ΤΑ 4 ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ με αφορμή τη νέα επανέκδοση βινυλίου της Anazitisi Records

Πόσα χρόνια είχε να ανατυπωθεί το βινύλιο τού μοναδικού άλμπουμ τού συγκροτήματος Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης, που είχε πρωτοβγεί για την Venus το 1976; Από το 2002 (δηλαδή 16 χρόνια), όταν είχε κυκλοφορήσει μιαν έκδοση υπό τις ετικέτες Ikaros Music / EIKόΝΑΧΟS, ενώ είχε προηγηθεί (ας το θυμίσουμε κι αυτό) η βινυλιακή επανέκδοση της Wipe Out! Records, το 1995. Τώρα (αρχές 2019) μια τρίτη επανέκδοση βινυλίου έρχεται να προστεθεί στις δύο προηγούμενες. Λέμε για την έκδοση τής Anazitisi Records που, συγκριτικώς, είναι η καλύτερη όλων, αφού διαθέτει διαυγή και δυναμικό ήχο (ακούς «πράγματα», που δεν τ’ ακούς σε καμμία προηγούμενη έκδοση), χαραγμένον σε 180άρι βινύλιο και ακόμη 12σέλιδο LP-sized ένθετο, με στίχους, φωτογραφίες και λοιπές πληροφορίες – με το τύπωμα να αφορά σε 500 αντίτυπα (350 μαύρα και 150 χρωματιστά). Αυτά ως προκαταρκτικά.

Στα χρόνια της δεκαετίας του ’80, πρέπει να πω πως όλοι εμείς που ψάχναμε τα συγκροτήματα και τους καλλιτέχνες του ελληνικού ροκ (σημειωτέον πως δεν ήμασταν πολλοί) είχαμε φάει… άγρια πόρτα μ’ αυτό το άλμπουμ. Ξέρω π.χ. συλλέκτες του είδους, οι οποίοι, για πολλά χρόνια, αγνοούσαν ακόμη και την ύπαρξη του συγκεκριμένου δίσκου. Εγώ, πάντως, μάλλον ήμουν από τους… τυχερούς, καθότι είχα μάθει την ύπαρξη του γκρουπ (απλώς την ύπαρξη) από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, έχοντας διαβάσει ένα γράμμα στο Ποπ & Ροκ μάλλον (αν όχι στο συγκεκριμένο περιοδικό τότε στο Μουσικό Εξπρές), εκεί όπου κάποιος αναγνώστης αναζητούσε το μοναδικό άλμπουμ ενός αγνώστου σχήματος, μ’ αυτό το μάλλον παράξενο όνομα, δίχως να δίνει άλλες πληροφορίες (εξ όσων θυμάμαι). Φυσικά, είχα σημειώσει το όνομα, αρχίζοντας να ρωτάω από ’δω κι από ’κει, τόσο στην επαρχία όσο και στην Αθήνα… τους ψαγμένους, υποτίθεται, δισκοπώλες της εποχής. Όλοι, περιττό να το πω, αγνοούσαν παντελώς το συγκρότημα, ενώ κάποιοι χαχάνιζαν κιόλας στο άκουσμα τού ονόματός του (στο στυλ… τι ειν’ αυτά ρε;… και τέτοια). Φυσικά, δεν είχε βρεθεί ούτε ένας να μου πει… ναι ρε φίλε, τους θυμάμαι, έπαιζαν έτσι, αλλιώς κι αλλιώτικα, έχοντας βγάλει ένα LP στη Venus… τότε, κ.λπ. Κανείς… τίποτα… η απόλυτη άγνοια.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, πρέπει να ήταν 1986, ακούω για πρώτη φορά στο κρατικό ραδιόφωνο, στην εκπομπή του Γρηγόρη Βάιου «22 Χρόνια Ελληνικό Ροκ», ένα τραγούδι από Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης (ήταν το «Του τρελλού η σάλπιγγα») και παθαίνω, ας το πούμε έτσι, μια ταραχή – όχι από το τραγούδι σώνει και καλά, αλλά από το γεγονός πως είχε βρεθεί επιτέλους κάποιος, που μνημόνευσε αυτό το συγκρότημα, μεταδίδοντας τέλος πάντων και κάποιο τραγούδι του. Το ενδιαφέρον μου για τα Επίπεδα, δεν το κρύβω πως αναπτερώθηκε μετά απ’ αυτό, καθώς οι προσπάθειές μου και τα ψαξίματά έγιναν ακόμη πιο έντονα, αλλά και πάλι… εις μάτην. Ξανά πόρτα από παντού. Το άλμπουμ δεν υπήρχε πουθενά. Ούτε στα ξεχασμένα δισκάδικα της επαρχίας, που τότε επισκεπτόμουν, ούτε στα second-hand της Αθήνας και βασικά στον Χοντρό, γιατί οι άλλοι (Κοντογούρης, Παναγιώτης-Happy Sad, Άρης κ.λπ.) δεν ήξεραν τότε απ’ αυτά, και αν ήξεραν κάτι… τις πιο πολλές φορές τα ελληνικά συγκροτήματα τα έφτυναν. Όχι πως ο Φώτης ο Χοντρός γούσταρε, αλλά εκείνος ήξερε. Ή εν πάση περιπτώσει ήξεραν άνθρωποι που δούλευαν στο μαγαζί του ή ψώνιζαν από ’κει. Τελικώς, και για να μην πολυλογώ, γύρω στο 1990 (μπορεί λίγο πιο πριν, μπορεί λίγο πιο μετά), ο Θοδωρής Κρίθαρης της Wipe Out! Records μου γράφει μια κασέτα με τα Επίπεδα (μου είχε γράψει κι άλλες κασέτες) και επιτέλους ακούω αυτό το άλμπουμ, το οποίον έψαχνα περίπου μια δεκαετία.

