ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΑΡΟΥΛΙΑΣ στο τελευταίο λεωφορείο

Πριν λίγες μέρες περιδιαβαίνοντας το YouTube έπεσα πάνω σε μερικά τραγούδια του Βασίλη Ζαρούλια, παρμένα, υπέθεσα, από ένα δικό του long play που είχε κυκλοφορήσει το 1984 κι είχε τίτλο «Ώρα Μηδέν» [Portokali Rekords/ AEME 216]. Πάτησα, λοιπόν, να (ξανα)ακούσω τα τραγούδια και παρότι είχα να βάλω τον συγκεκριμένο δίσκο στο πικάπ για περισσότερο από 20 χρόνια, μπορώ να πω πως ένοιωσα μιαν έκπληξη. Διαπίστωσα δηλαδή στην πορεία πως ορισμένα από τα κομμάτια είχαν διαφορετικούς τίτλους από εκείνους του άλμπουμ (τους οποίους θυμόμουν, αν και τους τσέκαρα την ίδια στιγμή για να σιγουρευτώ), και δεύτερον, και κυριότερο, τα εν λόγω tracks είχαν εντελώς διαφορετικό remix! (Τούτο το αντιλήφθηκα αμέσως και δεν χρειαζόταν να το επαληθεύσω). Αν και τα μέρη της φωνής έχω την εντύπωση πως ήταν τα ίδια ακριβώς μ’ εκείνα της επίσημης εγγραφής, τόσο οι κιθάρες όσο και η υπόλοιπη ενοργάνωση γενικώς ήταν αλλιώς τοποθετημένες. Περιττό να πω πως δεν θα έδινα την παραμικρή σημασία, αν δεν θεωρούσα την «Ώρα Μηδέν» ένα από τα σημαντικότερα ελληνο-ροκάδικα άλμπουμ της δεκαετίας του ’80. (Θέλω να γράψω, εν καιρώ, για καμμιά δεκαριά eighties ελληνόφωνα βινύλια, που άξιζαν πολύ και πέρασαν απαρατήρητα). Είπα λοιπόν να κάτσω να φτιάξω ένα κείμενο (από την στιγμή που δεν το έχει επιχειρήσει και κανένας άλλος πιο πριν) συγκεντρώνοντας ό,τι έχει πέσει στην αντίληψή μου, όλα αυτά τα χρόνια, γύρω από αυτόν τον τραγουδοποιό (και όχι μόνο), που ακούει στο όνομα Βασίλης Ζαρούλιας.

Διόσκουροι (Βαγγέλης Γερμανός, Βασίλης Ζαρούλιας)

Κατ’ αρχάς κάτι που είναι μάλλον γνωστό στους φίλους του ελληνικού ροκ. Ο Βασίλης Ζαρούλιας μαζί με τον Βαγγέλη Γερμανό αποτελούσαν στα early seventies το ντουέτο Διόσκουροι, το οποίον άφησε ένα 45άρι, ενώ συμμετείχε και στην συλλογή «Rock Σήμερα!» [Minerva SYMP 22011, 1971]. Την ιστορία των Διόσκουρων την διαβάζουμε, σε χρόνο πρώτο (άρα δεν είχε προλάβει να γίνει ακόμη «ιστορία»), στο περιοδικό Επίκαιρα (#175, 10-16/12/1971) σε μια παρουσίαση-συνέντευξη του σχήματος στον Γιάννη Πετρίδη. Μεταφέρω ένα απόσπασμα:

