Ξεφυλλίζοντας μερικά... 40ετίας Επίκαιρα (στα παλαιά περιοδικά δεν κοιτάμε μόνον τα εξώφυλλα, τα διαβάζουμε κιόλας) έπεσα πάνω σ’ ένα κείμενο του Γιάννη Πετρίδη για τον Μάνο Χατζιδάκι, που μου έκανε εντύπωση. Αναφέρομαι στο τεύχος 232, της εβδομάδος 12-18 Ιανουαρίου, του 1973, με τον… συνταγματάρχη Διαγόρα Βαρτάνη στο εξώφυλλο (ο οποίος έχει και facebook! –μόνο εγώ δεν έχω απ’ ό,τι φαίνεται– ποιος του αφήνει άραγε μηνύματα, μήπως ο λοχαγός Έκτωρ Ψάχος;). Στη σελίδα 94 του περιοδικού και στη στήλη Μουσικές Επικαιρότητες ο Πετρίδης υπογράφει το εξής κείμενο (οι εμφάσεις, δικές μου)…
Χατζιδάκις ή Ντύλαν;Εντυπώσεις από μια δήλωση του Μάνου Χατζιδάκι σε απογευματινή εφημερίδα. Πριν αναφερθώ στο συγκεκριμένο σημείο, θα ήθελα ν’ ανοίξω μια παρένθεση. Θεωρούσα και θεωρώ τον κ. Χατζιδάκι σαν ένα από τους κορυφαίους συνθέτες μας (σ.σ. λέει ο Πετρίδης). Σε ερώτηση λοιπόν (σ.σ. όχι του Γιάννη Πετρίδη, αλλά του συντάκτη της απογευματινής εφημερίδας) γιατί δεν συνθέτει τραγούδια που να αναφέρονται στα προβλήματα του καιρού μας, σε μιαν εποχή με όλο πιο ανήσυχη νεολαία, ο Μάνος Χατζιδάκις απάντησε:
«Δεν πιστεύω κατ’ αρχήν ότι ένα τραγούδι μπορεί να περιέχη ή να θίγη προβλήματα του καιρού μας. Ύστερα, εγώ δεν γράφω ερωτικά τραγούδια, αλλά για τον έρωτα. Κι ο έρωτας παραμένει πάντα ένα πρόβλημα όχι μόνο του καιρού μας, αλλά όλων των καιρών. Τα ‘προβλήματα του καιρού μας’ πολύ πιο ουσιαστικά περιέχονται στον τρόπο που κανείς αντιμετωπίζει τα μεγάλα θέματα, παρά την εξάντληση συνθημάτων και ‘μηνυμάτων’. Κατά συνέπειαν, δεν θεωρώ ως προς τον εαυτό μου, ότι αντιμετωπίζω προσωπικό πρόβλημα όταν γράφω ένα έργο σαν τον ‘Μεγάλο Ερωτικό’, αλλά ότι απλούστατα έχω την ωριμότητα να μην επιδιώκω εύκολη συμφιλίωση με την ‘ανήσυχη νεολαία’, προσφέροντας επιπόλαια συνθήματα».ΕΡ.: Δηλαδή συνθέτες σαν τον Λέοναρντ Κοέν, λόγου χάρη ή σαν τον Μπομπ Ντύλαν, που με τα τραγούδια τους καταφέρονται κατά του πολέμου ή διαμαρτύρονται για τον εξευτελισμό του ανθρώπου από τη βία που έχει εξαπολυθή σήμερα εναντίον του, προσφέρουν ‘επιπόλαια μηνύματα’;XATZ.: Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ ανώτερο συνθέτη από εκείνους που μου αναφέρατε. Και εν πάση περιπτώσει, θα ’πρεπε να μιλάμε για συνθέτες και όχι για είδωλα. Γιατί εγώ δεν είμαι είδωλο.
Για να συνεχίσει ο Γιάννης Πετρίδης…
Δεν θα σχολιάσουμε τις δηλώσεις του κ. Χατζιδάκι. Απλώς μόνο θα υπενθυμίσουμε ότι η μουσική του Ντύλαν και του Κοέν αντιπροσωπεύει μία ολόκληρη γενιά που ίσως η δική του μουσική (σ.σ. του Χατζιδάκι) ούτε καν αγγίζει. Βρισκόμαστε στο ’72 και όχι στο ’58.
