COPERNICUS rock και ποίηση… κβαντική και αντι-ιμπεριαλιστική

Ποιητής, βασικά, της ζωντανής εμφάνισης/παράστασης, ο Νεοϋορκέζος Copernicus (πραγματικό όνομα Joseph Smalkowski) δεν παραλείπει από καιρού εις καιρόν να μπαίνει και στα στούντιο ηχογραφώντας όχι μόνον το ποιητικό, αλλά και το μουσικό του έργο (ή μάλλον το ποιητικο-μουσικό, αφού οι στίχοι και η μουσική του δεν νοούνται χωριστά). Τα τελευταία χρόνια ο Copernicus δεν προσφέρει μόνον καινούρια άλμπουμ, αλλά επανεκδίδει κιόλας το παλαιό του υλικό. Πριν κάποιο καιρό είχα γράψει για το πρώτο LP του από το 1984, ενώ τώρα ακούω το δεύτερο ή τρίτο του –δεν το λέω με βεβαιότητα, επειδή είχε βγάλει δύο άλμπουμ μέσα στο 1986–, που έχει τίτλο “Victim of the Sky” [Nevermore, Inc./ MoonJune, 2012].

Και σ’ αυτό το άλμπουμ, που περιλαμβάνει εγγραφές από την διετία 1984-85, ο Copernicus στήνει το δικό του, ιδιαίτερο και ιδιόμορφο σκηνικό – ένα σκηνικό που καθοδηγείται άλλοτε από την ποίηση, όταν εκείνη αναπτύσσεται «αυτομάτως» και ενίοτε ανεξαρτήτως της μουσικής, και άλλοτε από την ίδια την μουσική, όταν οι οργανοπαίκτες αυτοσχεδιάζουν πάνω στα λόγια. Μα ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες όπου και τα δύο (ποίηση/μουσική) είναι προκαθορισμένα (ο Copernicus αναφέρεται αναλυτικώς σε όλα τα tracks στο εξώφυλλο και στο 16σέλιδο ένθετο) ο αυθορμητισμός δεν είναι ποτέ απών. Από ηχητικής πλευράς, λοιπόν, έχουμε ένα συνονθύλευμα αναφορών που μπορεί να ξεκινούν από το προχωρημένο punk/funk της νεοϋορκέζικης σκηνής (των early 80s) και μέσω της reggae να καταλήγουμε σε πιο new wave ή και pop πρότυπα. Φυσικά, ο πειραματισμός, το «παιγνίδι», η στρέβλωση του ηχητικού background δεν απολείπουν, ενώ συνδυασμένα όλα τούτα με την ποίηση του Copernicus (γενικώς ένα απότοκο του «μπητνισμού», με ισχυρή κοινωνική συνείδηση) δεν μπορεί παρά να δίνουν μία «άλλη» διάσταση στο ακρόαμα.

Την επόμενη χρονιά (1987) ο Copernicus κυκλοφορεί το “Deeper” [Nevermore, Inc./ MoonJune, 2012], ένα επίσης μεστό έργο, μέσω του οποίου αναδεικνύονται ακόμη περισσότερο οι πολιτικοκοινωνικές αναφορές των στίχων του. Για παράδειγμα στο “Son of a bitch from the North” καταφέρεται εναντίον των Gringos (“Green go”), τους αμερικανούς στρατιώτες με τις φαιοπράσινες στολές δηλαδή τους οποίους μαχόταν ο Pancho Villa στο βόρειο Μεξικό στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (“gringos” αποκαλούνται, διαχρονικώς, όλοι οι κάτοικοι των ΗΠΑ από τους νοτιότερούς τους ισπανόφωνους Αμερικανούς – ένας χαρακτηρισμός που έχει, βεβαίως, αρνητική χροιά). Οι αναλογίες με τις νεώτερες «επεμβάσεις» της αμερικανικής πολεμικής μηχανής στις χώρες της κεντρικής και νότιας Αμερικής δεν είναι απλώς προφανείς (“The gringos have sent the Contras against us And they are going to kill us!”), αλλά αποκτούν κι ένα συγκεκριμένο νόημα μέσα στην ποίηση του Copernicus, που εκτοξεύεται στην διαδρομή σε όλο και πιο αντι-ιμπεριαλιστικές διαστάσεις (“They own everything”, “The U.S. does not exist”). Από μουσικής πλευράς υπάρχει πάντα η πολύ «στενή» παρουσία του Pierce Turner στα πλήκτρα, όπως και του Larry Kirwan στις κιθάρες και τα σύνθια, και από ’κει και πέρα μια σειρά μουσικών (κατά τι λιγότερο από τριάντα!), οι οποίοι συμβάλλουν στο γενικότερο ηχητικό πλαίσιο μέσω ενός πολύ «δημιουργικού» fusion (ας το αποκαλέσω έτσι). Υπάρχουν, δηλαδή, στιγμές στο “Deeper” με την εκάστοτε ορχήστρα περισσότερο «μπροστά», και άλλες (στιγμές) στην οποίαν επιδίδεται (η ορχήστρα) σε μια «διαβρωτική» συνοδεία αγγίζοντας… τελετουργικές καταστάσεις (“Atom by atom”).

Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (00s) ο Copernicus είχε έτοιμο ένα project, το οποίον τιτλοφορούσε «Άμεση Αιωνιότητα». Το project αυτό ηχογραφήθηκε στην αγγλική (το 2001 και το 2003), στην ισπανική (ως “La Eternidad Inmediata” το 2001 και το 2003), στην γερμανική (ως “Die Sofortige Ewigkeit” το 2003) και στην γαλλική (ως “L'Étérnité Immédiate” το 2003). Η ιστορία, γενικώς, έχει ως εξής: Το 2001 στην πόλη Guayaquil του Ισημερινού ηχογραφείται η «Άμεση Αιωνιότητα» με την βοήθεια τεσσάρων εντόπιων μουσικών στην ισπανική και την αγγλική γλώσσα. Το ισπανόφωνο άλμπουμ κυκλοφορεί στην Νότια Αμερική, με την μπάντα να πραγματοποιεί 25 συναυλίες στον Ισημερινό, το 2003, πριν μπει ξανά στο στούντιο. Εκεί, ηχογραφείται εκ νέου το έργο στην ισπανική, με τον Copernicus να τοποθετεί πάνω στην ήδη υπάρχουσα μουσική τη γαλλική μετάφραση των στίχων του, έχοντας έτσι και μία γαλλική version της «Άμεσης Αιωνιότητας». Αυτή ακριβώς η version (η γαλλική) επανακυκλοφορεί τώρα [Nevermore, Inc./ MoonJune, 2013], δίνοντάς μας την ευκαιρία ν’ ακούσουμε έναν από τους ωραιότερους δίσκους του Copernicus, ένα άλμπουμ που αν κυκλοφορούσε στα seventies δεν θα είχε να ζηλέψει τίποτα από τα γαλλικά progressive LP της εποχής (τα LP των Carpe Diem, των Pulsar ή των Atoll), όντας μέσα στην ιδιαιτερότητά του. Έχοντας κοντά του αυτήν την ultra prog τετράδα των μουσικών από τον Ισημερινό (César Aragundi κιθάρα, Newton Velasquez πλήκτρα, Freddy Auz μπάσο, Juan Carlos Zúñiga López ντραμς), αλλά και τον τενορίστα του Matty Fillou σ’ ένα κομμάτι, ο Copernicus προτείνει ένα καθαρόαιμο rock άλμπουμ, με φοβερές… space φαζαριστές κιθάρες και ανάλογα cosmic πλήκτρα, πάνω στα passages των οποίων απλώνονται το concept του, που θα έχει μια ας-την-πω-συνέχεια και αργότερα…

