ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΕΝΙΔΗΣ a folk hero

Ρίχνοντας μια ματιά σ’ ένα τετράδιο με (δικές μου) σημειώσεις, που είχα χάσει και το οποίον εντόπισα προσφάτως, έπεσα πάνω σ’ ένα σχεδίασμα κειμένου για τον κιθαρίστα και συνθέτη Βασίλη Τενίδη. Είχα καταγράψει κάποιες πληροφορίες, είχα τσεκάρει ορισμένους δίσκους, αλλά επειδή το σχεδίασμα ήταν τουλάχιστον δέκα χρόνια παλαιό, όπως διαπίστωσα, παρουσίαζε ελλείψεις. Μπορεί ούτε τώρα να είμαι έτοιμος ώστε να παρουσιάσω ένα κάπως πλήρες πορτρέτο του Τενίδη (θα χρειαζόμουν, οπωσδήποτε, τη συνεισφορά τού φίλτατου, συνεργάτη στο Jazz & Τζαζ, Θωμά Ταμβάκου, μιας και ο συνθέτης έχει και μία παράλληλη κλασική διαδρομή), μπορώ όμως να καταγράψω κάποιους δίσκους – οπωσδήποτε επισκιασμένους – που φανερώνουν κάτι μοναδικό φρονώ. Τη συνεισφορά του Βασίλη Τενίδη στην οικοδόμηση ενός ελληνικού folk ήχου, με την έννοια που έχει εκείνος (ο ήχος) στην αλλοδαπή.Ο Τενίδης υπήρξε (είναι) ένας από τους συνθέτες του Νέου Κύματος· ξεκίνησε δηλαδή να γίνεται γνωστός στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Τραγούδια του ερμηνεύσαν τότε ο Γιώργος Ζωγράφος («Τ’ όμορφο νησί», «Μια φλόγα ήσουν»), ο Μιχάλης Βιολάρης («Ποια γωνιά»), η Κίτσα Καζάκου (“The time for love”) στο soundtrack της ταινίας «Επιτάφιος Για Εχθρούς και Φίλους» (1966). Ως session κιθαριστής, ο Τενίδης, αρχίζει να διακρίνεται από την αρχή, κατορθώνοντας, μάλιστα, να τυπώνει τ’ όνομά του στους φακέλλους και τα labels των δίσκων. Φερ’ ειπείν…Το 1966(;) ο λαρισαίος μουσικός συμμετέχει στην πρώτη ηχογράφηση της Μαριάννας Τόλη, η οποία, ως Marianna, παρουσιάζει ένα 4αράκι στη Zodiac [ZE 8501] με τα τραγούδια “He was a friend of mine (διασκ. Bob Dylan), Four strong winds (του Ian Tyson)/ Cocaine blues (διασκ. Dave Van Ronk), You were on my mind (της Sylvia Tyson)”. Θυμάμαι σε μια εκπομπή της τηλεόρασης την εξαιρετική τραγουδίστρια, με τη γνωστή σε όλους μουσικο-θεατρική καριέρα, να μιλά για την εποχή που ξεκινούσε στις μπουάτ, όπως και για την εκτίμηση που είχε προς εκείνην ο Πατσιφάς, παρουσιάζοντάς την (τότε) κάπως σαν τον θηλυκό Σαββόπουλο.