«Μεγάλη εντύπωση έχει προκαλέσει τελευταία ένα νέο συγκρότημα που ξεχώρισε αμέσως. Πρόκειται για τους Διόσκουρους, ο δίσκος των οποίων ‘Φράγκοι, Λατίνοι, Νορμανδοί’ και ‘Όνειρο’ ήταν ένα ξάφνιασμα για την ελληνική μουσική πραγματικότητα. Ο Διόσκουροι ανήκουν στο δυναμικό της μπουάτ Ελατήριο, όπου εμφανίζονται μαζί με τους Πωλ, Κιουρκτσόγλου, Δ. Γλέζου και Ανάκαρα(…). Το συγκρότημα αποτελείται από τους Βασίλη Ζαρούλια 25 ετών, που παίζει κιθάρα, φυσαρμόνικα και τραγουδά(…) και τον Βαγγέλη Γερμανό, 22 ετών, που παίζει κιθάρα και τραγουδά και είναι φοιτητής Μαθηματικής. ‘Συναντηθήκαμε’ μας λένε ‘στο στέκι του Σαββόπουλου Ροντέο τον περασμένο χειμώνα (σ.σ. 1970-71), πριν ακόμα αρχίσουμε να τραγουδάμε μαζί. Γνωριστήκαμε και μετά από μια συζήτηση καταλάβαμε ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε κάτι. Έτσι, συμφωνήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ντουέτο, μια και οι ιδέες μας βάδιζαν σε κοινό δρόμο. Αρχίσαμε να τραγουδάμε Ντύλαν, Ντόνοβαν, Στόουνς μέσα στο ίδιο μέρος που γνωριστήκαμε. Στον δίσκο μας προσπαθήσαμε να δώσουμε ό,τι περισσότερο δικό μας σε μουσική και στίχους. Διαμορφώσαμε το στοιχείο του ροκ σε πραγματικά παράξενη μορφή, συνδυάζοντας σχήματα ελληνικής χωριάτικης[sic] μουσικής –όχι δημοτικής– στον ήχο του βιολιού και στην παρουσίαση γενικά του ρυθμού και του χρώματος. Οι στίχοι είναι λίγο παράξενοι, όχι όμως έξω από την πραγματικότητα’».

Οι Διόσκουροι κυκλοφορούν λοιπόν ένα 45άρι μέσα στο 1971, που περιείχε τα κομμάτια «Όνειρο/ Φράγκοι, Λατίνοι, Νορμανδοί» [Zodiac ZS 8231] αμφότερα γραμμένα (μουσική και στίχοι) από τον Βασίλη Ζαρούλια (στην ηχογράφηση πήραν μέρος κι άλλοι μουσικοί, πιθανώς ένας Ορέστης Ψυχοπαιδόπουλος μπάσο και κάποιος Θόδωρος Αντωνίου ντραμς, τα ονόματα των οποίων μνημονεύονται από τον Άκη Λαδικό στο ένθετο του CD «Ελληνικό Ροκ/ Διαδρομές '70» του 1996). Και τα δύο τραγούδια κερδίζουν από τον ήχο του βιολιού (ποιος να παίζει άραγε;), αλλά και από τον συνδυασμό ακουστικών και ηλεκτρικών οργάνων, όμως τα φωνητικά τους δεν ήταν επιτυχημένα. Κάπως «θαμμένα», χωρίς να «πατάνε» σωστά, και με κάποιες λέξεις να «τρώγονται», δεν άφηναν και την καλύτερη «γεύση» – παρότι το «Φράγκοι, Λατίνοι, Νορμανδοί» έχει κάτι ως τραγούδι, που μπορεί να θέλγει ακόμη και σήμερα. Με εμφανίσεις στο Ροντέο δίπλα στον Διονύση Σαββόπουλο (χειμώνας ’70-’71) οι Διόσκουροι είχαν ένα πρώτο σοβαρό credit στο βιογραφικό τους, που θα τους βοηθούσε να δουλέψουν και στην συνέχεια δίπλα σ’ ένα άλλο πολύ γνωστό όνομα της περιόδου, την Μαρίζα Κωχ. Από το blog theovaf.blogspot.gr και μέσα από μιαν αφήγηση του Κώστα Γεωργίου του συγκροτήματος Ανάκαρα πληροφορούμαστε πως τον Ιούνιο του ’71 η Μαρίζα Κωχ εγκαινιάζει την μπουάτ Μεταξύ μας στην Πλάκα (στην ταράτσα της Μνησικλέους 16 – καθότι και καλοκαίρι) μαζί με τους Θανάση Γκαϊφύλλια, Ισιδώρα «Ντόρα» Σιδέρη, Νάγια Γεωργίου, Μπάμπη Μαραγκό, Κώστα Γεωργίου και κάποιους ακόμη, με τους Διόσκουρους να κρατούν και αυτοί ένα μέρος του προγράμματος. Ο χειμώνας του ’71-’72 θα βρει το σχήμα στο Ελατήριο και κάποια στιγμή, μέσα στο ’72 (την άνοιξη;) ο Βαγγέλης Γερμανός θα προσχωρήσει στην Λαιστρυγόνα του Σαββόπουλου, με τον Χρήστο Μιχαήλ να παίρνει (για πόσο καιρό άραγε;) τη θέση του (κι αυτή η πληροφορία από τον Λαδικό). 