Ο δίσκος μου άρεσε, το λέω από την αρχή (και το υποστηρίζω και τώρα), παρ’ όλα τα επιμέρους προβλήματά του. Την τελείως ερασιτεχνική παραγωγή του ή τα ζητήματα με τα λόγια, που δεν τα άκουγες καλά (είτε επειδή «τρωγόντουσαν» είτε επειδή κάποια ήταν παρατονισμένα). Θυμάμαι ν’ ακούω και να ξανακούω (πάντα από την κασέτα του Θοδωρή) τον «Ταχυδρόμο του χωριού», την «Ερημιά», την «Απογοήτευση» (μάλλον το καλύτερο τραγούδι του άλμπουμ), το «Χωρίς τίτλο»… Όσο και να επιζητάς πάντα το καλύτερο και, με τη σωστή έννοια, το επαγγελματικό, ορισμένες φορές εκτιμάς και κάτι διαφορετικό. Μια πιο ερασιτεχνική, αλλά τίμια προσπάθεια, όπως εκείνη των Επιπέδων, που είχαν συχνά πολύ ωραία λόγια, καλές μουσικές και παίξιμο επαρκές, διαθέτοντας μια… punky δυναμική. Ναι, έτσι, punky. Αν με ρωτήσει, θέλω να πω, κάποιος θα του πω πως αυτό το μοναδικό άλμπουμ των Επιπέδων είναι ένα proto-punk (για τα δικά μας δεδομένα) LP, αφού τραγούδια σαν τα «Κάποια ημέρα στην Αθήνα» και «Μεταμορφή» φέρνουν στη μνήμη μου το… κλασικό ελληνικό πανκ (με την αστική, φυσικά, θεματολογία) από τα χρόνια του ’80. Δηλαδή, και για να το πω πιο καθαρά, προτιμώ να γράψει κάποιος περί… πανκ ακούγοντας τα Επίπεδα (έστω κι αν ακούγεται κάπως τραβηγμένο), παρά να γράφει για ψυχεδέλειες και άλλες τέτοιες ασυναρτησίες, που διαβάζω εδώ κι εκεί.

Κι ενώ το πράγμα κυλούσε κάπως έτσι σεμνά και ταπεινά, μετά το 2000 η κατάσταση ξεφεύγει. Το άλμπουμ των Επιπέδων εκτροχιάζεται σε τιμές, αφού πουλιέται στο eBay (2004-2006) με 700άρια και 800άρια ευρώ, για να σκαρφαλώσει στο διχίλιαρο(!) μετά το 2009. Τι είχε συμβεί;

