Για τα πεπραγμένα, τις δράσεις, τις δημόσιες παρεμβάσεις των
Θανάση Χονδρού-Αλεξάνδρας Κατσιάνη γράφουμε από καιρό. Όχι φυσικά από τα πρώτα
χρόνια του ’80, όταν, εμπράκτως, άρχισαν οι δύο τους να «συντονίζουν τη
συμπεριφορά τους», αλλά από τα μέσα του ’90 και μετά. Κείμενα στο περιοδικό Jazz & Τζαζ βασικά, αλλά κι εδώ στο δισκορυχείον.
Ρίχνοντας μια ματιά στο τελευταίο διαπιστώνουμε ποικίλες
αναφορές. Μία με αφορμή την πρόσφατη επανέκδοση του άλμπουμ τού Κωστή
Δρυγιανάκη «Ο Χονδρός και η Κατσιάνη στο Βουνό», μία επόμενη με αφορμή το Praxis Jazz Festival (εμφάνιση το 1982),
μία άλλη στο κείμενο «Η πορεία της τζαζ στην Ελλάδα των 80s» (Οπτική Μουσική, Δημοσιοϋπαλληλικό
Ρετιρέ), ακόμη μία αναφορά λόγω της επανέκδοσης σε βινύλιο (2016) του πρώτου
τεύχους (2002) του ηχητικού περιοδικού (του Δημοσιοϋπαλληλικού Ρετιρέ)
«Περιοδικό», τέλος παρουσιάσεις του fanzine Εμβοές, με σχετικές συνεντεύξεις
και κείμενα. Σ’ αυτή τη σειρά έρχεται τώρα να προστεθεί και η παρούσα ανάρτηση
– μια παρουσίαση του βιβλίου Για τη
διαύγεια ανάμεσα στην ταχύτητα και τη διάρκεια / Ψ ί χ ο υ λ α / που πέταξαν
πίσω τους ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη για να βρουν το δρόμο,
που τυπώθηκε από τις Εκδόσεις οίκοι (Θεσσαλονίκη 2019) σε 30 αριθμημένα
αντίτυπα. Το βιβλίο, μεγέθους 30 Χ 21, έχει 74 σελίδες, είναι έγχρωμο και
περαιτέρω τυπωμένο σε χοντρό γυαλιστερό χαρτί. Είναι αυτό που αποκαλούμε... μια
ωραία έκδοση. Αλλά δεν είναι μόνον ωραία, είναι κυρίως χρήσιμη (η έκδοση),
καθότι συνοψίζει την 25χρονη πορεία των δύο καλλιτεχνών (1981-2006), που
παρέμενε σκόρπια, τέλος πάντων, στις αναμνήσεις ορισμένων ή σε δυσεύρετες
εκδόσεις και ηχογραφήματα. Να πούμε ακόμη πως το βιβλίο περιέχει: «Κείμενα και εικόνες από εκδήλωση που
πραγματοποιήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2018 στην αίθουσα ATOPOS CVC, στην Αθήνα». Και πως: «Η εκδήλωση ήταν μέρος του προγράμματος TextMe_Lab στο πλαίσιο της
διοργάνωσης Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».
Το πρώτο κείμενο έχει τίτλο «“Το νόημα μιας χειρονομίας
είναι η μέθοδος επαλήθευσής της” / Ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη
ως εικαστικοί καλλιτέχνες» και το υπογράφει η ιστορικός της Τέχνης Αρετή
Λεοπούλου. Αντιγράφω από εδώ ένα σημείο:
«Περνώντας στην
παρουσίαση των έργων τους, η “Πρώτη επαφή” (σ.σ. δράση που πραγματοποιήθηκε
στις 3 Ιανουαρίου 1981 στο στούντιο του Νίκου Παπάζογλου, στη Θεσσαλονίκη, μαζί
με δύο ακόμη συμμετέχοντες) αποτελεί όντως την πρώτη ομαδική δράση που
οργάνωσαν. Ωστόσο η πρώτη τους δράση ως ζεύγος (σ.σ. Χονδρός-Κατσιάνη) υπήρξε “Το
νόημα μιας χειρονομίας”. Στις 5 Ιουλίου του 1981, στην είσοδο του κτηρίου του
Πανεπιστημίου της Πάτρας κι ενώ γινόταν το Α Συμπόσιο Νεοελληνικής Ποίησης (3-5
Ιουλίου 1981), δηλαδή μια εκδήλωση λόγου, αποκρίθηκαν επίσης με λόγο: έχοντας
τα στόματά τους φιμωμένα με λευκοπλάστη, κρατούσαν από μια μαυροσακούλα με
μικρά ψωμάκια κλεισμένα σε νάιλον, που στη ράχη είχαν τη φράση “Το νόημα μιας
χειρονομίας είναι η μέθοδος επαλήθευσής της”. Στέκονταν στην είσοδο του
κτηρίου, πριν την τελευταία συνεδρίαση και μοίραζαν τα ψωμάκια στους εισερχόμενους».