Εξώφυλλο: Βασίλης Ζαρούλιας

Την επόμενη φορά που συναντώ το όνομα του Βασίλη Ζαρούλια είναι στο LP-συλλογή «Πρεμιέρα/ 14 Επιτυχίες 10 Τραγουδιστών» [Ελληνική Εταιρία Επικοινωνιών 33/3E-LOC 301] από το 1975. Συμμετέχει με το τραγούδι «Μη με ρωτάς», μία αργή blues-ballad ξεκάθαρης Dylan-ικής αφήγησης, και στο ίδιο πάνω-κάτω στυλ με τα τραγούδια των Διόσκουρων. Συμπαθητικό. Εκείνη την εποχή (και πιο αργότερα) ο Ζαρούλιας, που παραλλήλως με την τραγουδοποιία ασχολιόταν και με την ζωγραφική, συνεργάζεται με τις Εκδόσεις Αναγνωστίδη, φτιάχνοντας μακέτες εξωφύλλων για διάφορα βιβλία της εταιρείας, δίχως να απασχολήσει την δισκογραφία (έτσι νομίζω) τουλάχιστον μέχρι το 1983, όταν πίνακάς του κοσμεί (όντως) το εξώφυλλο του LP «Χρονοναύτης» [MINOS MSM 470] του Κώστα Γανωσέλλη. Στον ίδιο δίσκο ο Ζαρούλιας γράφει στίχους στο μοναδικό τραγούδι του άλμπουμ, που έχει τίτλο «Επίλογος» και το οποίον απέδιδε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου (πρόκειται, απλώς, για ένα από τα 4-5 ωραιότερα τραγούδια του – του Παπακωνσταντίνου εννοώ).

«Χρονοναύτης» και σε κασέτα - ζωγραφιά εξωφύλλου Βασίλης Ζαρούλιας

Δεν θυμάμαι από πού είχα πληροφορηθεί την έκδοση του άλμπουμ «Ώρα Μηδέν» το 1984 (πιθανώς να είχα ακούσει κανα τραγούδι στο ραδιόφωνο ή και στην τηλεόραση) – πάντως «γνώριζα» τον Ζαρούλια, γιατί είχα ήδη το «Rock Σήμερα!», όπως και τον «Χρονοναύτη» (την «Πρεμιέρα» την βρήκα αργότερα), οπότε λογικό ήταν ν’ αγοράσω, τότε, το πρώτο (και τελευταίο) προσωπικό LP του. Η γνώμη μου για την «Ώρα Μηδέν» (όπως έγραψα και στην αρχή) είναι πως πρόκειται, παρά τα τεχνικής φύσεως προβλήματα, για ένα από τα σημαντικότερα ελληνόφωνα, ροκάδικα LP της δεκαετίας του ’80. Μπορεί η εγγραφή να «ξύνει», τα λόγια να μην ακούγονται ορισμένες φορές και σε όλη τους την έκταση όπως πρέπει, όμως το ταλέντο του Ζαρούλια να φτιάχνει ωραία τραγούδια (ροκ μπαλάντες γενικώς) ήταν προφανές, με τον κοινωνικό στίχο να πρωταγωνιστεί και με κομμάτια όπως τα «Στο τελευταίο λεωφορείο», «Μήτρα ‘Γη’», «Η ώρα μου μηδέν», «Σαλώμη», «Ο τραγουδοποιός», «Μάγισσα νύχτα», «Λευκός μακελλάρης» (για την ηρωίνη προφανώς) να αντηχούν στ’ αυτιά μου δυνατά ακόμη και σήμερα – μετά από τόσα χρόνια.