Το 1968 ο Τενίδης συμμετέχει (μαζί με τον Νότη Μαυρουδή), παίζοντας κιθάρα φυσικά, στο άλμπουμ τού Πάνου Σαββόπουλου «Το Δωμάτιο» [Polydor 45292, 1968]. Εδώ http://is.gd/Z5hq0D και η σχετική ανάρτηση.Την επόμενη χρονιά τον συναντάμε σ’ ένα ακόμη πιο σκοτεινό LP. Στο μοναδικό προσωπικό (και φερώνυμο) του Δημήτρη Λάβδα [Olympic SBL 1002, 1969]. Ο Λάβδας ήταν Μαθηματικός με καλλιτεχνικές όμως ανησυχίες (είχε περάσει και από τον κινηματογράφο της εποχής, αφού πρωταγωνιστούσε μαζί με την Καίτη Θεοχάρη στην ταινία «Υπόθεσις Ερμής» του Δημήτρη Ζαννίδη – αυτός πρέπει να ’ναι), γράφοντας folk τραγούδια πάνω σε στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου, του Γιάννη Μέτσικα κ.ά. Το άλμπουμ του έχει ορισμένα ενδιαφέροντα κομμάτια, με καλύτερο όλων τον «Γυρισμό» (των Μιχάλη Καρρά και Κώστα Κινδύνη). Εδώ και το «Της Χαλιμάς τα παραμύθια» (σε μουσική του Λάβδα και στίχους του Ιατρόπουλου), που μελοποίησε αργότερα (1977) και ο Γιάννης Σπανός (τραγουδήθηκε από τον Κώστα Καράλη). Η εκδοχή του Λάβδα είναι κατώτερη εκείνης του Σπανού, διαθέτει όμως τους αλλαγμένους από τη λογοκρισία στίχους· άρα, και γι’ αυτό το λόγο, έχει μιαν αξία. Ενώ ο Καράλης τραγουδά «Παίξε λοιπόν κι εσύ στα ζάρια», ο Δημήτρης Λάβδας τραγουδά «Παίξε λοιπόν κι εσύ στην τύχη», το «Εγώ ξεθάβω τους νεκρούς μου» γίνεται «Εγώ ξεθάβω τις αγάπες»(!), ενώ απουσιάζει (από τη μελοποίηση του Λάβδα) εντελώς το δίστιχο «Εγώ το αίμα μου το δίνω/ να βρει η γενιά μου οδηγητή». Περιττό να πω πως η κιθάρα του Βασίλη Τενίδη διατρέχει όλη την ηχογράφηση.Ένα άλλο folk LP, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά (1969), έχοντας και αυτό ως βασικό συντελεστή τον Τενίδη είναι το «Μουσικό μου Άλμπουμ» [RCA Victor/ Olympic SLPMG 52] της Δώρας Μόραλη. Η Μόραλη εμφανίστηκε στις μπουάτ την περίοδο 1968-69. Την ανακάλυψε ο Γιάννης Σπανός και σχεδόν αμέσως της ετοιμάζει αυτόν το δίσκο που περιλαμβάνει τέσσερα δικά του τραγούδια σε δεύτερη εκτέλεση, αλλά και κομμάτια των Mίμη Πλέσσα, Ηλέκτρας Παπακώστα, Γιώργου Κοντογιώργου, Σταύρου Ξαρχάκου, Λίνου Κόκοτου, Νίκου Χουλιαρά (άπαντα versions). Να μη φανώ σκληρός, αλλά ό,τι αξίζει στο δίσκο είναι η κιθαριστική συνοδεία του Τενίδη, αφού οι ερμηνείες της Μόραλη, δεν μπορεί να συγκριθούν με τις πρωτότυπες.Για το LP της Ευγενίας Συριώτη «Ταξιδεύοντας» [Rod Strofes STXG 12003, 1970] έχω κάνει ήδη σχετική ανάρτηση http://is.gd/wj6ZMc. Όπως είχα γράψει κι εκεί: Η Ευγενία Συριώτη και ο Βασίλης Τενίδης αποδίδουν στη γλώσσα μας σκοπούς από το Μεξικό, τη Χαβάη, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Κύπρο, το Ισραήλ, την Αρμενία, την Αγγλία, την Ουαλία, την Περσία και την Ελλάδα. Το όλον κλίμα παραπέμπει στα αντίστοιχα folk duo της εποχής, και βεβαίως της αλλοδαπής, π.χ. στους David και Marianne Dalmour, με την Ευγενία Συριώτη να δίνει μερικές απροσδόκητες ερμηνείες – φερ’ ειπείν στο χιώτικο «Πυργούσοι» ή στο «Τι κακό σου έχω κάνει», ένα folk-psych gem με σπηλαιώδη φωνητικά, ικανό να χτυπήσει τα καλύτερα της Shirley Collins και του Davy Graham.Το όνομα του Βασίλη Τενίδη το συναντούμε ακόμη σε ορισμένους ποιητικούς δίσκους, με γνωστότερον όλων τον «Ο Ρίτσος Διαβάζει Ρίτσο, Ι» του 1966, από τη σειρά Ελληνικά Ποιήματα της Lyra/Διόνυσος [YDL 0857]. Ο κιθαρίστας συνοδεύει τον ποιητή κατά τη διάρκεια των απαγγελιών. Επίσης (ο Τενίδης) είχε επιμεληθεί ένα άλλο σχετικό, αλλά παντελώς άγνωστο, άλμπουμ, το «Ποιήματα» [Rod Strofes STXG 12006, 1971] του Π.Α. Μιχελή. Ο Παναγιώτης Α. Μιχελής (1903-1969), γεννημένος στην Πάτρα, υπήρξε θεωρητικός της αρχιτεκτονικής και της φιλοσοφίας της τέχνης. Από το 1941 και μέχρι το 1969 διετέλεσε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας και Ρυθμολογίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ εκτός από τις φιλοσοφικές και αρχιτεκτονικές του μελέτες εξέδωσε και τέσσερις ποιητικές συλλογές, όπως πληροφορούμαστε από το βιογραφικό του στο site της Ελληνικής Εταιρίας Αισθητικής http://is.gd/f47WXC. Στο άλμπουμ ο Π.Α. Μιχελής διαβάζει ποιήματα και από τις τέσσερις συλλογές του: «Ανθέμια» (1948 ή ’49), «Ο Δρόμος των Πουλιών» (1951), «Δήλος Άδηλος» (1952) και «Αναδρομές» (1958).
