ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ: ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ’60 – η ιστορία ενός σημαδιακού βιβλίου για το ροκ, που τώρα επανακυκλοφορεί

Το βιβλίο «Ροκ και Νεανική Κουλτούρα στη Δεκαετία του ’60» του Κώστα Αρβανίτη είναι το πιο σημαντικό βιβλίο για το ροκ, που έχει γραφτεί ποτέ στην χώρα από έλληνα συγγραφέα (κατά την δική μας κρίση). Η ιστορία του βιβλίου ξεκινάει στη δεκαετία του ’90, κι εδώ θα γράψουμε και για το πριν από τότε, και για το τότε, και για το μετά από τότε (δηλαδή για το τώρα). Πριν ξεκινήσουμε, όμως, την παρουσίαση του βιβλίου, καλό είναι να πούμε μερικά λόγια, πρώτα-πρώτα, για τον συγγραφέα.
Σε όσους ασχολούνται κάπως βαθύτερα με το ροκ στην Ελλάδα το όνομα του Κώστα Αρβανίτη δεν είναι άγνωστο. Βεβαίως, σήμερα, πολλοί μπορεί να τον γνωρίζουν κυρίως ως DJ (Manwolf Louie), όμως ο Κώστας Αρβανίτης γίνεται γνωστός στο τέλος της δεκαετίας του ’70, όταν αρχίζει να συνεργάζεται με το περιοδικό «Μουσική» (τεύχος #21, Αύγουστος 1979), ένα από τα τρία-τέσσερα πιο δημοφιλή μουσικά περιοδικά εκείνου του καιρού.
Στην αρχή ξεκινάει να μεταφράζει στίχους από ροκ τραγούδια, και να τους σχολιάζει, όπου κρινόταν απαραίτητο, ενώ πολύ γρήγορα, από το τεύχος #24 της «Μουσικής» (Νοέμβρης 1979) θα περάσει και στην συγγραφή ολοκληρωμένων άρθρων («Το αμερικάνικο punk / Πρώτη περίοδος του punk στην Αμερική 1964-1968»), που επιχειρούν να τοποθετήσουν την «ροκ δημοσιογραφία» σ’ ένα άλλο πλαίσιο.

Η συστηματική παρέμβαση του Κώστα Αρβανίτη, γύρω από τα θέματα του ροκ, υπήρξε κομβική. Έως τότε η ουσιαστική «ροκ δημοσιογραφία» στην Ελλάδα –εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, με λίγα σκόρπια κείμενα του Τάσου Φαληρέα, κάποια άλλα του Κώστα Θεοφιλόπουλου, κάποια άλλα του Αντρέα Μάχου... κυρίως αυτών– ήταν είδος εν ανεπαρκεία.
Οι «ροκ δημοσιογράφοι» ασχολούνταν κυρίως με τις βιογραφίες των καλλιτεχνών, με το αισθητικό κομμάτι της δισκογραφίας και με ανούσιες προσωπικές «αναλύσεις» χρησιμοποιώντας άλλοτε γλώσσα λογοτεχνίζουσα και άλλοτε πιο πεζή έως και απλοϊκή, αλλά σε κάθε περίπτωση κενή σημαινομένων, καθώς αγνοούσαν τα βαθύτερα θέματα, και βασικά τα κοινωνικοπολιτικά, που σχετίζονταν με την συγκεκριμένη νεανική έκφραση.
Ο Κώστας Αρβανίτης μελετά ξένα βιβλία (αγγλικά, αμερικάνικα, γαλλικά), γιατί η σχετική ελληνική βιβλιογραφία ήταν τότε εντελώς ανύπαρκτη (ψιλο-ανύπαρκτη παραμένει και σήμερα), επιχειρώντας να δει κάτω από το πέπλο των βιογραφιών και των αισθητικών κρίσεων – δηλαδή εκείνο που αληθινά συνέβαινε στο κοινωνικό πεδίο, μέσα στο οποίο υπήρχε και δρούσε το ροκ (και το πανκ αργότερα).