Η «Ώρα Μηδέν», και παρόλο το πάνκικο εξώφυλλο, πέρασε απαρατήρητη στην εποχή της. Κάτι η ανεξάρτητη παραγωγή, κάτι η φτωχή διανομή, το αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος να μην περπατήσει –προσωπικώς δεν θυμάμαι καν δισκοπαρουσιάσεις στα περιοδικά της εποχής– και σήμερα ελάχιστοι πλέον τον θυμούνται (το ότι δεν υπάρχει ούτε ένα τραγούδι βγαλμένο από το άλμπουμ στο YouTube είναι αποδεικτικό αυτού που λέω). Κρίμα, γιατί ο δίσκος μετράει και ήταν φτιαγμένος από ροκάδες γενικώς – η ενορχήστρωση, οι κιθάρες, το μπάσο, τα σύνθια και τα κρουστά ανήκαν στον Κώστα Στρατηγόπουλο, κι άλλα σύνθια έπαιζαν ο Βασίλης Δερτιλής (πριν στους Apocalypsis), ο Γιώργος Τσελεπίδης (από την μπάντα του Νίκου Λαβράνου) και ο Αλέξης Παπαλάμπρου (από Dalton’s Family και Schmetterling), βιολί έπαιζε η Μαρία Ρεμπούτσικα, ενώ ο Βασίλης Ζαρούλιας τραγουδούσε κι έπαιζε φυσαρμόνικα.

Κώστας Στρατηγόπουλος - Βασίλης Ζαρούλιας

Τελευταία φορά που είδα το όνομα του Βασίλη Ζαρούλια τυπωμένο σε βινύλιο ή CD (εκτός κι αν ξεχνώ ή μου διαφεύγει κάτι) ήταν στο φερώνυμο LP των Carma [Ανεξάρτητη Παραγωγή SPR 310, 1985]. Ο Ζαρούλιας έχει γράψει στίχους μάλλον (λέω «μάλλον» γιατί αν κοιτάξεις το label… μπορεί να έχει γράψει και μουσική) στα τραγούδια της δεύτερης πλευράς «Σκιές», «Εξέγερση παντιέρα» και «Ερωτικό». Ο δίσκος των Carma που είναι συμπαθητικός, παρότι ηχεί «παλιομοδίτικα» (αυτό το έλεγα, όταν τον αγόρασα, τώρα δεν το λέω) περιλαμβάνει ωραία τραγούδια, με δυνατά παιξίματα από καλούς μουσικούς (Χρήστος Ζέρβας, Τόλης Πιπεράς…), με τις «Σκιές» και το «Ερωτικό» (που θυμίζει Poll) να ξεχωρίζουν.

Ψάχνοντας στο δίκτυο εντόπισα ένα βιογραφικό του Βασίλη Ζαρούλια, που υπάρχει στο site των φίλων του Βασίλη Παπακωνσταντίνου (vasilisp.com). Μου έκανε, δε, εντύπωση το γεγονός πως όσα αναγράφονται εκεί αφορούν στην εικαστική καριέρα του Ζαρούλια και καθόλου στην μουσική. (Υποτίθεται πως σ’ ένα μουσικό site, τα περί της μουσικής θα είχαν πρώτη θέση – ε, τώρα, ας τα αντιγράψουν από εδώ ώστε να είναι ok). Από ’κει λοιπόν μαθαίνουμε πως ο Βασίλης Ζαρούλιας γεννήθηκε και εργάζεται στην Αθήνα, πως έχει σπουδάσει Ζωγραφική, Γραφικές Τέχνες και Βιομηχανικό Design, πως εκθέτει από το 1976 (γκαλερί Γιάννη Σταθά), πως έχει φιλοτεχνήσει τοιχογραφίες σε πολλούς χώρους στην Αθήνα (Βίλα Καζούλη), πως συνεργάστηκε με τον Μανώλη Ρασούλη στο περιοδικό Αυγό και στο LP «Τα Ποδοσφαιρικά», πως δούλεψε με υλικά όπως μέταλλα, σίδηρος και μπρούτζος, πως υπήρξε μέλος της σχεδιαστικής ομάδας Νέο Κατοικείν και άλλα διάφορα.

Ανοικτός ο φάκελος… για οποιονδήποτε… οποτεδήποτε…