Ο Γιάννης Πετρίδης ορθώς υπερασπίζει τις μουσικές και τα κοινωνικά τραγούδια του Dylan και του Cohen έναντι των τραγουδιών «για τον έρωτα» του Χατζιδάκι, βρίσκοντας στα πρώτα μία συνταύτιση με τις αγωνίες της νεολαίας και τα προβλήματα του καιρού (εκείνου), και στα δεύτερα έναν παλαιομοδιτισμό, μία διάθεση «εκτός εποχής».
Το κείμενο «Χατζιδάκις ή Ντύλαν;» μπορεί να κλείνει με την πρόταση «πάντως ο ‘Μεγάλος Ερωτικός’ είναι πράγματι ένας από τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς», αλλά αυτό μικρή σημασία έχει…
Χατζιδάκις ή Ντύλαν;Εντυπώσεις από μια δήλωση του Μάνου Χατζιδάκι σε απογευματινή εφημερίδα. Πριν αναφερθώ στο συγκεκριμένο σημείο, θα ήθελα ν’ ανοίξω μια παρένθεση. Θεωρούσα και θεωρώ τον κ. Χατζιδάκι σαν ένα από τους κορυφαίους συνθέτες μας (σ.σ. λέει ο Πετρίδης). Σε ερώτηση λοιπόν (σ.σ. όχι του Γιάννη Πετρίδη, αλλά του συντάκτη της απογευματινής εφημερίδας) γιατί δεν συνθέτει τραγούδια που να αναφέρονται στα προβλήματα του καιρού μας, σε μιαν εποχή με όλο πιο ανήσυχη νεολαία, ο Μάνος Χατζιδάκις απάντησε:«Δεν πιστεύω κατ’ αρχήν ότι ένα τραγούδι μπορεί να περιέχη ή να θίγη προβλήματα του καιρού μας. Ύστερα, εγώ δεν γράφω ερωτικά τραγούδια, αλλά για τον έρωτα. Κι ο έρωτας παραμένει πάντα ένα πρόβλημα όχι μόνο του καιρού μας, αλλά όλων των καιρών. Τα ‘προβλήματα του καιρού μας’ πολύ πιο ουσιαστικά περιέχονται στον τρόπο που κανείς αντιμετωπίζει τα μεγάλα θέματα, παρά την εξάντληση συνθημάτων και ‘μηνυμάτων’. Κατά συνέπειαν, δεν θεωρώ ως προς τον εαυτό μου, ότι αντιμετωπίζω προσωπικό πρόβλημα όταν γράφω ένα έργο σαν τον ‘Μεγάλο Ερωτικό’, αλλά ότι απλούστατα έχω την ωριμότητα να μην επιδιώκω εύκολη συμφιλίωση με την ‘ανήσυχη νεολαία’, προσφέροντας επιπόλαια συνθήματα».ΕΡ.: Δηλαδή συνθέτες σαν τον Λέοναρντ Κοέν, λόγου χάρη ή σαν τον Μπομπ Ντύλαν, που με τα τραγούδια τους καταφέρονται κατά του πολέμου ή διαμαρτύρονται για τον εξευτελισμό του ανθρώπου από τη βία που έχει εξαπολυθή σήμερα εναντίον του, προσφέρουν ‘επιπόλαια μηνύματα’;XATZ.: Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ ανώτερο συνθέτη από εκείνους που μου αναφέρατε. Και εν πάση περιπτώσει, θα ’πρεπε να μιλάμε για συνθέτες και όχι για είδωλα. Γιατί εγώ δεν είμαι είδωλο.
Για να συνεχίσει ο Γιάννης Πετρίδης…
Δεν θα σχολιάσουμε τις δηλώσεις του κ. Χατζιδάκι. Απλώς μόνο θα υπενθυμίσουμε ότι η μουσική του Ντύλαν και του Κοέν αντιπροσωπεύει μία ολόκληρη γενιά που ίσως η δική του μουσική (σ.σ. του Χατζιδάκι) ούτε καν αγγίζει. Βρισκόμαστε στο ’72 και όχι στο ’58.
