις 6 το απόγευμα, ακριβώς,
πρώτο στις ειδήσεις ήταν το πραξικόπημα στην Αθήνα, που τελείωνε με τη φράση
(τη θυμάμαι σαν τώρα και ανατριχιάζω) “everybody circulating after 6 o’clock
will be shot”. Κατέβηκα στον σταθμό του Μονάχου, ο οποίος ήταν πλημμυρισμένος
από έλληνες μετανάστες που θα κατέβαιναν στην Ελλάδα για το Πάσχα. Τα σύνορα
είχαν κλείσει και δεν μπορούσαν να φύγουν».
Παιζόταν έντονα και υπήρχε τρομερό παρασκήνιο με την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς ήδη ήταν γεγονός η «άδεια επιστροφής» του, με το περιοδικό «Επίκαιρα» να κυκλοφορεί στο τέλος Οκτωβρίου με εξώφυλλο Θεοδωράκη και με τίτλο «Ελεύθερα τα Τραγούδια του», όταν στην Πλάκα οι «θεοδωρακικές» μουσικές έχουν φουντώσει (αυτή είναι η σωστή λέξη) – με τον ερχομό τού συνθέτη να τοποθετείται περί τον Δεκέμβριο (του ’73).
Ο Θεοδωράκης δεν ήταν ο μόνος, που ετοιμαζόταν να επιστρέψει. Σε σχετικές σκέψεις βρίσκονταν και οι Νίκος Κούνδουρος, Μελίνα Μερκούρη και Βασίλης Βασιλικός.
Έτσι, αυτοί οι τρεις θα μιλούσαν στα «Επίκαιρα», στο τεύχος που θα κυκλοφορούσε την παραμονή του Πολυτεχνείου, στις 16 Νοεμβρίου του ’73, σχετικά με την ενδεχόμενη επιστροφή τους, τις προϋποθέσεις, τη νέα ζωή στην Ελλάδα, που θα ξανοιγόταν μπροστά τους κ.λπ.
Φυσικά, και όπως όλοι ξέρουμε, όλα αυτά θα ανατρέπονταν από τα αιματηρά γεγονότα της 17ης Νοέμβρη και θα τα ενταφιάζονταν από το «πραξικόπημα Ιωαννίδη» της 25ης εκείνου του μήνα.
Να πούμε εδώ πως ο Βασίλης Βασιλικός, όταν θα γινόταν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, βρισκόταν ήδη στο εξωτερικό, καθώς είχε φύγει από τη χώρα τον Φλεβάρη εκείνης της χρονιάς. Όπως είχε πει ο ίδιος στον Μανώλη Πιμπλή (21 Aπρ. 2017), στο σάιτ tanea.gr:
Ένα από τα πρώτα βιβλία που θα τύπωνε τότε στο
Παρίσι ο Βασίλης Βασιλικός ήταν και το «Υποθήκες Παπαδόπουλου Παττακού», με
φράσεις «μαργαρίτες» των πρωταιτίων του πραξικοπήματος Γεωργίου Παπαδόπουλου
και Στυλιανού Παττακού, δανεισμένους από την κοντά στο καθεστώς εφημερίδα
«Ελεύθερος Κόσμος», και το οποίο (βιβλιαράκι) θα κυκλοφορούσε για πρώτη φορά,
επίσημα, στην Ελλάδα, στην αρχή της μεταπολίτευσης από τις εκδόσεις Πλειάς. Για λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε κι εδώ... https://www.lifo.gr/culture/vivlio/libadi-me-toys-margarites-ton-papadopoyloy-kai-pattakoy.
Τι
έλεγε όμως σ’ εκείνη την συνέντευξη στα «Επίκαιρα», τον Νοέμβρη του ’73, ο Βασίλης
Βασιλικός, σε σχέση με το θέμα της διαφαινόμενης επιστροφής του; Ας το δούμε.
Έχει ενδιαφέρον...