BOBO STENSON TRIO, ANDERS JORMIN / LENA WILLEMARK / KARIN NAKAGAWA / JON FÄLT, RALPH TOWNER νέες κυκλοφορίες της ECM

BOBO STENSON TRIO: Sphere [ECM Records, 2023]
Με περίεργο ρεπερτόριο καταπιάνεται σ’ αυτό το CD του ο αναγνωρισμένος σουηδός πιανίστας της jazz Bobo Stenson, με το κλασικό πλέον τρίο του. Το οποίο συναποτελούν ποιοι; Ο κοντραμπασίστας Anders Jormin και ο ντράμερ Jon Fält.

Σε τι συνίσταται αυτό το «περίεργο» ρεπερτόριο; Σε συνθέσεις του Δανού Per Nørgård (γενν. 1932), του Σουηδού Sven-Erik Bäck (1919-1994), του Κορεάτη Jung-Hee Woo, του Φινλανδού Jean Sibelius (1865-1957), του Νορβηγού Alfred Janson (1937-2019) και του μέλους του γκρουπ Anders Jormin (σημαντικότατη μονάδα της ευρωπαϊκής σκηνής).
Υπάρχει μίαν αίσθηση «σύγχρονης κλασικής» λοιπόν στα κομμάτια του τρίο του Bobo Stenson, που εκπηγάζει από μία γενικότερη διάθεση των βορειοευρωπαίων μουσικών να «συνομιλήσουν» με την παράδοσή τους – μια παράδοση, που μπορεί να υπερβαίνει την jazz, επικοινωνώντας, ταυτοχρόνως, μαζί της, μέσα από τις ατέλειωτες και βαθιές μελωδίες και τον άκρατο λυρισμό. Ένας λυρισμός βορειοευρωπαϊκός, όμως, δηλαδή πιο minimal, πιο «σκοτεινός», πιο απέριττος, πιο ομιχλώδης, πιο αργός και πιο υπαινικτικός, από τον νοτιοευρωπαϊκό ας πούμε – ένας λυρισμός, που χαρακτηρίζει μεγάλο κομμάτι της nordic jazz, ήδη από τα χρόνια του ’60.
Σαν «κέντημα» μοιάζουν τα κομμάτια από το “Sphere”. Σαν ένα... εργόχειρο εννοούμε, που αναπτύσσεται μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο, μέσα από πιανιστικά fractals και ακολουθίες, με το μπάσο και τα ντραμς να στηρίζουν με εσωτερική και υπόγεια ένταση, αυτές τις μελωδίες, που έχουν τον τρόπο να σε κρατούν ακουστικώς δεσμευμένο, μέσω της παγερής ομορφιάς τους.

ANDERS JORMIN / LENA WILLEMARK / KARIN NAKAGAWA / JON FÄLT: Pasado en Claro [ECM Records, 2023]
Τα 2/3 του Bobo Stenson Trio, δηλαδή ο κοντραμπασίστας Anders Jormin και ο ντράμερ-περκασιονίστας Jon Fält, ενώνονται με την Lena Willemark (φωνή, βιολί, βιόλα) και την Karin Nakagawa (25-χορδο κότο), προτείνοντας ένα «διαφορετικό» άλμπουμ, που αποκαλείται “Pasado en Claro” (Το παρελθόν είναι καθαρό) και που παίρνει τον τίτλο του από το ποίημα με τον ίδιο τίτλο τού Μεξικανού Octavio Paz (1914-1998).
Willemark και Jormin συνεργάζονται, στην δισκογραφία από το 2002, και στην ECM από το 2004 (στο άλμπουμ του Jormin “In Winds, In Light”), ενώ το 2015 οι Jormin, Willemark και Nakagawa θα βρίσκονταν μαζί, για την ολοκλήρωση του δίσκου “Trees of Light” [ECM]. Οπότε το τωρινό “Pasado en Claro” δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία κάποια συνέχεια εκείνης της απόπειρας (με την προσθήκη, βεβαίως, του Jon Fält).
Βασικά, εδώ έχουμε να κάνουμε μ’ ένα τραγουδιστικό άλμπουμ, με την φωνή της Willemark χονδρικώς να κυριαρχεί, καθώς τα δέκα από τα έντεκα tracks διαθέτουν vocals.
Ο λόγος, τώρα, σε αυτά τα κομμάτια, που σε γενικές γραμμές θα τα περιγράφαμε (ως άκουσμα) ως folk-avant-jazz, είναι οπωσδήποτε ποιητικός, αποτελούμενος από στίχους των Ouyang Xiu (κινέζος ποιητής και άλλα τινά του 11ου αιώνα), Jörgen Lind (σύγχρονος σουηδός ποιητής γενν. το 1966), Lena Willemark, Tomas Tranströmer (σουηδός ποιητής, που έζησε μεταξύ 1931-2015), Πετράρχη, Octavio Paz φυσικά, Yamabe no Akahito (Ιάπωνας του 8ου αιώνα) και Anna Greta Wide (σουηδή ποιήτρια, που έζησε μεταξύ των ετών 1920-1965).
Υπάρχει λοιπόν μία πανσπερμία ποιητικού λόγου (από διαφορετικούς αιώνες, από διαφορετικούς τόπους, τεχνοτροπίες κ.λπ.), την οποίαν (πανσπερμία) υποτίθεται πως ραφινάρει και ενώνει η μουσική, μαζί με τις ερμηνείες. Υποτίθεται; Συμβαίνει θα λέγαμε σ’ έναν ικανοποιητικό βαθμό, γιατί παρά το δύσκολο της περίπτωσης οι τέσσερις μουσικοί κατορθώνουν να δώσουν στο “Pasado en Claro” μιαν ενιαία γραμμή, η οποία, χωρίς σκαμπανεβάσματα, οδηγεί το άκουσμα, από την αρχή μέχρι το τέλος του.
Εντάξει, δεν είναι εύκολο, σαν άλμπουμ, το “Pasado en Claro” – και παρότι οι στίχοι υπάρχουν στο ένθετο, σε σουηδικά και αγγλικά, χρειάζεται υπομονή από τον ακροατή, για να το ακούσει, και να το ευχαριστηθεί στο μέτρο του δυνατού.
Η μελοποίηση του ποιήματος του Paz ξεχωρίζει, αλλά δεν είναι η μόνη, σ’ ένα άλμπουμ κάπως βαρύ και ακαδημαϊκό, που απαιτεί χρόνο για να σε κερδίσει.