Ο Γιάννης Πετρίδης ορθώς υπερασπίζει τις μουσικές και τα κοινωνικά τραγούδια του Dylan και του Cohen έναντι των τραγουδιών «για τον έρωτα» του Χατζιδάκι, βρίσκοντας στα πρώτα μία συνταύτιση με τις αγωνίες της νεολαίας και τα προβλήματα του καιρού (εκείνου), και στα δεύτερα έναν παλαιομοδιτισμό, μία διάθεση «εκτός εποχής».
Το κείμενο «Χατζιδάκις ή Ντύλαν;» μπορεί να κλείνει με την πρόταση «πάντως ο ‘Μεγάλος Ερωτικός’ είναι πράγματι ένας από τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς», αλλά αυτό μικρή σημασία έχει…
οχι αλλο Χατζιδακι,οχι αλλο Πετριδη,θελουμε Ακη Εβενη και Χαριτοδιπλωμενο!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣωστα, πιστευω, ο Χατζιδακης κανει τον διαχωρισμο, συνθετης - ειδωλο. Επισης η συνέπειά του υπηρξε υποδειγματικη, ενω εκεινη του Ντυλλαν...(βεβαια υπαρχει και η Μπαεζ που ειναι μια αλλη περιπτωση)
ΑπάντησηΔιαγραφήΑς αφήσουμε τον Dylan και την Baez, που είναι «ξένες» περιπτώσεις και ας μείνουμε στα δικά μας. Από την μια λοιπόν διαβάζουμε πως ο Χατζιδάκις δεν επιδιώκει την «εύκολη συμφιλίωση με την ‘ανήσυχη νεολαία’, προσφέροντας επιπόλαια συνθήματα» (ας μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε στο 1972, όταν εντείνεται το αντιχουντικό φοιτητικό κίνημα, όταν συλλαμβάνονται και βασανίζονται φοιτητές στην ΕΣΑ και την Ασφάλεια κ.λπ., κ..λπ.), και από την άλλη, στα χρόνια του Πα.Σο.Κ., υπερασπίζεται τους αναρχικούς στα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας τον Μάιο του 1986 δημοσιεύοντας, στο Τέταρτο νομίζω, το γνωστό κείμενο. Υπάρχει κι εδώ (http://www.theschooligans.gr/site/index.php?option=com_content&task=view&id=19&Itemid=28).
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπί χούντας τσιμουδιά και επί Πα.Σο.Κ. στα κάγκελα. Που τη βλέπετε εσείς τη συνέπεια;
Προφανώς, η υπεράσπιση των αναρχικών επί ΠΑΣΟΚ, ήταν πιο εύκολη και αναίμακτη υπόθεση από το να βγει να και να πει δυο λόγια επί χούντας ο Χατζιδάκις. Καμία συνέπεια και εντελώς άστοχα και τα περί Dylan κλπ κατ' εμέ, εκ μέρους του
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε προηγούμενο τεύχος των Επικαίρων (222, 3-9/11/1972, σελ.34) δημοσιεύεται φωτογραφία του Μάνου Χατζιδάκι με τον υπουργό Οικονομικών της χούντας Ιωάννη Κούλη (με τη φωτογραφία του Παπαδόπουλου ανάμεσά τους, στον τοίχο). Η λεζάντα έχει ως εξής:
ΑπάντησηΔιαγραφή«Χαμόγελα και θερμή χειραψία μεταξύ του υπουργού Οικονομικών κ. Κούλη και του Μάνου Χατζιδάκι. Ο μουσικοσυνθέτης επισκέφθηκε τον κ. υπουργό την περασμένη εβδομάδα. Μεταξύ άλλων, η συζήτηση περιεστράφη και σε θέματα σχετικά με το μουσικό θέατρο».
Όπως αντιλαμβάνεσαι δεν θα ήταν καθόλου… συνεπές από τη μια μεριά να φωτογραφίζεσαι χαριεντιζόμενος με τον χουντικό υπουργό και από την άλλη να προβαίνεις σε ενάντιες δηλώσεις.