Στον κινηματογράφο ο Τενίδης υπέγραψε ορισμένα soundtracks, εκ των οποίων μόνο το “Epitaph for Friends and Enemies” [Lyra LE 2042, 1966] εκδόθηκε (σε 7ιντσο). Πρόκειται για το OST της ταινίας του Jiří Sequens με τους Νίκο Κούρκουλο, Gunther Stoll, Γιάννη Βόγλη, που σημαδεύτηκε και από τη συμμετοχή της περίφημης Ορχήστρας του Λεβ σε τρία κομμάτια (“Blues”, “Time for dance”, “Theme from the film”). Δε θυμάμαι τη μουσική του στο «Χωρίς Συνείδηση» (1972) του Βαγγέλη Σερντάρη, μια ταινία που έχω να τη δω από τη δεκαετία του ’80 και που θα ήθελα να την ξαναδώ (και για τη μουσική της αυτή τη φορά). Το σενάριο θυμίζει κάτι (κάτι λέω) από ένα διήγημα του Borges στην «Παγκόσμια Ιστορία της Ατιμίας», με τον Κώστα Μεσσάρη να αποδέχεται την πρόταση του δικηγόρου Μάνου Κατράκη να υποδυθεί το χαμένο γιο του – και τούτο προς χάριν της συζύγου του, που νομίζει το παιδί τους νεκρό. Στην πορεία, όμως, εμφανίζεται ο χαμένος γιος κι η κατάσταση μπερδεύεται… Το 1973, ο Βασίλης Τενίδης παίρνει Βραβείο Μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για το soundtrack της ταινίας του Γιώργου Φιλή «Γρηγόρης Αυξεντίου – Ένας ήρωας με το μνημοσκόπιο» (δραματοποιημένο ντοκυμαντέρ αφιερωμένο στον κύπριο εθνικό ήρωα, αγωνιστή της EOKA).
Παρά λίγο να ξεχάσω να πω πως, ως session κιθαρίστας, ο Βασίλης Τενίδης εμφανίζεται και σε πιο… overground δίσκους, όπως στο «Εκείνο το Καλοκαίρι» [ΕΜΙ/ His Master’s Voice, 1971] του Γιάννη Σπανού, στο «Μεγάλο Ερωτικό» [Νότος, 1972] του Μάνου Χατζιδάκι κ.ά., ενώ ιδιαίτερη folk αξία έχει το LP του «Κύπρια Έπη» [ΕΜΙ/ Columbia 14C 064-70835, 1977], που είναι σε παραγωγή του Πολύτροπον του Μάνου Χατζιδάκι.
Ακούγονται στη σειρά τα τραγούδια:
1. «Τ’ όμορφο νησί» (Βασίλης Τενίδης - Μάρκος Τσιριμώκος) με τον Γιώργο Ζωγράφο,
2. “Cocaine blues” με την Μαριάννα Τόλη (στη διασκευή του Dave Van Ronk) – ευχαριστώ τον Atakto751 για την άμεση ανταπόκριση,
3. «Όλα δικά σου μάτια μου» (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος) με τη Δώρα Μόραλη και
4. «Καμιά φορά νοιώθω σαν ορφανός», το spiritual “Sometimes I feel like a motherless child” με τους ελληνικούς στίχους και την ερμηνεία της Ευγενίας Συριώτη, όπως και την κιθάρα του Βασίλη Τενίδη…