RALPH TOWNER: A First Light [ECM Records, 2023]
Ήταν 1973, όταν ο κιθαρίστας Ralph Towner θα έκανε ένα άλμπουμ για την ECM (το “Trios / Solos”, μαζί με τον κοντραμπασίστα Glen Moore) και είναι 2023, δηλαδή 50 χρόνια αργότερα, όταν ο κορυφαίος αυτός μουσικός επανέρχεται μ’ έναν δίσκο στην ECM, που αποκαλείται “A First Light”. (Περιττό να πούμε πως το συντριπτικώς μεγαλύτερο κομμάτι της προσωπικής δισκογραφίας του 83χρονου σήμερα Towner ανήκει στην γερμανική εταιρεία).
Γιατί “First Light”, κατ’ αρχάς; Ίσως γιατί εδώ ο Towner επανέρχεται σ’ εκείνες τις μουσικές, που θα τον κινητοποιούσαν από μικρό, οδηγώντας τον να ασχοληθεί σθεναρά με την μουσική. Και κάπως έτσι, με όχημα την κλασική κιθάρα του, θα περιδιάβαινε τον μουσικό κόσμο –έναν κόσμο, που θα μετέτρεπε τον ίδιο σε δημιουργό–, συνθέτοντας κομμάτια με συγκεκριμένες αναφορές και διασκευάζοντας άλλα.
Σόλο κλασική κιθάρα λοιπόν έχουμε εδώ και έντεκα εν συνόλω tracks, εκ των οποίων τα οκτώ είναι πρωτότυπα και τα τρία διασκευές (η πρώτη στο “Make someone happy” του Jule Styne, η δεύτερη στο παραδοσιακό “Danny Boy” και η τρίτη στο “Little old lady” των Stanley Adams / Hoagy Carmichael).
Κατά δήλωση του ίδιου του Towner (σε κείμενό του που υπάρχει στο booklet) μερικοί από τους συνθέτες που θα τον επηρέαζαν εκεί στο ξεκίνημά του (μα και γενικότερα) ήταν και οι George Gershwin, John Coltrane, John Dowland και Bill Evans – και κάπως έτσι υπαινιγμούς από συνθέσεις όλων αυτών μπορείς να βρεις στο πρωτότυπο υλικό αυτού του άλμπουμ, που διακρίνεται για τους χαμηλούς τόνους, την «ευγένειά» του, το λιτό ύφος του και την περίτεχνα απλή διατύπωσή του, ηχώντας μεταξύ classical, folk και jazz, σ’ ένα αξεδιάλυτο και ομογενές μείγμα, με συγκεκριμένες προδιαγραφές και σταθερή γοητεία.
(Ηχογράφηση από το Stelio Molo RSI, στο Λουγκάνο, τον Φεβρουάριο του 2022 και παραγωγή από τον Manfred Eicher φυσικά).
H ECM Records εισάγεται από την AN Music