Ε όχι και μεγάλος αναρχικός ο Χατζιδάκις. Ένα ευφυής και ταλαντούχος βολεψάκιας ήταν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλέξανδρος
Λες, προφανώς, για τις βλακείες που γράφουν οι Schooligans.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕ, ναι. Σε λίγο θα πούνε και τον Άσιμο πράκτορα της Ε.Υ.Π.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλέξανδρος
Έχω την εντύπωση ότι με αφορμή κυρίως την όντως αισχρή (αλλά κυρίως ανόητη- πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι...) επίθεση της Αυριανής στον Χατζιδάκι, φτάσαμε εξ αφορμής υπερασπίσεως σε ένα παράδοξα αντίθετο αποτέλεσμα: το να θεωρούνται δηλαδή τα λεγόμενα του Χατζιδάκι συλλήβδην ορθά και σοφά. Οι συνεντεύξεις και τα λεγόμενα του στο Γ' συγκεντρώθηκαν σε βιβλία, τσιτάτα απομονώνονται και αναπαράγονται χρόνια τώρα εν είδη σπάνιας σοφίας κλπ ακρότητες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜέχρι και λογαριασμός στο twitter έχει ανοιχτεί υπό το όνομα του, όπου ποστάρονται διάφορες ατάκες του, οι οποίες και καλά επεξηγούν άριστα και τα όσα συμβαίνουν σήμερα...Και τελικώς έφτασε να θεωρείται και είδωλο, εν αγνοία του, ο μακαρίτης, δηλαδή.
Ωραία ευκαιρία αυτό το ποστ, για να λέγονται μερικά πράγματα όπως είναι και όχι εξωραϊσμένα ή πολύ περισσότερο παραποιημένα.
Προσωπικά διαφωνώ με τις πολιτικές προτιμήσεις του Χατζηδάκη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρολα αυτα θελω να επισημάνω μια αντιφαση που την ξεχνάμε.
Οι καλιτεχνες με την τεχνη τους απευθύνονται, ή θα επρεπε, σε ολη την κοινωνια, ενω οταν παίρνουν πολιτικές θέσεις απευθύνονται σε μέρος της.
Ειδικά στη χώρα μας 'τους μεγάλους' τους αναγκάζουμαι να πάρουν θεση, λογο ισως της ανωριμότητας της κοινωνιας μας της στρεβλής μας πολιτικής εξέλιξης κλπ, πραγμα που λογικα ασκει μεγαλη πίεση επάνω τους.
Τι επιλογές θα μπορούσε να κανει τοτε καποιος? Να γινει στρατευμένος ειναι η μια, να αντιδρα ενστικτώδικα για να προστατευθεί να τα παρατήσει ή τελος να ενσωματωθεί.
Νομίζω οτι το βάρος για την αλλαγη των πραγμάτων δεν πεφτει περισσότερο στους καλιτέχνες απο οτι σε ολους μας, και το εξυπνο νομιζω πως ειναι οι κοινωνιες να εκμεταλευονται τους καλιτεχνες που εχουν κατι να πουν για το κοινο καλό, και οχι να περιμένουν απο αυτούς λυσεις.
Διάβασα τώρα στη Lifo για το λογαριασμό στο twitter που άνοιξε ο… Μάνος Χατζιδάκις (το ανέφερε και ο Καραμπεάζης πιο πάνω). Για μένα αυτές είναι φαιδρότητες, όσο κι αν ο λογαριασμός… στέκεται στο ύψος του. Κανείς δεν μας εγγυάται πως κάποιος άλλος, αχαΐρευτος, μπορεί να μην κάνει κάτι ανάλογο, δημοσιεύοντας κοτσάνες ή εν πάση περιπτώσει «ό,τι του κατέβει». Συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να αντιληφθώ την αναγκαιότητα να υποδύεται κάποιος τον Ιωάννη Τσιμισκή, τον Γεώργιο Βιζυηνό ή τον Αττίκ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατά τα λοιπά τα ανέκδοτα τραγούδια από την ταινία “The Steps” είναι αρκούντως χατζιδακικά (και ωραία).