«Το
Πέρασμα» του Άγγελου Παπαηλία είναι μία ταινία, για την οποία δεν θα βρεις
σχεδόν τίποτα στο δίκτυο – πέρα από την ίδια. Και αυτό είναι οπωσδήποτε κάτι
σημαντικό. Είναι σημαντικό να υπάρχουν κάπου διαθέσιμες και οι άγνωστες
ελληνικές ταινίες, ώστε να μπορεί να γίνει ένας λόγος γι’ αυτές, να ξαναέρθουν
στο φως πλάνα και σκηνές, να γραφτούν κείμενα και να αποτιμηθούν εν τέλει
προσπάθειες, που αντιμετώπισαν τεράστια εμπόδια στον καιρό τους.
Οι λογοκριμένες ταινίες, επί δικτατορίας, ελληνικές και ξένες, αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο, καθώς εκατοντάδες κινηματογραφικές παραγωγές, γνώρισαν το «ψαλίδι» του λογοκριτή – ένα «ψαλίδι», που είχε ξεκινήσει να κόβει πριν από την δικτατορία εννοείται, εξακολουθώντας να κόβει και μετά απ’ αυτήν.
Απλώς, επί δικτατορίας, οι επεμβάσεις και οι περικοπές στις ταινίες ήταν κάτι το σύνηθες και καθημερινό. Όπως σημειώνει η Πηνελόπη Πετσίνη στο κείμενό της «Φάκελος Η Τέχνη στο Γύψο: Η λογοκρισία στη δικτατορία των συνταγματαρχών», στο περιοδικό «Σύγχρονα Θέματα» [τεύχος #153-154, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2021]:
«Το δικαίωμα του κράτους να ορίζει και να ελέγχει το περιεχόμενο της πολιτισμικής παραγωγής εκλαμβάνεται ως αυτονόητο ήδη από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, με τη διαφορά ότι η δικτατορία επιχειρεί να θέσει ολοκληρωτικά αυτή την παραγωγή υπό τον έλεγχό της, συστηματοποιώντας τη θεσμοθετημένη “κανονιστική” λογοκρισία και επεκτείνοντας την άτυπη. Το απριλιανό καθεστώς, όπως άλλωστε και το μετεμφυλιακό κράτος, αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως θεματοφύλακα της ηθικής και της αισθητικής στο όνομα της κοινωνίας και του δημοσίου συμφέροντος, κι επομένως ως έναν απολύτως νομιμοποιημένο πατερναλιστικό μηχανισμό προληπτικού ή κατασταλτικού ελέγχου».
Και
αν υπάρχουν άπειρες ταινίες, ελληνικές και ξένες, που προβάλλονταν κανονικά
στις αίθουσες και στις οποίες υπήρχαν συγκεκριμένες λογοκριτικές επεμβάσεις
(για ποικίλους λόγους), δεν είναι ανύπαρκτες και οι περιπτώσεις ταινιών, που
κρίθηκαν ως εξ ολοκλήρου απορριπτέες, ενώ είχαν γυριστεί, χωρίς καμία
δυνατότητα προβολής τους, ακόμη και στο εξωτερικό (αν επρόκειτο για ελληνικές
παραγωγές).
Έτσι, ένας δημιουργός, ένας σκηνοθέτης, ήταν πολύ πιθανό να οδηγείτο ακόμη και στην οικονομική καταστροφή, αντιμετωπίζοντας, μαζί, και όλες τις υπόλοιπες συνέπειες – για τις οποίες (συνέπειες) δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ούτε το πώς, ούτε το πότε θα τελείωναν.
Υπήρχε, με άλλα λόγια, κάτι το καφκικό σ’ αυτή την ιστορία, που θα μπορούσε να ταλανίζει κάποιους επί χρόνια, χωρίς την παραμικρή δυνατότητα να ξεφύγουν από τα πλοκάμια της κρατικής αυθαιρεσίας.
Κατ’ αρχάς, και σε σχέση με «Το Πέρασμα», να σημειώσουμε πως γυρίστηκε με παραπλανητικό σενάριο, που είχε υποβληθεί στη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών, προκειμένου να εγκριθεί αυτό από την αρμόδια επιτροπή λογοκρισίας, ώστε να δοθεί η άδεια γυρισμάτων. Κάτι, που μοιάζει φυσικό, για όποιον έχει δει την ταινία...
Η συνέχεια
εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/cinema/i-agnosti-antihoyntiki-tainia-perasma-1974-toy-aggeloy-papailia-poy-apagoreytike-epi
Οι λογοκριμένες ταινίες, επί δικτατορίας, ελληνικές και ξένες, αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο, καθώς εκατοντάδες κινηματογραφικές παραγωγές, γνώρισαν το «ψαλίδι» του λογοκριτή – ένα «ψαλίδι», που είχε ξεκινήσει να κόβει πριν από την δικτατορία εννοείται, εξακολουθώντας να κόβει και μετά απ’ αυτήν.