Φθάνουμε, έτσι, στον Απρίλιο του 2012. Ο Copernicus εξακολουθεί να ηχογραφεί τα ποιήματα και τις μουσικές του, με την ίδια αυταπάρνηση που το έπραττε και στα χρόνια του ’80 (και του ’90 και του ’00). Το «αυταπάρνηση» έχει να κάνει με τον τρόπο απαγγελίας, που παραμένει, πάντα, ένα βασικό και βαθύ στοιχείο τού κάθε project. Αν και το κυριότερο εδώ έχει να κάνει με μία φιλοσοφική γραμμή (του ποιητή), βάσει της οποίας «ευτελές» (worthless) δεν μπορεί να είναι κάτι που δεν υπάρχει (αυτό είναι απλώς ανύπαρκτο), αλλά κάτι που οπωσδήποτε υφίσταται. Έχοντας αυτό κατά νου μπορούμε να «διαβάσουμε» το “Worthless!” [Nevermore, Inc./ MoonJune, 2013] ως ένα… ποιητικό υπαρξιακό δοκίμιο, με τον Copernicus να εντοπίζει την «αλήθεια», «εκείνο που υπάρχει», στην κβαντομηχανική και τα επιτεύγματά της· την διαρκή ανακάλυψη, φερ’ ειπείν, των υποατομικών σωματιδίων (“You can’t fight the subatomic. You’re the subatomic”). Ή αλλού, στο “What is existence?”, που τον ακούμε να απαγγέλει: “Nothing can remain the same from one moment to the next/ The atoms in your blood are spinning at the speed of light/ The atoms in your bones are spinning at the speed of light/ Existence means that there is the capacity to remain the same from one moment to the next”. Έχοντας δίπλα του τον Pierce Turner ως παντοτινό μουσικό καθοδηγητή, την φωνή της Sari Schorr, που δίνει… εξώκοσμη διάσταση στα κομμάτια, τον πολύ Poppa Chubby στις ηλεκτρικές κιθάρες και βεβαίως την, και εδώ, πλούσια ορχήστρα του (με πνευστά, έγχορδα, κρουστά, τα «πάντα»…), ο Copernicus δίνει ένα ακόμη ουσιαστικό concept άλμπουμ, με έντονο (από μουσικής πλευράς) το αυτοσχεδιαστικό και το progressive στοιχείο.

Και κάτι ακόμη. Τον Ιούνιο του 1989 –λίγο πριν την αλλαγή φρουράς στα κράτη του τότε «ανατολικού μπλοκ»– ο Copernicus θα βρεθεί για ένα live στην Τσεχοσλοβακία. Ήταν ένα φεστιβάλ που διοργανωνόταν στην Πράγα, στο Στάδιο της Σλάβια και στο οποίο συμμετείχαν μπάντες από την ίδια τη χώρα (οι Půlnoc, που ήταν μια μετεξέλιξη των Plastic People of the Universe, και οι Garáž), οι Blech (από την Δυτική Γερμανία) και βεβαίως ο Copernicus από τις ΗΠΑ. Με μικρή και κάπως πάνκικη μπάντα συνοδείας (Larry Kirwan πλήκτρα, κιθάρες, Mike Fazio κιθάρες, Thomas Hamlin ντραμς, Dave Conrad μπάσο), ο Copernicus μπροστά σ’ ένα πολύ ενθουσιασμένο πλήθος (που πιθανώς να είχε «φτιαχτεί» από τα προηγηθέντα τσεχοσλοβακικά γκρουπ, αλλά μπορεί και όχι) ξεκινά το σετ του με το “The Authorities!” (ένα track από τότε πρόσφατο άλμπουμ του “Null” – ο Copernicus τα «χώνει» στις αρχές, τις αμερικανικές αρχές, που τις έβλεπε ως εμπόδιο στην καλλιτεχνική δράση του), για να συνεχίσει με το “White from black” και κυρίως με το “Son of a bitch from the north” (έγραψα πιο πάνω γι’ αυτό) καταγγέλλοντας, με τον δικό του τρόπο, τις αμερικανικές επεμβάσεις στις χώρες της γειτονιάς του με την ενίσχυση των ποικίλων παραστρατιωτικών φασιστοειδών. Ενδιαφέρον, το δίχως άλλο, live, που αποτυπώθηκε το 2011 σε DVD, υπό τον τίτλο “Live! In Prague/ Praha Slavia Stadium, June 17, 1989”, πάντα από την Nevermore.

Επαφή: www.copernicusonline.net, www.moonjune.com