Μετά απ’αυτό, ο αείμνηστος καθηγητής (μου) στο Πολυτεχνείο,
στους Μηχανολόγους (Στοιχεία Μηχανών), Ανδρέας Δημαρόγκωνας απείλησε να τους
δείρει...
Από ’κει και πέρα η Λεοπούλου δίνει στοιχεία και για άλλες,
ποικίλες δράσεις των Χονδρού-Κατσιάνη: για το πώς υποδέχτηκαν το «οργουελικό»
1984, για της εφήμερες «Χειορονομίες», για τους (Αυτο)διαχειριζόμενους χώρους
(Σχεδία, Άλλη Πόλη, Υπερδώθε) και τα events που έλαβαν χώρα σ’ αυτούς, για τα έντυπα που κυκλοφόρησαν
(«Εκδόσεις Τσάμπα», «Μπιτόνι», «Χονδρός - Κατσιάνη», «Ευτυχία 1») κ.λπ.
Το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «“Ελευθερία Κινήσεων” / Δυο λόγια για τα μουσικά πεπραγμένα του Θανάση
Χονδρού και της Αλεξάνδρας Κατσιάνη» και το έχει γράψει ο Κωστής
Δρυγιανάκης. Λέει στην αρχή ο Δρυγιανάκης:
«Ξεκινώντας να μιλήσει
κανείς για την δουλειά του Θανάση Χονδρού και της Αλεξάνδρας Κατσιάνη,
αναγκαστικά πρέπει να υπενθυμίσει μια αποστροφή του λόγου τους: “Η τέχνη δεν
μας ενδιαφέρει. Μας ενδιαφέρει η ζωή. Η τέχνη είναι απλώς ένα από τα εργαλεία
της”. Είναι ένα κλειδί για να πλησιάσουμε και την δουλειά τους με τον ήχο, όπως
και την δουλειά τους γενικότερα».
Και κάπως έτσι ξεκινά αυτή η περιδιάβαση στις μουσικές
δραστηριότητες του ντούο, οι οποίες χωρίζονται σε τέσσερις περιόδους.
1. «1981-1986» (ελεύθερος αυτοσχεδιασμός, «εκδημοκρατισμός
της μουσικής πράξης», οι κασέτες «Αναζητώντας τον χαμένο ήχο» και «Ιδιοσυγκρασίες»),
2. «1986-1992» (η κασέτα του Δημοσιοϋπαλληλικού Ρετιρέ
«Ποιος Φοβάται τη Φαιννυκελτονουρία;», το LP «Η Άλλη Πλευρά», η κασέτα «Χειρονομία»
με την πρώτη εμφάνιση του Από Μηχανής Θεού, ενός concept, ας το πούμε έτσι, που
σχετιζόταν με τη θρησκεία ή μάλλον με τον μη-ρόλο της Τέχνης ως θρησκευτική
δραστηριότητα, η LP-συλλογή
«Από Μηχανής Μουσική», το CD
“Ianus”...),
3. «1992-1999» (βασικά το CD «0+», όπως και κάποιες ακόμη ηχητικές δράσεις, τις οποίες
περιγράφει ο Δρυγιανάκης) και...
4. «1999-2006» (περίοδος στην οποία εντάσσονται, βασικά, τα
εννέα τεύχη του «Περιοδικού», δηλ. τα εννέα CD-R άλμπουμ του Δημοσιοϋπαλληλικού Ρετιρέ).
Τέλος, ο Δρυγιανάκης περνά σε μιαν αποτίμηση της ηχητικής
δουλειάς των Χονδρού-Κατσιάνη-Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ, όσον αφορά στην τοποθέτησή
της στη δεκαετία του ’80, αλλά και στον τρόπο που καθόρισε αισθητικώς νεότερους
πειραματιστές (άκου Άγγελος Κυρίου).
Το επόμενο κομμάτι του βιβλίου είναι «Ένα Αλφαβητάρι», το
οποίο γράφουν οι Θανάσης Χονδρός και Αλεξάνδρα Κατσιάνη. Κάθε γράμμα της
αλφαβήτου αντιστοιχεί και σ’ ένα μικρό κείμενο, στο οποίο επεξηγούνται θέσεις,
διευκρινίζονται στοιχεία του παρελθόντος, αποτυπώνονται εμπειρίες και αυτο-βιογραφήματα.
Το βιβλίο θα κλείσει με λίγα λόγια του Φιλ Ιερόπουλου, που
και αυτός αναφέρεται στον δρόμο... έξω από τα τείχη που άνοιξαν οι
Χονδρός-Κατσιάνη με τις εικαστικές και μουσικές δράσεις τους.
Κλείνοντας, να τονίσω την πολύ ωραία και πλούσια, έγχρωμη και
ασπρόμαυρη, εικονογράφηση του εντύπου.
Επαφή: oikoi2310@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου