BEST OF PSYCHAGOGOS τα εγγλέζικα και τα ευρωπαϊκά

Πριν λίγο καιρό (4 Μαΐου 2019) είχαμε γράψει ένα κείμενο σχετικό με μια κασέτα, την “Best of Psychagogos”, που είχε κυκλοφορήσει μαζί ή παράλληλα με το fanzine Psychagogos ή Ψυχαγωγός, που τύπωνε ο Νίκος Κοντογούρης από το 1985 μέχρι το 1991. Πιθανώς αυτό να έγινε με το προτελευταίο τεύχος, το ένατο (καλοκαίρι 1990), αλλά μπορεί και με το όγδοο (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1990), αλλά αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Όπως είχαμε γράψει και στο προηγούμενο σημείωμα...

Δεν ήταν η πρώτη κασέτα που θα κυκλοφορούσε με το fanzine, καθώς είχαν προηγηθεί μια κασέτα με τραγούδια των Absolute Grey (με το τεύχος #4), μία με τραγούδια του Paul Roland (με το τεύχος #5) και μία με κομμάτια των Last Drive (με το τεύχος #6), ενώ και το τελευταίο τεύχος, το #10 (Χειμώνας 1990-91), συνοδευόταν με κασέτα των Purple Overdose.

Οι κασέτες αυτές χρεώνονταν έξτρα (συν τα ταχυδρομικά), δεν ήταν ενσωματωμένες στο περιοδικό και μπορούσε να τις αγοράσει όποιος ήθελε. Έτσι κάπως είχα αγοράσει τότε την κασέτα των Purple Overdose, όπως και την “Best of Psychagogos”. Αυτές είναι και οι μόνες που έχω δει εν τω μεταξύ. Τις άλλες δεν τις έχω δει και γράφω γι’ αυτές, επειδή τις αναφέρει ο ίδιος ο Κοντογούρης στα διάφορα τεύχη. Αυτή η κασέτα που μας ενδιαφέρει εδώ, η “Best of Psychagogos”, έφθασε ξανά στα χέρια μου πριν από μερικούς μήνες, μετά από πολλά χρόνια – καθώς την είχα δανείσει σε φίλο και μου επεστράφη.

Σ’ εκείνο το κείμενο του Μαΐου λοιπόν είχαμε πει τα σχετικά με την πρώτη πλευρά, την “American Side”, δίνοντας την υπόσχεση πως σύντομα θα επανέλθουμε, ώστε να ολοκληρώσουμε το κείμενο, με τη δεύτερη, την “Βritish & Εuropean Side”. Αυτό θα πράξουμε τώρα...

Tο εξώφυλλο της κασέτας με το βρετανικό-ευρωπαϊκό track list

Πρώτο κομμάτι στην δεύτερη πλευρά της κασέτας ήταν το “Scream thy last scream” των PINK FLOYD. Εκείνη την εποχή (1989-1990) το συγκεκριμένο τραγούδι δεν ήταν από τα γνωστά των Floyds, καθώς δεν είχε κυκλοφορήσει επισήμως και υπήρχε διαθέσιμο μόνο σε bootlegs. Ο Κοντογούρης έγραφε πως στην κασέτα είχε χρησιμοποιήσει το remix με το οποίο θα έβγαινε το τραγούδι σε single, στις αρχές του ’68 – κάτι που τελικώς δεν συνέβη. Από την wiki διαβάζουμε πως το τραγούδι γράφτηκε το διήμερο 7-8 Αυγούστου 1967 και πως ηχογραφήθηκε στο ίδιο session με το “Set the controls for the heart of the sun”, καθώς προοριζόταν για το τρίτο 45άρι των Pink Floyd (αμέσως μετά το “See Emily play / Scarecrow”, που είχε κυκλοφορήσει την 16η Ιουνίου 1967). Εν τέλει, επισήμως, το τραγούδι θα ακουστεί μόλις το 2016, στο box set των Floyds “The Early Years 1965-1972”. 