Έτσι, λοιπόν, έχουμε ένα «σώμα» κειμένων, μέσα πάντα από το περιοδικό «Μουσική» (βασικά τη στήλη «Βιβλία... & Άλλα», αν και υπήρχαν και πιο συγκεκριμένα άρθρα), που φθάνει, με κάποια κενά, μέχρι και το τεύχος #93 (της «Μουσικής»), τον Αύγουστο του 1985.
Ο Κώστας Αρβανίτης θα επανεμφανισθεί με βιβλία, αρθρογραφία και μεταφράσεις στην δεκαετία του ’90 πια, και βεβαίως (και) πιο μετά.
Το 1994 κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Ανθολογία Ροκ Ποίησης / Α Τόμος» [Πρίσμα] –δεύτερος τόμος δεν τυπώθηκε– με μεταφράσεις ροκ τραγουδιών (αρκετά και από τη εποχή της «Μουσικής»), θα αρθρογραφήσει και πάλι για το ροκ (βασικά στα περιοδικά «ΖΟΟ» και «Ποπ & Ροκ», στα τέλη των 90s και τις αρχές των 00s), ενώ θα ασχοληθεί και με την μετάφραση βιβλίων, που άλλοτε σχετίζονταν με το ροκ και άλλοτε όχι. Ανάμεσα σ’ αυτές τις μεταφράσεις του να σημειώσουμε εκείνες των βιβλίων των James Baldwin «Μια Άλλη Χώρα» [Πατάκης, 2003], Ντέιβιντ Γκούρεβιτς «Από τον Λένιν στον Λένον / Αναμνήσεις από την Ρωσία της δεκαετίας του ’60» [Μελάνι, 2005] και Philip Roth «Κι ό,τι θέλει ας γίνει» [Πόλις, 2005].
Τον Σεπτέμβριο του 1994 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δελφίνι (σε επιμέλεια Φώτη Τερζάκη και Σώτης Τριανταφύλλου) ο τόμος «Το Φάντασμα μιας Δεκαετίας» (η «δεκαετία» είναι φυσικά η δεκαετία του ’60 και το «φάντασμα» ό,τι είχε απομείνει από ’κείνην και που ενδεχομένως... τρόμαζε ακόμη, στα nineties πια).
Σ’ αυτό το βιβλίο, που ήταν σημαντικό για την εποχή, υπήρχαν κείμενα διαφόρων. Τα καλύτερα κείμενα, που θα μπορούσε και από μόνα τους να σταθούν, και να τυπωθούν σαν ξεχωριστά βιβλία, ήταν το «Σημειώσεις για τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της δεκαετίας του ’60 στον Τρίτο Κόσμο» του Τάσου Κωστόπουλου και το «Ροκ και νεανική κουλτούρα» του Κώστα Αρβανίτη.
Και είναι αυτό ακριβώς το κείμενο τού Κ. Αρβανίτη, από το «Το Φάντασμα μιας Δεκαετίας», που αυτονομείται και που κυκλοφορεί τώρα από τις εκδόσεις Μετρονόμος.

Το βιβλίο αν και σχετικά μικρό σε έκταση –καθότι ήταν γραμμένο για ευρύτερο τόμο και δεν θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερο, εντός του συγκεκριμένου πλαισίου– είναι απολύτως ζουμερό. Και φυσικά ουσιαστικό.
Σε λίγο περισσότερο από 100 σελίδες ο συγγραφέας απλώνει μια εποχή, που ξεκινά από τα δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50 και η οποία φθάνει έως και τα πρώτα χρόνια του ’70. Ουσιαστικά λέμε για την κοινωνική ιστορία της ποπ και του ροκ στα μητροπολιτικά κέντρα τους, στην Αμερική και την Μεγάλη Βρετανία.