Εκείνη τη χρονιά η τριάδα Jay-Z, Rihanna και Kanye West, κυκλοφορεί το τραγούδι “Run this town” στην Αμερική, πηγαίνοντάς το στο νούμερο 2 του Billboard Hot 100 και στο νούμερο 1 των UK Singles. Λέμε για μια τεράστια επιτυχία. Το “Run this town” περιείχε sample από το τραγούδι των Επιπέδων «Κάποια ημέρα στην Αθήνα» (σύνθεση του κιθαρίστα Αθανάσιου Αλατά), λίγα μέτρα κιθάρας δηλαδή, που ακούγονταν μετά το πρώτο λεπτό του κομματιού (και στη συνέχεια). Για να λέμε την αλήθεια, πάντως, αν δεν το ξέρεις (αν δεν έχεις πληροφορηθεί, εννοώ, τη χρήση sample από τους Αμερικανούς), δεν το καταλαβαίνεις με τίποτα. Δεν πρόκειται, εννοώ, για ένα sample που βγάζει μάτι. Anyway. Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης ανακαλύπτονται γερά πλέον στην Αμέρικα, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, και όχι μόνο στους σκληροπυρηνικούς ροκ συλλεκτικούς κύκλους (σε όσους μαζεύουν «προγκρέσιβ» και «ψυχεδελικά» γκρουπ απ’ οπουδήποτε), αλλά και σ’ εκείνους που αρέσκονται να αγοράζουν τους δίσκους, από τους οποίους έχουν δανειστεί samples οι αγαπημένοι τους (εμπορικοί) καλλιτέχνες. Με τα λίγα με τα λιγότερα… Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης γίνονται γνωστά σε εκατοντάδες χιλιάδες μουσικόφιλους, σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου. Αυτά, το 2009. Τώρα; Τώρα έχουμε την έκδοση της Anazitisi Records.

Από το 12σέλιδο ένθετο του άλμπουμ

Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης σχηματίστηκαν το 1974, σε μιαν εποχή χωρίς ροκ σκηνές στις πόλεις (στη χώρα) ως γνωστόν. Το πολιτικό τραγούδι έχει διαλύσει κάθε άλλη έκφραση (και βασικό το… ξενόφερτο rock) και παρότι κάποιοι λίγοι δίσκοι εξακολουθούσαν να βγαίνουν (2002, Αγάπανθος, Ηρακλής…), και παρότι κάποια live εξακολουθούσαν να γίνονται στις γειτονιές της Αθήνας, ελάχιστοι πλέον ασχολούνται με τα γκρουπ. Το αποτέλεσμα ήταν οι περισσότεροι μουσικοί να τα παρατήσουν. Έτσι, άλλοι, προκειμένου να επιβιώσουν, θα έμπαιναν σε έντεχνες, λαϊκές ακόμη και σε αντάρτικες ορχήστρες, ενώ άλλοι θα δούλευαν σε ξενοδοχεία, κρουαζιερόπλοια κ.λπ. Γενικώς… τέρμα τα δίφραγκα, αφού ελάχιστοι επέμεναν να παίζουν rock και ακόμη λιγότεροι να ηχογραφούν.

Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης (Χρήστος Βλαχάκης ντραμς, κρουστά, Αθανάσιος Αλατάς ρυθμική, ακουστική κιθάρα, Νικόλαος Γράψας lead κιθάρα, τραγούδι, Μάριος Γιαμαλάκης μπάσο, τραγούδι) καταφέρνουν, πάντως, μέσα σ’ αυτό το απογοητευτικό (για το rock) σκηνικό να γράψουν ένα LP, στη λαϊκή εταιρεία Venus (εξ ορισμού μια αποτυχημένη εμπορικώς κίνηση), το οποίον, όπως ήταν φυσικό, θα περνούσε εντελώς απαρατήρητο, παρά τις εμφανίσεις του γκρουπ στην (κρατική) τηλεόραση και τις ελάχιστες δημοσιεύσεις σε έντυπα της εποχής (στο νεανικό περιοδικό Μαρί-Λένα, ένα μονόστηλο στη ΒΕΝΤΕΤΑ, κάτι μικρό στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ…). Αντιλαμβάνεστε θέλω να πω το βεληνεκές εκείνης της (πενιχρής) πληροφόρησης, όταν λίγα χρόνια αργότερα, στα eighties πια, τα Επίπεδα παρέμεναν μιαν εντελώς άγνωστη ποσότητα.

Τέλος πάντων για όλους, κάποια στιγμή, έρχεται το πλήρωμα του χρόνου, αφού τίποτα δεν μπορεί να μείνει πλέον κρυφό, cult και «μύθος» στην εποχή μας…

Επαφή: www.anazitisirecords.com