Το “Scream thy last scream” είναι εξαιρετικό φυσικά, πλήρως ενταγμένο στο ψυχεδελικό κλίμα της εποχής, με φωνητικά από τους Syd Barrett και Nick Mason, γεμάτο με εφφέ, φωνές, έξοχο όργανο από τον Richard Wright, δυναμικό μπάσο από τον Roger Waters και σουρεαλιστικά λόγια. Από πού να είχε πάρει το τραγούδι ο Κοντογούρης, για να το χώσει στην κασέτα του; Πιθανώς από το γερμανικό bootleg “Another Side of the Moon” (1985) ή από το ιταλικό του Syd Barrett “Melk Weg” (1986) ή από το “Artifacts from The Psychedelic Dungeon / Volume One” (1988-1990;). Μπορεί και από κάποιο άλλο... Εγώ, πάντως, αυτό το εξαιρετικό track το είχα πρωτακούσει από την κασέτα του Ψυχαγωγού.

Δεύτερο τραγούδι στην “British & European Side” ήταν το “Path through the forest” των FACTORY, που είχε βγει σε 45άρι το 1968 – λέμε για το “Path through the forest / Gone” [MGM MGM 1444]. Το δισκάκι, όπως βλέπουμε από το discogs είχε κάνει δύο εκδόσεις, μία promo με κοκκινωπό label και μία κανονική με κιτρινωπό (η promo έχει πουληθεί μερικές φορές, αλλά η κανονική ποτέ – αντιλαμβάνεστε πόσο σπάνια είναι). Ο Κοντογούρης έγραφε, τότε, πως επρόκειτο για ασύλληπτο κομμάτι (και είχε δίκιο!), σημειώνοντας πως «κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει τα μέλη αυτού του τρομερού βρετανικού συγκροτήματος, ούτε ποιος είναι ο κος Rollings, που έγραψε αυτό το κομμάτι, το 1968». Τα μέλη των Factory, τουλάχιστον από το 1996, είναι γνωστά (Jack Brand φωνή, μπάσο, Bill Macleod ντραμς, Ian Oates κιθάρα), ενώ και ο κος Rollings, που είχε γράψει το τραγούδι, ήταν ο γνωστός τραγουδοποιός Clifford T. Ward (1944-2001). Υπάρχει μάλιστα και ηχογραφημένο από τον ίδιο (ως Cliff Ward) πριν από τους Factory, το 1967 – μία εκτέλεση που μπήκε στη συλλογή της Tenth Planet “Syde Tryps Seven” το 2001. Η πρωτότυπη εκτέλεση του Ward είναι ψυχεδελική βεβαίως, με διάφορα εφφέ κ.λπ. αλλά είναι αργή (δεν είναι άσχημη φυσικά) και δεν έχει σχέση με τον δυναμίτη των Factory. Το “Path through the forest” και ο Κοντογούρης, και όλος ο κόσμος, το έμαθε από τη συλλογή “Chocolate Soup for Diabetics Vol.3 / Psychedelic Classics” [UK. Relics Records CSFD 3], που είχε κυκλοφορήσει το 1983.