Αν και το βιβλίο είναι γραμμένο στα πρώτα χρόνια του ’90, όταν δεν υπήρχε ακόμη το διαδίκτυο, αυτό, σήμερα, δεν διακρίνεται αναγκαστικά. Για να μην πούμε πως είναι και το αληθινό, υπόγειο προσόν του!
Σε μιαν εποχή όπου οι έντυπες πηγές ήταν ο μόνος τρόπος για να πληροφορηθείς και να μάθεις, ο συγγραφέας έχοντας υπ’ όψιν του σχετικό υλικό, που γράφτηκε στο χρόνο εξέλιξης των γεγονότων ή και πιο μετά, εξασφαλίζει, και απ’ αυτή την άποψη, μιαν αναντίρρητη αξιοπιστία.
Σήμερα, όταν στην σχετική ιστορική έρευνα έχουν ανακατευτεί πανεπιστημιακοί –τα... ροκ διδακτορικά δίνουν και παίρνουν–, που έχουν άλλη αντιμετώπιση των γεγονότων (περισσότερο ακαδημαϊκή και με ελάχιστη έως μηδαμινή εμπειρία της ποπ-ροκ δισκογραφίας και όλων των ενδιάμεσων συνάψεων της ποπ) και με την λεγόμενη «προφορική ιστορία» να έχει ανακατέψει για τα καλά την τράπουλα, με εντελώς αμφίβολα αποτελέσματα, το να έχεις κατανοήσει και χωνέψει όχι μόνον τις έντυπες πηγές του απώτερου χθες (βιβλία και περιοδικά βασικά), αλλά και την σχετική δισκογραφία, σε καθιστά, ασυζητητί, έγκυρο.
Απ’ αυτήν την άποψη θα λέγαμε πως το «Ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ’60» του Κώστα Αρβανίτη ξαφνιάζει (και σήμερα), με τον μεστό και αδρό λόγο του και βεβαίως με το ντοκουμεντάρισμά του.
Ο συγγραφέας έχει χωνεμένη την πληροφορία. Δεν μηρυκάζει, δεν αναπαράγει άκριτα, δεν καταγράφει χωρίς σκοπό, έχοντας διαρκώς στον νου του τον πιο βασικό μπούσουλα.
Το ροκ δεν ήταν κάτι ξεκομμένο, από ’κείνο που συνέβαινε στην κοινωνία, μα, απεναντίας, ήταν ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της αντικουλτούρας. Πράγμα που σημαίνει πως ροκ και αντικουλτούρα εξαφανίζονται από το μουσικό / κοινωνικό προσκήνιο σχεδόν ταυτόχρονα – καθώς το ένα δεν έχει νόημα, χωρίς το άλλο.
Προφανώς γι’ αυτό και το ροκ, έκτοτε, στερείται ουσιαστικού νοήματος (αν και όχι ενδιαφέροντος).
Μπορεί να βγαίνει ροκ και σήμερα, να κυκλοφορεί, μπορεί να είναι και ωραίο, και αισθητικώς άψογο, εννοούμε, αλλά είναι... μόνο του, ξεκομμένο – δεν σχετίζεται με τίποτ’ άλλο. Είναι ένα καπρίτσιο. Μπορεί να είναι και underground ακόμη (το ροκ). Μπορεί να υπάρχει και σήμερα underground –αν ξέραμε όλοι ότι υπάρχει underground, τότε τι underground θα ήταν;– αντικουλτούρα όμως δεν υπάρχει, μέσα από την οποίαν ολοκληρωνόταν στα σίξτις. Και αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα.
Το βιβλίο «Ροκ και νεανική κουλτούρα στη δεκαετία του ’60» χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια.
 
Η συνέχεια εδώ...
https://www.lifo.gr/culture/vivlio/rok-kai-neaniki-koyltoyra-sti-dekaetia-toy-60-biblio-toy-kosta-arbaniti