Απλώς, επί δικτατορίας, οι επεμβάσεις και οι περικοπές στις ταινίες ήταν κάτι το σύνηθες και καθημερινό. Όπως σημειώνει η Πηνελόπη Πετσίνη στο κείμενό της «Φάκελος Η Τέχνη στο Γύψο: Η λογοκρισία στη δικτατορία των συνταγματαρχών», στο περιοδικό «Σύγχρονα Θέματα» [τεύχος #153-154, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2021]:
«Το δικαίωμα του κράτους να ορίζει και να ελέγχει το περιεχόμενο της πολιτισμικής παραγωγής εκλαμβάνεται ως αυτονόητο ήδη από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, με τη διαφορά ότι η δικτατορία επιχειρεί να θέσει ολοκληρωτικά αυτή την παραγωγή υπό τον έλεγχό της, συστηματοποιώντας τη θεσμοθετημένη “κανονιστική” λογοκρισία και επεκτείνοντας την άτυπη. Το απριλιανό καθεστώς, όπως άλλωστε και το μετεμφυλιακό κράτος, αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως θεματοφύλακα της ηθικής και της αισθητικής στο όνομα της κοινωνίας και του δημοσίου συμφέροντος, κι επομένως ως έναν απολύτως νομιμοποιημένο πατερναλιστικό μηχανισμό προληπτικού ή κατασταλτικού ελέγχου».
Έτσι, ένας δημιουργός, ένας σκηνοθέτης, ήταν πολύ πιθανό να οδηγείτο ακόμη και στην οικονομική καταστροφή, αντιμετωπίζοντας, μαζί, και όλες τις υπόλοιπες συνέπειες – για τις οποίες (συνέπειες) δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ούτε το πώς, ούτε το πότε θα τελείωναν.
Υπήρχε, με άλλα λόγια, κάτι το καφκικό σ’ αυτή την ιστορία, που θα μπορούσε να ταλανίζει κάποιους επί χρόνια, χωρίς την παραμικρή δυνατότητα να ξεφύγουν από τα πλοκάμια της κρατικής αυθαιρεσίας.
Κατ’ αρχάς, και σε σχέση με «Το Πέρασμα», να σημειώσουμε πως γυρίστηκε με παραπλανητικό σενάριο, που είχε υποβληθεί στη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών, προκειμένου να εγκριθεί αυτό από την αρμόδια επιτροπή λογοκρισίας, ώστε να δοθεί η άδεια γυρισμάτων. Κάτι, που μοιάζει φυσικό, για όποιον έχει δει την ταινία...
https://www.lifo.gr/culture/cinema/i-agnosti-antihoyntiki-tainia-perasma-1974-toy-aggeloy-papailia-poy-apagoreytike-epi
Πολύ αξιόλογο άρθρο, αγαπητέ Φώντα, μια τέτοια μέρα, 21η Απριλίου, που οφείλουμε να μην ξεχνάμε, εξάλλου και οι ίδιοι οι καιροί δεν μας αφήνουν, και στοιχεία της ταινίας φαντάζουν διαχρονικά επίκαιρα... Φυσικά και θα αναζητήσουμε "Το Πέρασμα", αυτή την τολμηρή –για την εποχή– και "περιπετειώδη" απόπειρα, που καθίσταται πιο σημαντική, μέσα από τη σπανιότητα και τη μοναδικότητά της. Άκρως ενδιαφέρουσα η ανάλυσή σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε μαεστρία, επιτέλους, μας "αποκαλύπτεις" το κουίζ, για δυνατούς λύτες, που πριν από καιρό είχες θέσει –η φωτογραφία με το σύνθημα στον καθρέφτη– ή κάνω λάθος; Αριστοτεχνική η διαδρομή, άξιζε η αναμονή!
(φυσικά, αν είναι spoiler, να αφαιρέσεις την τελευταία παράγραφο)
Χαίρομαι, επειδή θυμάσαι εκείνη την πρώτη κεκαλυμμένη αναφορά!
ΔιαγραφήVassilis Serafimakis
ΑπάντησηΔιαγραφήΑκόμα κάτι που δεν ήξερα!
(Το διαβάζει αυτό κάποιος και θα με πεί "ξερόλα" αλλά δεν λέω ότι ξέρω πολλά. Αναγνωρίζω πως έχω μάθει στη ζωή μου ελάχιστα από όσα μπορούσα να μάθω. Απλώς εδώ ο Τρούσας διαρκώς εμφανίζει θέματα και γεγονότα που προσωπικά αγνοούσα, και μάλιστα γιά χώρους που υποτίθεται μού είναι κάπως οικείοι.)
Την ταινία την είχα δει πριν πολλούς μήνες στην σελίδα του σκηνοθέτη που την είχε ανεβάσει. Απ' τις πιο ιδιαίτερες σίγουρα,είχατε ανεβάσει και μια αινιγματική φωτογραφία της ταινίας (με το σύνθημα στην τουαλέτα). Θα έλεγα ανήκει στο άτυπο κύμα ελληνικών ταινιών αρχών δεκαετίας του 70 που ούτε στον παλιό μα ούτε στον νέο ελληνικό κινηματογράφο ανήκαν (κάτι σαν τον κινηματογράφο του Γιάννη Κοκκόλη). Πραγματικά ο ρόλος του Λάμπρου Κοτσίρη απ' τους πιο αλλόκοτους και παρανοϊκούς που έχουν εμφανιστεί σε ελληνική ταινία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣας ευχαριστούμε κύριε Τρουσσα που μας παρουσιάζετε κατά καιρούς εντελώς άγνωστες παλιές ελληνικές ταινίες και αδικημένους μα ταλαντούχους δημιουργούς που το έργο τους δεν αναγνωρίστηκε. Ο Παπαηλίας απ'ότι έχω διαβάσει είχε συνσκηνοθετήσει ένα ενδιαφέρον πολεμικό δράμα το "επί εσχάτη προδοσία" το 1968 μαζί με τον Θανάση Παπαγεωργίου. Κι αυτό μια δύο φορές να έχει προβληθεί απ' την τηλεόραση.
ΑπάντησηΔιαγραφή