Τρίτο τραγούδι στην κασέτα είναι το “Gravy booby jamm” από τους BIG BERTHA featuring ACE KEFFORD, έτσι όπως αυτό εμφανίστηκε στο single “This world’s an apple / Gravy booby jamm” [UK. Atlantic 584298] το 1969. Μέλη των Big Bertha ήταν οι Cozy Powell ντραμς (πασίγνωστος ντράμερ που δεν βρίσκεται στη ζωή, έχοντας περάσει από Jeff Beck Group, Bedlam, Rainbow, Whitesnake, Black Sabbath κ.λπ. ), Dave Ball κιθάρες (μετά στους Procol Harum, Bedlam κ.λπ.), Denny Ball μπάσο (μετά στους Bedlam κ.λπ.), Pete Ball πλήκτρα και Pete French τραγούδι (μετά σε Atomic Rooster, Leaf Hound κ.λπ.), αλλά στη συγκεκριμένη εγγραφή δεν ακούγονται οι Big Bertha, μα οι Ace Kefford Stand, που είχαν τρία μέλη των Big Birtha στη σύνθεσή τους (Cozy Powell, Dave Ball, Denny Ball), συν τον τραγουδιστή Ace Kefford (από τους Move). Μάλιστα, το “Gravy booby jamm” είχε ήδη κυκλοφορήσει από τους Ace Kefford Stand στο δισκάκι “For your love / Gravy booby jamm” [UK. Atlantic 584260], νωρίτερα το 1969, κι έτσι ακριβώς, όπως ακουγόταν σ’ αυτό, οι παραγωγοί το χρησιμοποίησαν και στο επόμενο single, κάτω από το όνομα των Big Birtha. Το τραγούδι είναι καταπληκτικό, αληθινό ψυχεδελικό διαμάντι βαρέων βαρών, με φοβερές κιθάρες και ερμηνεία ανατριχιαστική από τον Ace Kefford. Μέχρι την εποχή, που μπήκε στην κασέτα του Ψυχαγωγού, το τραγούδι δεν είχε κάπου ανθολογηθεί, αλλά μετά το είδαμε στο “Rubble 16” (1991) της Bam-Caruso.

Το τέταρτο τραγούδι της κασέτας ήταν το “Sweet Helen”των CREATION. Όπως έγραφε ο Κοντογούρης: «Ανέκδοτο κομμάτι του μεγάλου βρετανικού mod-beat συγκροτήματος, την ιστορία του οποίου μπορείτε να διαβάσετε στο Psychagogos No.7. Σύνθεση της δυάδας Phillips / Pickett». Εξαιρετικό τραγούδι, από τα ωραιότερα των Creation, και όντως ανέκδοτο στην εποχή του. Τέτοια τραγούδια αποτελούν τον ορισμό του pop/rock-psychedelic sound, όντας διαχρονικά «ανοιχτά βιβλία» για κάθε μελλοντικό μουσικό, fan, απλό ακροατή κ.λπ. Απ’ όσο το έψαξα το τραγούδι πρέπει ν’ ακούστηκε για πρώτη φορά στο πειρατικό box-set με τα τέσσερα 7ιντσα “Artifacts from The Psychedelic Dungeon / Volume One” (1988-1990;) και από εκεί πρέπει να το «τσίμπησε» ο Κοντογούρης.

Το επόμενο κομμάτι της συλλογής είναι το “Nevrose” του γάλλου συνθέτη και ενορχηστρωτή JACQUES DENJEAN, βγαλμένο από το δισκάκι “Nevrose / Psychomaniac” [FR. Disc AZ AZ 10 347] του 1968. Ο Κοντογούρης γράφει: «Φανερή η διάθεση του γάλλου αυτού οργανίστα και συνθέτη να πειραματιστεί με την ψυχεδέλεια στο τέλος της δεκαετίας του ’60. Στο βιολί ο Jean-Luc Ponty στα πρώτα βήματα της καριέρας του. Στην ανεξάρτητη ΑΖ Disc.». Ο Jacques Denjean ήταν γνωστός κυρίως από τις ενορχηστρώσεις του (στο κλασικό “Monsieur cannibal” του Sacha Distel π.χ.), κοντά κυρίως σ’ ένα easy listening στυλ και κάπως έτσι είχε συνεργαστεί στενά (και) με την Νάνα Μούσχουρη (ανάμεσα σε άλλους). Στο συγκεκριμένο οργανικό παίζουν κιθάρες οι Raymond Gimenez (αργότερα στους Synthesis κ.ά.), Francis Darizcuren (αργότερα στους Mad Ducks του Bernard Lubat κ.ά.) και Jean-Claude Oliver (αργότερα στην μπάντα του Georges Moustaki κ.λπ.), βιολί ο Jean-Luc Ponty, μπάσο ο Paul Rovère και ντραμς ο André Arpino. Δεν υπάρχουν πλήκτρα, δηλαδή, εδώ. Το ορχηστρικό είναι πολύ καλό, φαίνεται να είναι φανερά επηρεασμένο από την ινδική μουσική (σιτάρ δεν υπάρχει, αλλά είναι σαν να υπάρχει) και η ανθολόγησή του στην κασέτα «μετράει» (καθώς δεν είχε ανθολογηθεί ποτέ έως τότε).

Το “Brother, can you spare a dime” είναι ένα κλασικό αμερικανικό τραγούδι (της αριστεράς θα το αποκαλούσαμε) γραμμένο στα χρόνια της μεγάλης ύφεσης (1930) από τον στιχουργό E. Y. “Yip” Harburg και τον συνθέτη Jay Gorney. Έχει γνωρίσει, δε, πάμπολλες εκτελέσεις. Στο rock η καλύτερη διασκευή του ανήκει, οπωσδήποτε, στους St. Valentine’s Day Massacre. Λέμε για το 45άρι “Brother, can you spare a dime / Al’s party” [UK. Fontana TF 883] από το 1967. Το συγκρότημα που έπαιζε ήταν βασικά οι Artwoods (Art Wood τραγούδι, Derek Griffiths κιθάρα, Jon Lord όργανο, Malcolm Pool μπάσο και Colin Martin ντραμς – και όχι ο Keef Hartley, που είχε αποχωρήσει για να συνδεθεί με τους Bluesbreakers του John Mayall), οι οποίοι Artwoods είχαν μετατραπεί σε ST. VALENTINE’S DAY MASSACRE, ντυμένοι σε μαφιόζικο στυλ εποχής «ποτοαπαγόρευσης», προκειμένου να εκμεταλλευθούν τον ντόρο που είχε ξεσπάσει με αφορμή την ταινία Bonnie and Clyde (Αύγουστος 1967) του Arthur Penn. Τίποτα δεν κατάφεραν και κάπως έτσι διαλύθηκαν αμέσως μετά, αφήνοντας για παρακαταθήκη αυτή τη φοβερή διασκευή (και το flip-side ήταν ωραίο). Να πούμε, τέλος, πως και το “Brother, can you spare a dime” ακουγόταν στο “Rubble 16” του 1991.

Η κασέτα “British & European Side” θα ολοκληρωνόταν με το “I want more” των Ολλανδών GROEP 1850 (ή και Group 1850), τραγούδι παρμένο από το δεύτερο 45άρι τους “I want more / I know (La Pensee)” [NL. Philips JF 333 835], που τυπώθηκε το 1967. Ο Κοντογούρης γράφει πως το δισκάκι κυκλοφόρησε τον Ιούνη του 1968, αλλά το rate your music δίνει ακριβή ημερομηνία κάνοντας λόγο για 17 Απριλίου του ’67. Όπως κι αν έχει το “I want more” είναι ένα ορμητικό ψυχεδελικό track, ερμηνευμένο από το κορυφαίο ίσως ολλανδικό συγκρότημα της περιόδου (λέμε «ίσως», γιατί υπήρχαν και οι Cuby+Blizzards και άλλα, βεβαίως, ονόματα). Ως τραγούδι μάλλον ήταν άγνωστο όταν ανθολογήθηκε, γεγονός που προσδίδει στην κασέτα κι άλλο ένα bonus (για την εποχή πάντα). Να επιχειρήσουμε να δώσουμε και μια line-up του γκρουπ (το 1967), έστω και με κάποια επιφύλαξη: Daniel van Bergen κιθάρες, Peter Sjardin φωνή, πλήκτρα, Ruud van Buren μπάσο, Beer Klaasse ντραμς.

Εδώ το πρώτο κείμενο: «BEST OF PSYCHAGOGOS τα αμερικάνικα»: 
https://diskoryxeion.blogspot.com/2019/05/best-of-psychagogos.html